مقدمه مولفین

بنام یگانه معمار هستی بخش

معماری، هنر و فن طراحی و شکل دادن فضاها و بناهای زیستی برای تامین نیازهای فیزیکی و معنوی و نمود حقیقت عینی است .معماری را می توان به عنوان ظرفی برای زندگی انسان در نظر گرفت که علاوه بر برآوردن نیازهای فیزیکی، هدفی بس والاتر بر آن مترتب می باشد که همانا برقراری ارتباط با نیازهای معنوی وعواطف انسانی است. لذامعماری تجسم فرهنگ یک جامعه است که در قالب کالبد مادی ارائه وتجلی می یابد.

معماری در جهان اسلام یکی از بزرگترین جلوه‌های ظهور یک حقیقت هنری در کالبد مادی بشمار می‌رود. از لحاظ تاریخی، معماری نخستین هنری بشمار می‌آید که توانست خود را با مفاهیم اسلامی سازگار نموده و از طرف مسلمانان مورد استقبال قرار گیرد. معماری اسلامی تحت تأثیر ایدئولوژی اسلام در طول زمانی مشخص قرار گرفته است و به عنوان یکی از موفق ترین شیوه‌های معماری در تاریخ معماری جهان قابل بازشناسی است.

یکی از وظایف مهم معماران ارتقا کیفیت زندگی انسانهاست ، معماران همواره بدنبال یافتن روشهایی هستند که بتوانندسطح کیفیت زندگی مردم را بالا ببرند برای رسیدن به این هدف یک معمار باید مسایل متفاوت و متنوعی را بداند و بر اساس آنها این شرایط را درطرح خود فراهم کند.

برای بالا بردن کیفیت زندگی باید معیارهای کیفیت را شناخت ، بخشی ازاین معیارها در بین همه انسانها وجوامع یکسان بوده ولی بخشی از آنها درفرهنگ های مختلف متفاوت است و از طرف دیگر سطوح مختلف جامعه بر اساس میزان درآمد، دارای کیفیت فیزیکی وبصری بیشتری هستند .

معماران تلاش می کنند در همه فضاها حداقل استاندارد زندگی ودرحدمطلوبیت فضارا برای همه افراد جامعه فراهم نمایند، اماازآنجاکه مقوله هویت اسلامی درکالبدمعماری امروزی ، درمبانی و راهکارها کاملا مشخص نشده و معماران نیز با آن شناخت درستی ندارند، لذا به تناسب آموزه ها و دیدگاه فکری خود، طراحی می کنند.

کتاب پیش رو، به دنبال معرفی راهبردهایی برای فرایند طراحی معماری ایرانی-اسلامی است. دامنه و محدوده آن، از آغاز فرایند طراحی تا ارائه پیش­طرح اولیه (طراحی مفهومی) را در بر می‌گیرد. این کتاب دارای رویکردی کل‌نگر (شامل تمام فرایند طراحی) و عمل‌گرا (با مطالعه روش عملی کار طراحان و با هدف ارائه توصیه‌های عملی) است. این کتاب دارای رویکردی کیفی است و به علت پیچیده بودن فرایند طراحی معماری و مبهم­بودن نسبی مسائل دخیل در آن، از شیوه نظریه‌پردازی داده­بنیاد[۱]، با رویکرد درحال­ظهور[۲]، کمک گرفته است. در قسمت اول کتاب، به شناسایی و کشف اصول پایدار معماری ایرانی-اسلامی پرداخته شده است. در این قسمت، پژوهش به کمک مراجعه به منابع کتابخانه­ای و با استفاده از آراء صاحبنظران حوزه و به کمک استدلال استقرایی صورت پذیرفته است. در قسمت بعدی چگونگی انجام فرایند طراحی جمعی از معماران مسلمان، ایرانی و صاحب نظر مورد مطالعه قرار گرفته است. در اینجا، داده‌های پژوهش به روش انجام مصاحبه مستقیم شبه­-ساختارمند[۳] جمع‌آوری‌شده و اعضای جامعه آماری را طراحان معمار مسلمان ایرانی شاغل در حرفه تشکیل داده‌اند. در انتخاب اعضای جامعه آماری دو ویژگی تجربه و تبحر مدنظر بوده است.. در ارتباط با فرایند طراحی ، به موارد زیر اشاره می­شود: «فعالیت‌های طراحی»، «ساختار فرایند»، «کار گروهی»، «ابزارهای طراحی»، «بودجه» و «نوآوری». در ارتباط با طراح و موضوعات مرتبط با او هم ، به موضوعات زیر اشاره می­شود: «تفکر و عملکرد ذهن»، «ویژگی‌های معمار»، «تعامل با کارفرما»، «تعامل با سایر متخصصان»، «اصول فکری راهنما»، «اثر تجربه» و «اثر تدریس». محصول کدگذاری انتخابی شیوه نظریه‌پردازی داده­بنیاد در این کتاب، الگوی ویژگی‌های چهارگانه طراح است که به کمک آن رفتار طراحان مورد مطالعه، تبیین می­شود. این الگو شامل دانش، بینش، مهارت و خلاقیت است. محصول نهایی کتاب، راهبردهایی در فرایند طراحی معماری است که با کمک الگوی مذکور و با تحلیل شیوه‌های کاری طراحان مورد مطالعه و با درنظر داشتن اصول مستخرج معماری ایرانی- اسلامی ارائه گردیده است.

براین اساس  فصول زیر تنظیم وارایه گردیده است:

فصل ۱: مروري بر ادبیات موضوع در حوزه طراحی¬پژوهی صورت پذیرفته است

فصل ۲: هویت اسلامی-ایرانی در آثار معماری معرفی شده است .

فصل ۳: عوامل تأثیرگذار در فرآیند طراحی معماری تشریح شده است .

فصل ۴: الگوی چهارگانه ویژگیهای طراح شامل  دانش ،  بینش، خلاقیت و مهارت ارایه شده است .

فصل ۵: راهبردهاو راهکارهای طراحی معماری اسلامی-ایرانی تبیین شده است .

از آنجا که این موضوع، دارای ابعاد گوناگون وگسترده ای است ،لذا بابت نواقص احتمالي آن پوزش خواسته و پذيراي نظرات و ديدگاه‎هاي صاحب نظران بوده و اميدواریم که بتواند راهگشاي مديران ، برنامه ریزان وطراحان اين حوزه و علاقمندان گرامي واقع گردد.

