در این نوشتار اهم پیامدها و تاثیرات منفی فردی ، خانوادگی، اجتماعی و مشترک ، تاثیرات منفی ویروس کرونا بر مراکز اسلامی و بر مناسبتهای اسلامی وتغییرات اجتناب ناپذیر بر فرهنگ و آداب و سنن اسلامی و تنزیل سبک زندگی مبتنی بر اصول اسلامی تبیین شده و بدنبال هشدار دهی خروج از پیامدهای منفی موارد مذکور در شرایط فعلی و پسا کرونا می باشد .
دکتر سید جواد هاشمی فشارکی،
قریب یک سال ونیم از شیوع جهانی ویروس منحوس کرونا می گذرد و کشورمان نیز همانند سایر کشورها درگیراین بحران و پیامدهای آن شده است و زندگی همه افراد و اقشار و همه شوون زندگی را دربرگرفته است . و بدنبال آن حوادث تلخ و شیرین فراوانی به وقوع پیوسته است . یکی از دامنه های این پیامدها تاثیرمنفی شرایط کرونا بر فرهنگ و آداب مذهبی بوده است .
در هر حال، حفظ جان مسلمان وسلامت جامعه اسلامی واجب بوده و مقدم بر تمام اجتماعات مذهبی و امورمستحب و جایز بوده واجتناب ناپذیر است وچنانچه سلامتی یک مسلمان با کار لازم دیگری در تزاحم قرارگرفت ؛ اولویت حفظ سلامتی و حفظ جان مسلمان وسلامتی جامعه اسلامی مقدم بر هرچیزدیگری است .
واکنش‌ها وتدابیررهبرانقلاب اسلامی دربرابر این موضوع نیز، بسیارهوشمندانه و مدبرانه بوده ؛ وایشان از آغاز به رعایت دستورالعمل های بهداشتی ومصوبات ستاد ملی کرونا ولو اینکه اشکالات زیادی نیز داشته است ؛تاکید داشته وخود نیزعینا ودقیقا در زدن ماسک و تعطیلی مراسم و دیدارها و…..عمل کرده اند .
گرچه ویروس کرونا بسیاری از باورهای غلط فرهنگ عمومی را نیز تغییر داد، و گذشت زمان ابعاد دیگری از زوایای پیدا و پنهان این دوران کرونایی را برای همگان آشکار خواهد ساخت. اما آن چه قابل تـأمل و توجه فراوان است، تاثیرات منفی شرایط کرونا بر فرهنگ و آداب مذهبی در ابعاد زیر می باشد :
- تاثیرات مشترک
ویروس منحوس کرونا تاثیرات مشترک زیر را بهمراه داشته است :
- جایگزینی نظریات افراد جاهل به مسایل اسلامی و بعضا مغرض به جای ملاک قرارگرفتن ایات و احادیث و دستورات معصومین
- اعتماد مطلق به دستورات سازمان یهودی بهداشت جهانی
- جا خوش کردن استفاده از الکل در زندگی اجتماعی
- کاهش روزه داری به بهانه احتمال ابتلا به بیماری چون یک نظریه غیر مستدل میگوید دایما باید آب و مایعات نوشید !
- ایجاد رعب و وحشت کاذب در دل برخی از خانواده‌های متدین به خاطر حضور در محافل مذهبی و احتمال گرفتن ویروس
- بد اخلاقی اجتماعی و فرار از نزدیک یکدیگر بودن افراد با هم
- و…..
- تاثیرات فردی و خانوادگی
ویروس منحوس تاثیرات منفی زیر را بر فرد و محیط خانواده بهمراه داشته است :
- حبس خانگی ( با اعلام من در خانه می مانم ) ؛ با توجه به کوچکی منازل آپارتمانی ونبود حیاط مناسب ، با کاهش مراودات اجتماعی و پیامدهای روحی روانی
- انجام بسیاری از امور اجتماعی بصورت انفرادی ( مانند برخی عبادات و کارهای خیر )
- افزایش روحیه انزوا طلبی از جامعه و کاهش مشارکت اجتماعی
- برای پرهیز از شیوع بیماری، مردم ناچار هستند براساس دستورات سختگیرانه بهداشتی بیشتر اوقات خود را در خانه گذارنده و به دور از مراکز کاری، آموزشی، دینی و تفریحی باشند.در چنین شرائطی است که بعضا عرصه خانه بر اعضای خانواده تنگ شده و کشمکش‌های درون خانوادگی و بروز اختلافات را بهمراه داشته باشد .