سید جواد هاشمی فشارکی

بهرام عزیزی

مرداد ۱۳۹۹

فهرست مطالب

فصل ۱: مروري بر ادبیات موضوع در حوزه طراحی­پژوهی  ۱۱

۱-۱- مقدمه. ۱۲

۱-۲- تعاريف.. ۱۲

۱-۲-۱- واژه­شناسی.. ۱۲

۱-۲-۲- تعریف سامان­مند (جامع و مانع) از معماری.. ۱۶

۱-۲-۳- زیرسامانه‌های معماری.. ۱۸

۱-۲-۴- «فرایند» در طراحی معماری.. ۱۹

۱-۲-۵- «شیوه» در طراحی معماری.. ۲۱

۱-۳- مروري بر ادبيات موضوع. ۲۲

۱-۳-۱- تاریخچه طراحی­پژوهی.. ۲۲

۱-۳-۲- پژوهش­های صورت پذیرفته در داخل کشور ۲۴

۱-۳-۳- انواع تفکر و مفاهیم وابسته. ۲۸

۱-۳-۴- فرایند خلاقانه طراحی.. ۳۴

۱-۳-۵- فرایند طراحی به مثابه فرایند حل مسأله. ۳۵

۱-۳-۶- مدل­های ارائه شده ۳۸

۱-۳-۷- روشهای جمع­آوری اطلاعات در پژوهش­های فرایند طراحی معماری.. ۴۷

۱-۳-۸- چند نمونه از شیوه مصاحبه با طراحان. ۴۸

۱-۴- جمع­بندی.. ۵۱

فصل ۲: هویت اسلامی-ایرانی در آثار معماری  ۵۴

۲-۱- مقدمه. ۵۵

۲-۲- هویت اسلامی-ایرانی در آثار معماری.. ۵۶

۲-۲-۱- بازشناسی سرچشمه‌های هویت اسلامی در آثار معماری.. ۵۶

۲-۲-۱-۱- حکمت عملی اسلام در آیات، احادیث و برداشت اندیشمندان. ۵۷

۲-۲-۱-۲- تجربه‌ها و دستاوردهای تمدن اسلامی.. ۶۰

۲-۲-۲- شاخص­های هویت ساز ایرانی.. ۶۰

۲-۲-۳- چگونگی تحقق هویت اسلامی در اثر معماری.. ۶۱

۲-۲-۴- چهار سطح تأثیرگذار در شکل­گیری معماری.. ۶۴

۲-۲-۵- چهار حوزه حدود و حقوق الهی تعیین‌کننده چهارچوب «فرایند طراحی معماری» ۶۵

۲-۳- اصول و ویژگی‌های شاخص معماری اسلامی- ایرانی.. ۶۵

۲-۳-۱- ویژگی­های شاخص معماری اسلامی-ایرانی.. ۶۵

۲-۳-۲- هم‌نشینی اضداد در معماری ایرانی.. ۷۱

۲-۳-۳- شاخصه‌های معماری اسلامی-ایرانی از دیدگاه برخی صاحبنظران  معاصر. ۷۲

۲-۳-۴- زیبایی‌شناسی معماری اسلامی.. ۸۹

۲-۴- مهم­ترین اصول در معماری دوران اسلامی بر اساس حکمت اسلامی.. ۹۹

۲-۴-۱- اصول معماری اسلامی.. ۹۹

۲-۴-۲- مهم­ترین اصول در معماری دوران اسلامی.. ۱۰۲

۲-۵- معماری اسلامی در آینه مقررات ملی ساختمان. ۱۰۸

۲-۶- دیدگاه انقلاب اسلامی در خصوص معماری اسلامی.. ۱۱۰

۲-۷- چالش­های معماری معاصر ایران در مقایسه با معماری اسلامی.. ۱۱۳

۲-۸- ارزیابی و نقد آثار معماری از منظر فرهنگ اسلامی.. ۱۱۵

فصل ۳: عوامل تأثیرگذار در فرآیند طراحی معماری  ۱۱۷

۳-۱- مقدمه. ۱۱۸

۳-۲- موضوعات مرتبط با فرایند طراحی.. ۱۱۸

۳-۲-۱- فعالیت‌های طراحی.. ۱۱۹

۳-۲-۱-۱- شناخت موضوع. ۱۲۰

۳-۲-۱-۲- فعالیت‌های مرتبط با ارائه راهحل. ۱۳۰

۳-۲-۲- ساختار فرایند طراحی.. ۱۳۷

۳-۲-۳- کار گروهی.. ۱۳۹

۳-۲-۴- ابزارهای طراحی.. ۱۴۲

۳-۲-۵- بودجه. ۱۴۴

۳-۲-۶- نوآوری.. ۱۴۵

۳-۳- موضوعات مرتبط با طراح و ویژگی‌های او ۱۴۷

۳-۳-۱- تفکر و عملکرد ذهن.. ۱۴۸

۳-۳-۲- ویژگی‌های معمار ۱۵۲

۳-۳-۳- پرورش توانایی‌های طراح. ۱۵۴

۳-۳-۴- اصول فکری راهنما ۱۵۶

۳-۳-۵- جایگاه کارفرما ۱۵۸

۳-۳-۵-۱- نحوه تعامل با کارفرما ۱۵۹

۳-۳-۵-۲- ابزارهای تعامل. ۱۶۱

۳-۳-۵-۳- جلب اعتماد کارفرما ۱۶۲

۳-۳-۵-۴- تعداد گزینه‌های ارائه شده به کارفرما ۱۶۳

۳-۳-۵-۵- کارفرمای بهره بردار- کارفرمای غیر بهره بردار ۱۶۵

۳-۳-۵-۶- کارفرمای ایده آل. ۱۶۶

۳-۳-۵-۷- معیارهای قبول یا رد سفارش کارفرما ۱۶۷

۳-۳-۶- تعامل با سایر متخصصان. ۱۶۹

۳-۳-۷- اثر تجربه. ۱۷۱

۳-۳-۷-۱- تغییر در فرایند کاری.. ۱۷۱

۳-۳-۷-۲- تغییر در ویژگی‌های شخصی طراح. ۱۷۲

۳-۳-۸- اثر تدریس… ۱۷۴

فصل ۴: الگوی چهارگانه ویژگیهای طراح  ۱۸۰

۴-۲- دانش… ۱۸۱

۴-۳- بینش… ۱۸۳

۴-۴- خلاقیت.. ۱۸۵

۴-۵- مهارت.. ۱۸۶

فصل ۵: راهبردهای طراحی معماری اسلامی-ایرانی  ۱۹۵

۵-۱- برخی از مهم‌ترین اصول راهنمای اسلام در معماری.. ۱۹۶

۵-۲- راهبردهایی برای فرایند طراحی معماری.. ۲۰۲

مراجع  ۲۱۴

فهرست اشکال

شکل (۱-۱) تبیین عناصر سامانه معماری از بعد علل پنج‌گانه فلسفی (نقره­کار، ۱۳۸۷) ۱۹

شکل (۱-۲) پژوهش­های مرتبط با حوزه طراحی­پژوهی در بین سالهای ۱۳۹۵-۱۳۷۵ در دانشگاه­های داخل کشور. هر نقطه معرف یک پژوهش است. (منبع: نگارندگان). ۲۶

شکل (۱-۳) گروه­بندی پژوهش­های صورت پذیرفته حوزه طراحی­پژوهی بین سالهای ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۵ در دانشگاه­های داخل کشور بر اساس دو مؤلفه تعلق به حوزه عمل/ نظر و اتخاذ رویکرد جزءنگر/ کل­نگر. هر نقطه معرف یک پژوهش است (منبع: نگارندگان). ۲۷

شکل (۱-۴) تفکر جستجوگر (واگرا) و تفکر تحلیل­گر (هم­گرا) (Plowright, 2014)(با دخل‌وتصرف توسط نگارندگان) ۲۹

شکل (۱-۵) تفکر جستجوگر (واگرا) و تفکر تحلیلگر (همگرا) جهت هویت­بخشی اسلامی به معماری   ۲۹

شکل (۱-۶) لزوم پیشروی فرایند طراحی به سوی همگرایی (Dubberly, 2004) 30

شکل (۱-۷) رابطه جز و کل، فرم و نیاز (نوحی، ۱۳۷۸) ۳۲

شکل (۱-۸) الگوی پنج مرحله‌ای رایج برای فرایند خلاقه (لاسون، ۱۳۸۷). ۳۵

شکل (۲-۱) فرآیند خلق اثر هویت­مند (تعالی بخش) از منظر اسلامی (نقره­کار و رئیسی، ۱۳۹۱) ۶۲

شکل (۲-۲) چپ: مسجد مدرسه آقابزرگ کاشان؛ سازماندهی متمرکز و درونگرا. راست: راسته بازار اصفهان، سازماندهی محوری.. ۶۶

شکل (۲-۳) استقرار متناسب با شأن قضا-نما و پلان خانه بروجردی‌ها از کاشان. ۶۷

شکل (۲-۴) کمال­گرایی- راست: گوشه سقف مسجد گنجعلیخان شیراز؛ چپ: گنبد تاج الملک مسجد عتیق اصفهان. ۶۸

شکل (۲-۵) الگوپذیری-سیر تحول مسجد ایرانی در دوره‌های گوناگون (طاهباز، ۱۳۸۳) ۶۸

شکل (۲-۶) رعایت اندازه و تناسب – راست: مسجد وکیل شیراز ؛ چپ: خانه­ای در ابیانه. ۶۹

شکل (۲-۷) رعایت ترجیح و مرجحات- ورودی مسجد امام اصفهان. ۷۰

شکل (۲-۸) وابستگی به طبیعت- راست: روستای لافت در قشم. چپ: ماسوله در استان گیلان  ۷۱

شکل (۳-۱) تناسبات هندسی در مسجد جامع قائن- (منبع: ضیایی­نیا و زرج آباد، ۱۳۹۵) ۹۰

شکل (۳-۲) مسجد شیخ لطف اله: مقیاس ورودی نسبت به فضای زیر گنبد. ۹۱

شکل (۳-۳) تکرار و تناوب- تصویر سمت راست: میدان نقش جهان اصفهان- تصویر سمت چپ: مسجد جامع نایین.. ۹۱

شکل (۳-۴) تقارن در نما و پلان- تصویر سمت راست: سر در مسجد جامع یزد- تصویر سمت چپ: کاروانسرای شاه عباسی نطنز. ۹۲

شکل (۳-۵) تعادل و تقارن- مسجد امام اصفهان. ۹۲

شکل (۳-۶) مرکزیت- مسجد نصیر الملک شیراز ۹۳

شکل (۳-۷) تنوع و تضاد-بقعه شیخ صفی­الدین اردبیلی.. ۹۴

شکل (۳-۸) نظم- تصویر سمت راست: مسجد امام اصفهان- تصویر سمت چپ: مسجد جامع عتیق قم  ۹۴

شکل (۳-۹) نقشه کلی بازار کاشان. ۹۵

شکل (۳-۱۰) نمونه­ای از دالان و هشتی در معماری.. ۹۵

شکل (۳-۱۱) نقش نور در معماری اسلامی- تصویر سمت راست: خانه بروجردیها- تصویر سمت چپ: مسجد شیخ لطف الله اصفهان. ۹۶

شکل (۳-۱۲) آب-تصویر سمت راست: باغ فین کاشان- تصویر سمت چپ: باغ شازده ماهان  ۹۷

شکل (۳-۱۳) نمونه ای از کاربرد رنگ های گوناگون در کاشیکاری معماری اسلامی.. ۹۷

شکل (۳-۱۴) نمونه­هایی از شفافیت در مسجد جامع اصفهان (تصویر سمت راست) و کاخ گلستان (تصویر سمت چپ) ۹۸

شکل (۳-۱۵) نمونه­هایی از انواع تزیینات در معماری اسلامی.. ۹۸

شکل (۵-۱) نظر مجموع دو گروه طراحان با سابقه کاری ۲۵ تا ۳۹ سال و ۴۰ سال به بالا در ارتباط با نحوه بازدید از سایت. ۱۲۳

شکل (۵-۲) نظر گروه طراحان با سابقه کاری ۱۵ تا ۲۴ سال در ارتباط با نحوه بازدید از سایت   ۱۲۳

شکل (۵-۳) نظر طراحان در ارتباط با انجام مطالعات موردی.. ۱۲۹

شکل (۵-۴) نظر طراحان در ارتباط با نحوه شکل‌گیری ایده کلی طرح. ۱۳۲

شکل (۵-۵) ارائه راه­حل در خلال ‌یا بعد از کسب شناخت.. ۱۳۴

شکل (۵-۶) دیدگاه‌های مرتبط با تفکر ترسیمی.. ۱۳۶

شکل (۵-۷) نحوه تعامل با کارفرما ۱۵۹

شکل (۵-۸) ابزارهای تعامل با کارفرما ۱۶۲

شکل (۵-۹) جلب اعتماد کارفرما ۱۶۳

شکل (۵-۱۰) تعداد گزینه‌های ارائه شده به کارفرما ۱۶۵

شکل (۵-۱۱) کارفرمای ایده آل. ۱۶۷

شکل (۵-۱۲) معیارهای قبول یا رد سفارش کارفرما ۱۶۸

شکل (۵-۱۳) ساختار درختی موضوعات مطرح‌شده ۱۷۷

شکل (۶-۱) ویژگی‌های چهارگانه طراح. ۱۸۱

شکل (۶-۲) ویژگی‌های ذاتی و اکتسابی طراح. ۱۸۹

شکل (۶-۳) در طراحان متبحر هر چهار ویژگی به صورت متعادل رشد کرده است. ۱۹۰

شکل (۷-۱) فرایند طراحی معماری مبتنی بر حکمت اسلامی.. ۲۰۹

فهرست جداول

جدول (۱-۱) برخی از مهمترین مدلهای ارائه شده برای فرایند طراحی.. ۴۲

جدول (۱-۲) رویدادهای حوزه طراحیپژوهی براساس توالی زمانی.. ۴۳

جدول (۱-۳) روش‌ها و الگوهای طراحی از دیدگاه صاحب‌نظران داخلی (دهقان، ۱۳۹۵) ۴۶

جدول (۲-۱) نمونه هایی از حکمت عملی اسلام در آیات، احادیث و برداشت اندیشمندان (اخوت، ۱۳۹۴) ۵۸

جدول (۲-۲) شاخصه‌های بهره‌گیری از معماری ایرانی-اسلامی (رضوی‌پور و ذاکری، ۱۳۹۷) (با دخل و تصرف توسط نگارندگان) ۶۱

جدول (۲-۳) چهار ساحت انفسی عرفان و قوا و خواص آن از دیدگاه حضرت علی (ع) (نقره­کار، ۱۳۸۷) (نقره­کار و دیگران، ۱۳۹۶) ۶۴

جدول (۵-۱) موضوعات مطرح‌شده در ارتباط با فعالیت‌های فرایند طراحی.. ۱۳۷

جدول (۵-۲) سایر موضوعات مطرح شده در ارتباط با فرایند طراحی.. ۱۴۷

جدول (۵-۳) موضوعات مرتبط با نحوه تعامل با کارفرما ۱۶۹

جدول (۵-۴) موارد مشترک بین طراحان مورد مطالعه. ۱۷۵

جدول (۷-۱) راهبردهای طراحی معماری اسلامی-ایرانی.. ۲۱۱

 
مروري بر ادبیات موضوع در حوزه طراحی ­پژوهی

• مقدمه

در بخش اول ، به صورت خلاصه به بسط واژه «طراحی» و ضرورت پرداختن به فرایند طراحی پرداخته می­شود. بخش­های بعدی به شرح خلاصه­ای از تاریخچه طراحی­پژوهی و مهم­ترین مدل­های ارائه شده در فرایند طراحی می­پردازد.

در ادامه روش­های جمع­آوری اطلاعات در طراحی­پژوهی و تعدادی از مهم­ترین پژوهش­های صورت گرفته در این زمینه معرفی می­شوند.