- تاثیرات اجتماعی
ویروس منحوس تاثیرات اجتماعی منفی زیر را بهمراه داشته است :
- ترک و یا کاهش فعل موکد صله ارحام
- ترک و یا کاهش فعل مستحب موکد عیادت مریض مسلمان که از حقوق برادران دینی بر یکدیگر است .
- ترک دست دادن و مصافحه و آداب خوش آمد گویی که از مستحبات موکد است . و برخی موارد تبدیل آن آرنج زدن بهم
- ترک و یا کاهش خیرات ومبرات برای اموات ، به لحاظ موارد بهداشتی
- ایجاد فاصله بین مراجعه کننده و ارباب رجوع در ادارات
- ایجاد فاصله بین خریدار و فروشنده در مراکز تجاری
- کاهش تعلیم وتربیت اسلامی با کاهش ارتباط دانش آموز و معلم و کاهش ارتباط دانشجو واستاد ، با شکل گیری کلاسهای مجازی
- تاثیر منفی بر روابط مستقیم بین کارگزاران دولت و مردم
- و…….
- تاثیرات منفی بر مراکز اسلامی
ویروس منحوس کرونا تاثیرات منفی عدیده ای را بر مراکز اسلامی بهمراه داشته است :
- تعطیلی بسیاری از مراکز زیارتی و مساجد و نمازجمعه ها در مقاطع طولانی و یا کاهش زمان آنها و یا کاهش حضور جمعیت در انها و ….. که مورد تاکید دین مبین اسلام مبنی بر برپایی نماز جماعت در مساجد و زیارت امامان (ع) و اولیاء خدا از نزدیک در حرمهای مطهر آنان می باشد . و بعضا جایگزینی زیارت برخط ( آنلاین) را بهمراه داشته است .
- تعطیلی و یا کاهش حضور در قبرستانهای مسلمین ، که استحباب حضور دارد .
- تعطیلی و یا کاهش حضور در گلستان شهدا ومزار شهدای گمنام در سراسر کشور .
- عدم بوسیدن عتبه و تبرک جستن به ضریح مطهر ائمه اطهار (س) که در گذشته نیز دشمنان اهل بیت در صدد شبهه افکنی در این امر بوده‌اند
- استفاده از ماسک در نماز جماعت با توجه به کراهت آن
- ایجاد فاصله حدودا یک متری بین نمازگزاران ، بجای استحباب چسبیدن شانه ها به یکدیگر
- حذف مصاحفه بعد از اتمام نمازجماعت
- حذف کتاب مقدس قران کریم و مفاتیح الجنان از بسیاری از مراکز مذهبی ، به جهت احتمال انتقال آلودگی
- تبدیل حرمها به مکانهایی شبیه موزه‌ها و محصور کردن و ایجاد محدودیت برای زیارت‌ها
- بستن ابواب دعا و توسل جمعی
- تاثیرات منفی بر روابط افراد مراجعه کننده
- تبدیل مهر تربت به سنگ که از اهداف خاص وهابیت است
- تعطیلی اغلب حسینیه ها و هیات های مذهبی
- کاهش قرائت دعاهای جمعی که دربهای رحمت الهی را بسوی جامعه وافراد می گشاید .
- نتیجتا تعطیلی و یا خلوتی اغلب اماکن مذهبی
- و….
- تاثیرات منفی بر مناسبتهای اسلامی
ویروس منحوس تاثیرات منفی عدیده ای را بر مناسبتهای مذهبی در سطوح مختلف جامعه بهمراه داشته است :
- تعطیلی تجمعات اثر گذار مانند محرم و صفر و عاشورا و اربعین و ماه مبارک رمضان
- تعطیلی حج واجب و عمره مستحبی و یا کاهش شدید آن
- القای خرافات بودن مناسک دینی از سوی دشمنان ،خصوصا مواردی که به جهت دعا و توسل برای کسب شفا از محضر خداوند و معصومین علیهم‌السلام انجام می‌شود .
- ترک و یا کاهش مراسم تشیع و مراسم ختم ترحیم یافتگان ( گرچه محاسنی نیز در کاهش هزینه های بی رویه داشته است )
- ترک و یا کاهش مراسم ولیمه و عروسی ( گرچه محاسنی نیز در کاهش هزینه های بی رویه داشته است )
- تعطیلی مراسم و تجمع های مناسبتهای اعیاد مذهبی و یا سوگواری های شهادت ایمه اطهار (ع) ( گرچه هزینه های انان به کمک های مومنانه اقشار اسیب پذیر سرازیر شده است )
- تعطیلی راهپیمایی باشکوه اربعین و جاماندگان اربعین
- تعطیلی دسته های عزاداری در مناسبتهای مذهبی
- و….