نهایتاً در بخش «جمع­بندی» مطالعات گردآوری شده در ادبیات موضوع و نحوه بکارگیری آن­ها در این پژوهش توضیح داده می­شود.

مراجع

مراجع فارسی:

• آزاد، مصطفی؛ خامه­چیان، اسما؛ فرشچی، حمیدرضا (۱۳۹۶) “معماری و ابعاد آموزش آن بر پایه متون حکمی (با تأکید بر حفظ هویت ایرانِ اسلامی)”، مجله معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، شماره ۱۹، صفحات ۱۰-۱٫
• اخوت، هانیه (۱۳۹۴) “بررسی نقش آیات قرآن و احادیث شیعه در شکل‌گیری کالبد مسکن سنتی”، مجله علمی پژوهشی شیعه­شناسی، دوره ۱۳، شماره ۵۲، صفحات ۲۳۴-۱۹۱٫
• ابوالقاسمی، لطیف (۱۳۷۴) “معماری ایرانی در سخن چهار نسل از معماران صاحبنظر”، فصلنامه آبادی، سال پنجم، شماره نوزدهم، صفحات ۱۵-۸٫
• اردلان، نادر (۱۳۷۴) “معماری ایرانی در سخن چهار نسل از معماران صاحبنظر”، فصلنامه آبادی، سال پنجم، شماره نوزدهم، صفحات ۱۸-۱۵٫
• افشار نادری، کامران (۱۳۷۴) “هم‌نشینی اضداد در معماری ایرانی”، فصلنامه آبادی، سال پنجم، شماره ۱۹، صفحات ۷۵-۶۸٫
• بانی مسعود، امیر (۱۳۸۸) معماری معاصر ایران (در تکاپوی بین سنت و مدرنیته)، نشر هنری معماری قرن، تهران.
• بورکهارت، تیتوس (۱۳۷۱) “ارزش‌های جاویدان در هنر اسلامی”، ترجمه سیدمحمد آوینی، مجله جاودانگی و هنر، نشر برگ، تهران.
• بورکهارت، تیتوس (۱۳۷۶) “ارزش‌های جاویدان در هنر اسلامی”، ترجمه سید حسین نصر، مجله مبانی هنر معنوی، نشر دفتر مطالعات دینی هنر، تهران.
• بورکهارت، تیتوس (۱۳۹۲) هنر اسلامی، زبان و بیان، چاپ دوم، ترجمة مسعود رجب نیا، انتشارات سروش.
• پیرنیا، محمدکریم (۱۳۷۴) “معماری ایرانی در سخن چهار نسل از معماران صاحبنظر”، فصلنامه آبادی، سال پنجم، شماره نوزدهم، صفحات ۴-۶٫
• پیرنیا، محمدکریم (۱۳۸۶) سبک‌شناسی معماری ایرانی، نشر سروش دانش، تهران.
• تقوایی، ویدا (۱۳۸۶) “نظام فضایی پنهان معماری ایرانی و ساختار آن”، نشریه هنرهای زیبا، شماره ۳۰، صفحات ۵۳-۴۳٫
• جعفری، محمدتقی (۱۳۸۱) زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام، مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
• جورمکا، کری؛ و شارر، الیور؛ کالمن، دورت (۱۳۸۸) روش­های طراحی معماری، ترجمة لیلا داودزاده، انتشارات زبان تصویر آدنا.
• حاجی­قاسمی، کامبیز (۱۳۹۱) “شاخصه‌های معماری اسلامی ایران”، مجله صفه، شماره ۵۸، صفحات ۱۸-۵٫
• حائری، محمدرضا (۱۳۷۴) “معماری ایرانی در سخن چهار نسل از معماران صاحبنظر”، فصلنامه آبادی، سال پنجم، شماره نوزدهم، صفحات ۴۰-۳۴٫
• حائری، محمدرضا (۱۳۷۵) “میزگرد «از معماری گذشته چه کسی می‌توان گرفت؟»”، فصلنامه­ آبادی، شماره ۲۳، صفحات ۳۶-۲۹٫
• حجت، مهدی (۱۳۶۰) “جهان بینی اسلامی و هنر”، فصلنامه هنر، شماره ۱٫
• حجت، مهدی (۱۳۷۴) “معماری ایرانی در سخن چهار نسل از معماران صاحبنظر”، فصلنامه آبادی، سال پنجم، شماره نوزدهم، صفحات ۳۴-۳۰٫
• حسن زاده، حسن(۱۳۹۳) هزار و یک نکته، مرکز نشر فرهنگی رجاء.
• حلبی، علی­اصغر (مترجم) (۱۳۹۷) گزیده رسائل اخوان الصفا، نشر اساطیر.
• حمزه نژاد، مهدی؛ رسولی، زهرا؛ یزدانفر، سیدعباس (۱۳۹۴) “ویژگی‌های آرمانی معماری انقلاب اسلامی ایران”، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال دوازدهم، شماره ۴۱، صفحات ۱۴۸-۱۳۱٫
• حیدری، شاهین (۱۳۹۵) درآمدی بر روش تحقیق در معماری: با نگرشی تحلیلی در پایان­نامه‌نویسی معماری (ویرایش سوم)، انتشارات کتاب فکر نو.
• خامنه‌ای، سید علی (۱۳۸۰) بیانات در دیدار با جمعی از اصحاب فرهنگ و هنر.
• خامنه‌ای، سید علی (۱۳۸۳) بیانات در دیدار با جامعه مهندسین.
• خامنه‌ای، سید علی (۱۳۸۶) بیانات در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی.
• خان‌محمدی، علی­اکبر (۱۳۷۱) “فتوت نامه بنایان”، مجله صفه، دوره دوم، شماره ۱، صفحات ۱۵-۱۰٫
• دانایی­فرد، حسن؛ امامی، سیدمجتبی (۱۳۸۶)” راهبرد‌های پژوهش کیفی: تأملی بر نظریه‌پردازی داده­بنیاد”، اندیشه مدیریت، سال اول ، شماره دوم، صفحات ۹۷-۶۹٫
• دانش­پژوه، محمدتقی؛ افشار، ایرج (۱۳۷۵) مجمل الحکمه، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
• دهقان، نرگس (۱۳۹۵) “نظریه و روشهای طراحی در معماری”، درسنامه، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف­آباد.
• دیبا، داراب (۱۳۷۴) “معماری ایرانی در سخن چهار نسل از معماران صاحبنظر”، فصلنامه آبادی، سال پنجم، شماره نوزدهم، صفحات ۲۳-۲۲٫
• دیبا، داراب (۱۳۷۴) “مروری بر معماری معاصر جهان و مسئله هویت”، نشریه هنرهای زیبا، شماره‌ ۱، صفحات ۵۷-۴۶٫
• دیبا، داراب (۱۳۷۸) “معماری امروز ایران”، مجله معماری و شهرسازی، شماره ۵۴ و ۵۵٫
• دیبا، داراب (۱۳۹۶) “الهام و برداشت از مفاهیم بنیادی معماری ایران”، فصلنامه علمی تخصصی ایوان، شماره ۷، صفحات ۱۳-۴٫
• رضوی‌پور، مریم­سادات و ذاکری، محمدمهدی (۱۳۹۷) “بررسی هویت ایرانی اسلامی در معماری پروژه‌های مسکن مهر”، فصلنامه مطالعات ملی، پیاپی ۷۵، سال نوزدهم، شماره ۳، صفحات ۱۴۰-۱۲۳٫
• رنجبر، علی­محمد (۱۳۸۹) “روش سامانه­ای در طراحی معماری در پرتو بینش اسلامی”، رساله دکتری مهندسی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران.
• سلطان‌زاده، حسین (۱۳۸۵) “چگونگی بازتاب نشانه‌های سنت در معماری معاصر”، فصلنامه معماری و فرهنگ، شماره ۲۵، صفحات ۶۷-۵۵٫
• شایان، حمیدرضا (۱۳۸۷) “آموزه­های مهارتی ترسیمی و نقش آن­ها در طراحی معماری”، سومین همایش آموزش معماری، پاییز، دانشکده معماری دانشگاه تهران، پردیس هنرهای زیبا، تهران.
• شریف، حمیدرضا (۱۳۹۰) “فرایند طراحی معماری و تفکر نقاد”، رساله دکتری مهندسی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی.
• شیخ زین‌الدین، حسین (۱۳۷۱) “گزارش دو میزگرد «نگاهی به معماری امروز ایران و جهان»”، فصلنامه آبادی، شماره ۴، صفحات ۲۵-۱۴٫
• شیخ زین‌الدین، حسین (۱۳۷۱) “تعادل در معماری”، فصلنامه آبادی، شماره ۶، صفحات ۷-۵٫
• شیخ زین‌الدین، حسین (۱۳۷۴) “معماری ایرانی در سخن چهار نسل از معماران صاحبنظر”، فصلنامه آبادی، سال پنجم، شماره نوزدهم، صفحات۲۵-۲۳٫
• صارمی، علی­اکبر (۱۳۷۵) “میزگرد «از معماری گذشته چه کسی می‌توان گرفت؟»”، فصلنامه­ آبادی، شماره ۲۳، صفحات ۳۶-۲۹٫
• صفوی، کورش (۱۳۸۳) شکل‌گیری نشانه‌ها، مجموعه مقالات اولین هم‌اندیشی نشانه‌شناسی هنر، انتشارات فرهنگستان هنر.
• طاهباز، منصوره (۱۳۸۳) “شکل مقدس”، مجله صفه، دوره ۱۴، شماره ۱-۲، صفحات ۱۲۵-۹۵٫
• طاهباز، منصوره (۱۳۸۳) “رد پای قداست در معماری اسلامی ایران”، مجله صفه، دوره ۱۴، شماره ۳۹، صفحات ۱۲۴- ۱۰۳٫
• عابدی، محمدحسین؛ محمدیان یامی، فرزانه (۱۳۹۷) “زیبایی‌شناسی و بازشناسی اصول آن در معماری اسلامی”، فصلنامه معماری شناسی، سال اول، شماره ۴، ، صفحات ۹-۱٫
• عظیمی، مریم (۱۳۹۲) “روش طراحی معنا، خیال، معماری با بهره­گیری از تفکر ناخودآگاه”، رساله دکتری مهندسی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران.
• علیپور، لیلا (۱۳۹۶) “برداشت صحیح از پیشینه­های معماری”، رساله دکتری مهندسی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران.
• فارابی، ابونصر (۱۳۴۸) احصاءالعلوم، ترجمه حسین خدیوجم، انتشارات علمی و فرهنگی.
• فراستخواه، مقصود (۱۳۹۷) روش تحقیق کیفی در علوم اجتماعی با تأکید بر نظریه برپایه (گراندد تئوریGTM) (چاپ پنجم)، انتشارات آگاه.
• قرآن کریم.
• قربانی، رحیم (۱۳۹۴) شاخص‌های معماری و شهرسازی اسلامی: خانه، مسجد، بازار، راه و آرامگاه (جلد ۱)، پژوهشگاه بین­المللی المصطفی، مرکز پژوهشی اقتصادی اجتماعی قدر، به سفارش مرکز بررسی­های استراتژیک ریاست جمهوری، انتشارات شبکه اندیشه.
• لازیو، پل (۱۳۹۰) تفکر ترسیمی برای معماران و طراحان (چاپ چهارم)، ترجمه سعید آقائی، انتشارات گنج هنر و پرهام نقش.
• لاسون، برایان (۱۳۸۷) طراحان چگونه می­اندیشند: ابهام­زدایی از فرایند طراحی(چاپ دوم)، ترجمه حمید ندیمی، دانشگاه شهید بهشتی.
• محمودی کامل­آباد، مهدی (۱۳۹۱) “دانش ضمنی سازه در فرایند طراحی معماری”، رساله دکتری مهندسی معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی.
• مشکینی، علی (۱۳۹۲) مواعظ العددیه، نشر الهادی، قم.
• مطهری، مرتضی (۱۳۹۱) آینده انقلاب اسلامی ایران، انتشارات صدرا، تهران.
• مظفر، فرهنگ؛ خاک­زند، مهدی (۱۳۸۷) “بکارگیری تکنولوژی در فرایند طراحی معماری”، نشریه بین المللی علوم مهندسی دانشگاه علم و صنعت ایران، جلد ۱۹، شماره ۶، صفحات ۷۲-۵۳٫
• مهدوی نژاد، محمدجواد (۱۳۸۳) “حکمت معماری اسلامی، جستجو در ژرف ساخت‌های معنوی معماری اسلامی ایران”، نشریه هنرهای زیبا، شماره ۱۹، صفحات ۶۶-۵۷٫
• میرمیران، هادی (۱۳۷۱) “گزارش دو میزگرد «نگاهی به معماری امروز ایران و جهان»”، فصلنامه آبادی، شماره ۴، صفحات ۲۵-۱۴٫
• میرمیران، هادی (۱۳۷۴) “معماری ایرانی در سخن چهار نسل از معماران صاحبنظر”، فصلنامه آبادی، سال پنجم، شماره نوزدهم، صفحات۳۰-۲۸٫
• میرمیران، هادی (۱۳۷۵) “از معماری گذشته چه درسی می‌توان گرفت؟”، فصلنامه آبادی، صفحات ۳۶-۲۹٫
• میرمیران، هادی (۱۳۷۷) “سیری از ماده به روح”، مجله معماری و شهرسازی، شماره ۴۳ و ۴۲٫
• نادری، عزت­الله؛ سیف­نراقی، مریم (۱۳۸۷) روش‌های تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی (با تأکید بر علوم تربیتی) (ویرایش پنجم)، نشر ارسباران.
• ناری قمی، مسعود؛ نقره­کار، سلمان (۱۳۹۵) ” چشم‌اندازی به جایگاه فناوری معماری در منظومه حکمت اسلامی”، فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی، سال چهارم، شماره دوازدهم، صفحات ۹۴-۷۶٫
• ناصرخاکی، حمید (۱۳۸۸) “نقش رایانه در فرایند طراحی معماری”، رساله دکتری مهندسی معماری، دانشکده معماری، دانشگاه تهران.
• ندیمی، حمید (۱۳۷۸) “جستاری در فرایند طراحی”، مجله صفه، شماره ۲۹، صفحات ۱۰۳-۹۴٫
• ندیمی، حمید (۱۳۸۶) کلک دوست: ده مقاله در هنر و معماری، “بهاء حقیقت؛ مدخلی بر زیبایی‌شناسی معماری اسلامی”، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، صفحه ۱۰۵ تا ۱۲۱٫
• ندیمی، حمید؛ شریعت راد، فرهاد (تابستان ۱۳۹۱) “منابع ایده­پردازی معماری جستاری در فرایند ایده­پردازی چند معمار از جامعه حرفه­ای کشور”، نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، دوره ۱۷، شماره ۲۰، صفحات ۱۴-۵٫
• نصر، سیدحسین (۱۳۹۴) “هنر و معنویت اسلامی”، ترجمه رحیم قاسمیان، نشر حکمت، چاپ سوم، ۶۶-۴۱٫
• نقره­کار، عبدالحمید (۱۳۸۷) درآمدی بر هویت اسلامی در معماری و شهرسازی، انتشارات وزارت مسکن و شهرسازی، دفتر معماری و طراحی شهری، شرکت طرح نشر پیام سیما.
• نقره کار، عبدالحمید (۱۳۸۹) مبانی نظری معماری، نشر دانشگاه پیام نور، تهران.
• نقره کار، عبدالحمید؛ رئیسی، محمدمنان (۱۳۹۱) “تحقق‌پذیری هویت اسلامی در آثار معماری”، فصلنامه مطالعات شهری ایرانی اسلامی، دوره ۲، شماره ۷، صفحات ۱۲-۵٫
• نقره­کار، سلمان (بهار و تابستان ۱۳۹۳) “نقش دانشکده‌های معماری در نقشۀ راه تحقق معماری شایسته ایران اسلامی”، دو فصلنامه مطالعات معماری ایران، شماره ۵، صفحات ۱۵۸-۱۵۱٫
• نوحی، حمید (تابستان ۱۳۷۸) “شکل در معماری”، فصلنامه معماری و فرهنگ، سال اول، شماره اول، ۱۹۹-۱۸۳٫
• ولایتی، علی اکبر (۱۳۹۲) سخنرانی در اجلاس مقدماتی شهر اسلامی.
• هاشمی فشارکی، سیدجواد؛ دل­زنده، علی (۱۳۹۸) شهرسازی و معماری اسلامی در آینه قوانین و مقررات، انتشارات جهاد دانشگاهی قزوین.
• هاشمی فشارکی، سیدجواد؛ هاشمی فشارکی، سیدامیر (۱۳۹۶) مبانی نظری معماری، انتشارات وانیا، تهران.
• هوانسیان، نژده (مهر و آبان۱۳۹۰) “دیزاین یا طراحی”، مجله معمار، شماره ۶۹، صفحات ۷۹-۷۴٫
• هیلن­برند، رابرت (۱۳۸۰) معماری اسلامی، ترجمه باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی، انتشارات روزنه، تهران.