- تاثیرات منفی بر مناسبتهای ملی – اسلامی
ویروس منحوس تاثیرات منفی عدیده ای را بر مناسبتهای ملی – اسلامی که پس از انقلاب اسلامی به یک سنت حسنه مبدل شده بود، بهمراه داشته است :
- تعطیلی راهپیمایی های حمایت ازمردم مظلوم فلسطین( روز قدس) و….
- تعطیلی راهپیمایی های جشن های ملی مانند سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی
- محرومیّت رهبری از دیدارهای مردمی: خب یکی از دل‌خوشی‌های بنده، همیشه در طول این سالهای متمادی، دیدارهای با مردم بوده؛ یکی از دلبستگی‌های اینجانب و حوادث پُرجاذبه برای من، دیدار با مردم بوده که یک چیزی بشنوم، یک چیزی بگویم و با طبقات مختلف مردم دیدار کنیم؛ این دشمن حقیر و خطیر یعنی ویروس کرونا -که هم خیلی حقیر و صغیر است، هم خیلی خطرناک و خطیر است- مانع شده است؛ و این را هم مثل خیلی از دلبستگی‌های دیگر، از ما گرفته. قرار بود ما به خاطر محرومیّت از دیدار مردم، [به جای] این برنامه‌ای که الان داریم، با خدمتگزاران وادی سلامت و کمک مؤمنانه و مانند اینها دیدار تصویری داشته باشیم؛ که تعدادی از آنها طبعاً در یک جایی باید جمع میشدند. بعد گفتند که مصوّبه‌ی ستاد ملّی کرونا این است که بیش از ده نفر جمع نشوند؛ آن را هم ما تعطیل کردیم به خاطر این [مصوّبه]، و تبدیل شد به این دیدار امروز که به شکل دورادور با شما مردم عزیز صحبت میکنیم.( ۱۳۹۹/۰۵/۱۰ بیانات رهبر انقلاب در سخنرانی تلویزیونی به مناسبت عید قربان )
- و….
- سخن پایانی
- توجه داشته باشیم که با گذر زمان این موارد ممکن است در عادات مذهبی و رفتارهای فردی و اجتماعی بسیاری از مردم نهادینه شده و جز فرهنگ عمومی جامعه گردد .
- منهای تعمدی بودن و یا نبودن آن ؛ می توان گفت در این جنگ زیستی ، دشمن تا اعماق خطوط دفاعی شیعه نفوذ کرده است و دشمنان اسلام به اهداف شوم خود نزدیک خواهند شد .
- درحالیکی که مراکز مذهبی بیشترین مراعات اصول بهداشتی را داشته اند ، تعطیلی بی رویه آنان از سوی ستاد ملی کرونا روا نبوده و مغایر تدابیر رهبر انقلاب بوده و بازگشایی آنها برای افزایش روحیه ایمانی و نیز فعال تر شدن این پایگاه های کمک های مومنانه برای امداد رسانی مادی و معنوی به جامعه در سرای بحران ضروری می نماید.
- رهبر انقلاب در حد اعلای راهبری جامعه ، تدابیر لازم را خردمندانه وهوشمندانه اعلام و عمل نموده اند و لازم است همگان مجدانه تا پایان شرایط بحرانی کشور این تدابیر را ملاک عمل خویش قرار دهند .
- بایستی در دوران ویروس منحوس کرونا ، ضمن رعایت دستور العمل های بهداشتی، راههایی برای خروج از پیامدهای منفی موارد مذکور و ارتقا آن یافت .
- از هماکنون نهادهای مسول بایستی برای بازگشت شرایط مذکور به حالت طبیعی جهت دوران پسا کرونا برنامه ریزیهای لازم وپیش بینی های لازم صورت گیرد.
برچسبها : ویروس منحوس ، کرونا ، کووید ۱۹ ، مدیریت بحران کرونا ، فرهنگ کرونایی ، دستورالعمل های بهداشتی کرونا ،
دکتر سید جواد هاشمی فشارکی، مؤلف کتاب مدیریت بحران و مدیریت شهری