 مراجع انگلیسی:

• Alexander, Christopher (1964) Notes on the Synthesis of Form, Harvard University Press.
• Asimow, Morris (1962) Introduction to Design, Englewood Cliffs, Prentice Hall.
• Bayazit, Nigan (2004) ‘Investigating design- A Review of Forty years of Design Research’, Design Issues, MIT press, 20:1, 16-29.
• Bazjanac, Vladimir (1974) ‘Architectural Design Theory: Models of the Design Process’, Basic Questions of Design Theory edited by William R. Spillers, PP. 8-16.
• Bollo, Christina and Collins, Tom (2017) ‘The Power Of Words: Grounded Theory Research Methods In Architecture & Design’, ARCC 2017 Conference: Architecture of Complexity, (Published & professionally reviewed by: Architectural Research Centers Consortium (ARCC), University of Utah), Salt Lake City, UT, 87-94.
• Boullée, Étienne-Louis and Rosenau, Helen and Vallée, Sheila da. (1953) Architecture, essay on art, London, Academy Editions.
• Broadbent, Geoffrey (2003) ‘Generations in design methodology’, The Design Journal, 6(1), 2-13.
• Charmaz, Kathy (2006) Constructing grounded theory, London, Sage Publications.
• Corbin, Juliet and Strauss, Anselm (2014) Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory (4th edn), Thousand Oaks, CA, Sage Publications.
• Creswell, John W. and Miller, Dana L. (2000) ‘Determining validity in qualitative inquiry’, Theory Into Practice, 39:3, 124–۱۳۰٫
• Creswell, John W. (2011) Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research (4^th edn), Boston, MA, Pearson Publications.
• Creswell, John W. (2014) Research Design: Qualitative, Quantitative and Mixed Methods Approaches (4^th edn), Thousand Oaks, CA, USA, Sage Publications.
• Cross, Nigel (1984) Developments in Design Methodology, John Willey & Sons.
• Cross, Nigel (2001) ‘Design Cognition: Results from Protocol and Other Empirical Studies of Design Activity’, In C. Eastman, M. McCracken, & W. Newstatte, Design Knowing and Learning: Cognition in Design Education, Oxford, Elsevier, Chaper five, 79- 103.
• Cross, Nigel (2007) ‘Forty years of design research’, Design Studies, 28:1, 1-4.
• Cross, Nigel (2003) ‘The expertise of exceptional designers’, in book: Expertise in Design, University of Technology, Creativity and Cognition Press.
• Darke, Jane (1979) ‘The primary generator and the design process’, Design Studies, 1:1, 36-44.
• Douglas, Jack (1976) Investigative social research: Individual and team field research, Beverly Hills, CA, Sage Publications.
• Dubberly, Hugh (2004) How do you design? A compendium of models, San Francisco, Dubberly Design Office.
• Eastman, Charles (1970) On the Analysis of intuitive Design Processes, Pittsburg, Pennsylvania.
• Foroozani, M. (1991) Principles of aesthetics in Islamic Architecture, 35.
• Gibbs, Graham. R. (2007) Analyzing qualitative data: The Sage qualitative research kit, Thousand Oaks, CA, Sage Publications.
• Glaser, Barney (1992) Basics of grounded theory analysis: Emergence versus forcing, Mill Valley, CA, Sociology Press.
• Glaser, Barney and Strauss, Anselm (1967) Discovery of grounded theory, Chicago, Aldine.
• Jones, Dalu (1978) ‘The Elements Of Decoration: Surface, Pattern And Light’, in George Michell, Architecture of the Islamic World, Thames and Hudson LTD, London, 161-175.
• Jones, John Chris (1970) Design Methods: Seeds of human future, New York, John Wiley & Sons.
• Jormakka, Kary and Kuhlmann, Doerte and  Schürer, Oliver (2004). Design Methods, Switzerland, Birkhäuser.
• Kneller, George Frederick (1965) The Art and Science of Creativity, New York, Holt, Rinehart and Winston.
• Laseau, Paul (1980) Graphic thinking for architects and designers, John Wiley & Sons.
• Lawson, Bryan (1980) How designers think: The Design Process Demystified, Oxford Architectural Press.
• Lawson, Bryan (1994) Design in mind, Architectural Press.
• Lawson, Bryan. et al. (2003), Intentions practices and aspirations: Understanding learning in design, Design studies 24, 327-339
• Lawson, Bryan (2004) What designers know, USA, Architectural Press.
• Lee, Jinyoul (2001) ‘A Grounded Theory: Integration and Internalization in ERP Adoption and Use’, Unpublished Doctoral Dissertation, University of Nebraska, In Proquest UMI Database.
• Morse, Josiah Mitchell (1991) ‘Approaches to qualitative-quantitative methodological triangulation’, Nursing Research, 40:1, 120–۱۲۳٫
• Murty, Paul (2006) ‘Discovery process in designing’, Doctoral Dissertation, Faculty of Architecture, University of Sydney, Australia.
• Newell, Allen and Simon, Herbert A. (1972) Human Problem Solving, Englewood Cliffs, New Jersey, Prentice Hall.
• Plowright, Philip D. (2014) Revealing Architectural Design, New York, Routledge.
• Rittel, Horst Willhelm Jakob (1970) Some Principles for the Design of an Educational System for Design. Part I, DMG Newsletter, Berkeley, CA, Design Methods Group.
• Rittel, Horst Willhelm Jakob (1972) ‘On the Planning Crisis: Systems Analysis of the First and Second Generation’, Bedrifsokonomen, 8, 390-396
• Rittel, Horst Willhelm Jakob and Melvin M. (1973), Dilemmas in a general theory of planning, Policy Sciences.
• Rowe, Peter G. (1987) Design Thinking, the MIT Press, Massachusetts..
• Schon, Donald Alan (1983), The Reflective Practitioner: How professionals think in Action, London, Basic Books.
• Schon, Donald Alan and Wiggins, Grant (1992), ‘Kinds of seeing and their Functions’, Design Studies, 13(2), 135-156
• Seidman, Irving (2013) Interviewing as Qualitative Research: A Guide for Researchers in Education and the Social Sciences (4^th edn), New York, Teachers College Press.
• Suckle, Abby (1980) By their own design, New York, Watson Guptill publications.
• Vitruvius, Marcus Pollio (1960) Ten books of Architecture, Translated by Morris Hickey Morgan, Harvard University Press.
• Whitfield, P. R. (1975) Creativity in Industry, Harmondsworth, Penguin Books.
• ldoceonline.com.
• vajehyab.com, visited in May, 2017.

در رابطه با مولفین

• دکتر سیدجواد هاشمی فشارکی 

دکتر سیدجواد هاشمی فشارکی، متولد سال ۱۳۴۰ در شهر تهران بوده و دارای تحصیلات کارشناسی­ارشد مهندسی معماری و دکتری مدیریت راهبردی می­باشد. ایشان مدرس دانشگاه بوده همچنین دهها مقاله علمی در همایش­های ملی و بین­المللی ارایه نموده و نیز درنشریات علمی و تخصصی چاپ ومنتشر شده است. ایشان دبیر همایشهای تخصصی زیر بوده است :

• عضو هیات رییسه همایش علمی پژوهشی معماری وشهرسازی با رویکردپدافند غیرعامل ، دانشگاه مالک اشتر ۲۰ و ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۰
• دبیر علمی دومین همایش ملی معماری پایدار وتوسعه شهری ( روز هفده اسفندماه ۱۳۹۳) 
• دبیر نمایشگاه دستاوردهای-نوین-مهندسی دفاعی- تهران ( ۴ مهرماه ۱۳۹۵ )
• دبیرعلمی اولین همایش ملی پدافند غیرعامل وتوسعه پایدار (در روز ۱۲و۱۳ مهرماه۱۳۹۵  ) و
• دبیرعلمی همایش مبانی طراحی موزه های دفاع مقدس ( ۸ اسفند۱۳۹۵ ) 
• دبیر علمی برگزاری دومین همایش ملی پدافند وپیشرفت پایدار ۲۵ مهر۱۳۹۶  
• داور مسابقه ملی طراحی سرپناه نیمه موقت حادثه دیدگان – مرکز معماری اسلامی حوزه هنری – ۲۷ تیرماه ۱۳۹۷ –
• دبیر کمیته نشست زیرساختهای ملی جنبش مردمی پاسداشت چهل سال انقلاب اسلامی – متروی تهران – ۶ مرداد۹۷
• دبیر نشست گفتمانی«نقد و ارزیابی نظام آموزش معماری و شهرسازی کشور با رویکرد هویتی» ، باغ موزه دفاع مقدس ، ۱۴ شهریور ۱۳۹۷
• دبیر کمیته نشست روستاها وعشایر جنبش مردمی پاسداشت چهل سال انقلاب اسلامی – محل برگزاری در روستای گلحصار- ۱۴ مهر ۹۷ –
• دبیر نشست «هم اندیشی نهادهای مسول در حوزه معماری وشهرسازی با رویکرد هویتی» ۲۵ مهر ۱۳۹۷ در باغ موزه دفاع مقدس
• دبیرنشست دبیر نشست “تکریم حرم ائمه مظلوم بقیع “، درمجتمع ولایت سازمان بسیج عمران ومعماری ، ۲ ابان ۱۳۹۷
• دبیر نشست دستاورد های چهل ساله انقلاب اسلامی در حوزه فن اوری اطلاعات قوه قضاییه ، ۶ بهمن ۱۳۹۷
• دبیر نشست نشست تکریم و تعظیم بقیع شریف، بمناسبت شهادت امام جعفر صادق(ع) ، ۲۳ خرداد ۱۳۹۹
• تالیفات منتشرشده (بصورت منفرد و یا مشترک):

ایشان دارای تالیفات زیر می­باشد:

• درحوزه معماری و شهرسازی
• مبانی نظری معماری – انتشارات وانیا – ۱۳۹۶
• مقدمه ای برمبانی معماری مساجد – انتشارات وانیا – ۱۳۹۶
• مبانی طراحی موزه دفاع مقدس – انتشارت باغ موزه دفاع مقدس، ۱۳۹۶
• نظام مدیریت فرهنگی در شهر اسلامی – ایرانی ( برپایه مبانی نظری و فرایند فکری سازنده شهر اسلامی ) – انتشارات جهاددانشگاهی قزوین -۱۳۹۷
• حرم مطهر سامرا – انتشارات جهاد دانشگاهی – ۱۳۹۷
• معماری وشهرسازی اسلامی در آیینه قوانین ومقررات – انتشارات جهاد دانشگاهی قزوین– ۱۳۹۸
• شکوه معماری اسلامی درصحن حضرت زهرا (س) – انتشارات وانیا –۱۳۹۸
• مبانی طراحی معماری مساجد –مرکزرسیدگی به امورمساجد استان البرز-  ۱۳۹۸
• مسجد و نمازخانه در آینه قوانین ومقررات – انتشارات جهاد دانشگاهی قزوین – ۱۳۹۸
• اصول طراحی همساز با اقلیم – انتشارات جهاددانشگاهی -۱۳۹۸

• درحوزه های مهندسی (میان رشته ای)
• مبحث بیست ویک مقررات ملی ساختمان –نشر مرکز تحقیقات ساختمان(عضو گروه تدوین) – ۱۳۸۸
• مبانی طراحی وساخت فضاهای امن پناهگاهی– انتشارات نخبه سازان – ۱۳۹۰-کسب رتبه برترین در چهارمین جشنواره انتخاب برترین های پژوهش ونوآوری در حوزه مدیریت شهری –  ۲۱ / ۹ /۱۳۹۰ – و برگزیده رتبه دوم هشتمین دوره کتاب سال اهل قلم در تیرماه۱۳۹۱
• طراحی شهری از منظر دفاع غیر عامل – انتشارات بوستان حمید –۱۳۹۰
• راهنمای مبحث بیست ویک مقررات ملی ساختمان- انتشارات بوستان حمید -۱۳۹۱
• حفاظت وایجاد پناهگاههای ضد بارش هسته ای- انتشارات بوستان حمید -۱۳۹۱
• اصول مهندسی دفاع غیرعامل در طراحی و اجرای تأسیسات آبرسانی شهری- انتشارات تایماز -۱۳۹۳
• طراحی فاضلاب شهری- انتشارات رواق سازه آکام پایدار – ۱۳۹۴
• مبانی طراحی فضای سبز پایدار- مرکزتحقیقات کاربردی مهندسی ناجا -۱۳۹۵
• طراحی محوطه وفضاهای بازشهری – مرکزتحقیقات کاربردی مهندسی ناجا -۱۳۹۵
• مبانی طراحی مراکزداده امن – انتشارات نخبگان – ۱۳۹۵
• طراحی ایستگاه راه آهن – انتشارات دانشگاه جامع امام حسین ع – ۱۳۹۵
• طراحی ورودیها ی فضاهای زیر زمینی – انتشارات نخبگان – ۱۳۹۵
• بیمارستان صحرایی – انتشارات قرب – ۱۳۹۵
• طراحی معماری ساختمانهای صنعتی – انتشارات جهاد دانشگاهی – ۱۳۹۵
• روش‌های طراحی سازه ‌های مـقاوم – انتشارات باغ فکر- ۱۳۹۵
• طراحی پالایشگاه ایمن –انتشارات فارسیران – ۱۳۹۵
• مبانی دفاع غیر عامل در مکان یابی سدها-انتشارات قرب ۱۳۹۶
• طراحی بیمارستان صحرایی و سامانه تریاژ هنگام وقوع حادثه هسته ای  – انتشارات نارون دانش – ۱۳۹۸

 در حوزه مذهبی و سیاسی

• مبانی ، کارکردها و ویژگیهای مساجد– نشر وانیا – ۱۳۹۵
• نماینده ولی فقیه وسیاستهای استان –انتشارت مسیر دانشگاه – ۱۳۹۵
• سرای اربعین –( راهنمای طرح وتجهیز موکبهای اربعین حسینی) – نشر باغ فکر۱۳۹۵
• برنامه خودسازی یک ماهه – انتشارات وانیا – ۱۳۹۶
• گنجینه معارف شهدا –ستاد یادواره شهدای فشارکی – انتشارات وانیا- ۱۳۹۷ – رونمایی در سومین جشنواره شهدا – مسجد شهدای اصفهان – اردیبهشت ۱۳۹۸
• فراتر از مدرسه ، شهید محمد فرهاد عباسی – انتشارات وانیا – ۱۳۹۸
• فرهنگ موضوعی گام دوم انقلاب اسلامی – انتشارات جهاددانشگاهی -۱۳۹۸
• فرهنگ موضوعی وصیت نامه امام خمینی – انتشارات جهاددانشگاهی -۱۳۹۸

 در حوزه اقتصادی

• تهدیدات اقتصادی و اقتصاد مقاومتی–انتشارات پارس ضیاء وعلم آفرین – ۱۳۹۲( چاپ سوم) -برگزیده دهمین دوره کتاب سال اهل قلم در دیماه ۱۳۹۳- (دریافت لوح تقدیرویژه )

 درحوزه مدیریت بحران

• استاندارد مدیریت بحران- انتشارات پارس ضیاءعلم آفرین -۱۳۹۱(چاپ دوم)
• استاندارد مدیریت تداوم کسب وکار- انتشارات پارس ضیاءعلم آفرین -۱۳۹۱(چاپ دوم)
• ایستادگان هرگز نمی میرند – انتشارات باغ فکر – ۱۳۹۵
• مدیریت بحران ومدیریت شهری –پژوهشگاه شاخص پژوه – انتشارات شرافت – ۱۳۹۷

 درحوزه دفاع غیرعامل

• پدافند غير عامل در آئينه قوانين و مقررات ـ انتشارات سازمان پدافند غير عامل كشور – ۱۳۸۹ کسب رتبه سوم هفتمین دوره کتاب سال اهل قلم ۲۰ / ۴ /۱۳۹۰
• ماهیت وفلسفه دفاع غیر عامل- انتشارات بوستان حمید -۱۳۹۱
• فرهنگ تشریحی پدافند غیر عامل- انتشارات علم آفرین – ۱۳۹۱- مولف برگزیده درنسخه پیش چاپ در اولین جشنواره پایداری ملی ۳ /۳ / ۱۳۸۸ -دریافت لوح سپاس از جشنواره کتاب سال وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی درسال ۱۳۹۲ اصفهان
• استاندارد مدیریت کیفیت پدافند غیر عامل- انتشارات پارس ضیاءعلم آفرین –۱۳۹۱(چاپ دوم)
• کتابنامه تشریحی دفاع غیر عامل–دانشگاه مالک اشتر – ۱۳۹۳
• مقالات توسعه پایدار و پدافند غیر عامل – انتشارات پیرانو – ۱۳۹۵
• راهنمای ماده ۲۱۵ قانون – انتشارات پیرانو – ۱۳۹۵
• پدافند غیر عامل و پیشرفت پایدار – انتشارات پیوست – ۱۳۹۶

 درحوزه دفاعی

• عوامل شناسایی اهداف – انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح – ۱۳۹۲
• روند تهاجم غرب به عراق- انتشارات بوستان حمید -۱۳۹۳
• جنگ پیشگیرانه امریکا در مناطق پیرامونی جمهوری اسلامی ایران – انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی (عضو گروه تدوین) – ۱۳۹۵
• ره توشه مدافعان حرم – انتشارات وانیا – ۱۳۹۶
• مبانی طراحی اردوگاهها ومقرهای نظامی – انتشارات جهاددانشگاهی – ۱۳۹۸
• ماهیت جنگ ترکیبی وراهکارهای دفاعی – انتشارات وانیا – ۱۳۹۹
• کتاب حاضر
• معماری اسلامی-ایرانی (راهبردها وراهکارهای طراحی)

 درمرحله تالیف و نشر :

• شهرسازی ومعماری در آیات قرآن – در مرحله نشر – ۱۳۹۹
• معرفی حرم مطهر حضرت زینب (س) – درمرحله انتخاب ناشر – ۱۳۹۹
• مبانی معماری اسلامی – درمرحله تدوین – ۱۳۹۹
• نهج البلاغه موضوعی امام علی (ع) – درمرحله تدوین -۱۳۹۹
• دفاع غیر عامل در طرح جامع شهرها- انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی -۱۳۹۹

• در باره اقای دکتر بهرام عزیزی

بهرام عزیزی متولد سال ۱۳۶۴ معمار و پژوهشگر حوزه معماری است. وی در سال ۱۳۸۷ مدرک کارشناسی خود را در رشته مهندسی معماری از دانشگاه گیلان و در سال ۱۳۹۰ مدرک کارشناسی ارشد خود را با گرایش فن­آوری از دانشگاه علم و صنعت ایران اخذ کرد. در سال ۱۳۹۸ وی پس از یک دوره هفت ساله، پایان نامه دکتری خود را در زمینه فرایند طراحی معماری در دانشگاه علم و صنعت ایران به پایان رسانید.

وی از سال ۱۳۸۷ در شرکت مهندسین آتک به عنوان طراح معمار به تجربه عملی معماری پرداخته است.

زمینه های پژوهشی وی شامل فرایند طراحی معماری، ساختمان های بلند مرتبه و فن­آوری­های نوین ساختمانی می­شود.

تصاویر تعدادی از پروژه‌های طراحی شده توسط عزیزی به صورت زیر است:

معماری، هنر و فن طراحی و شکل دادن فضاها و بناهای زیستی برای تأمین نیازهای فیزیکی و معنوی و نمود حقیقت عینی است. و معماری در جهان اسلام یکی از بزرگ‌ترین جلوه‌های ظهور یک حقیقت هنری در کالبد مادی بشمار می‌رود. یکی از وظایف مهم معماران ارتقا کیفیت زندگی انسان‌هاست.وکتاب پیش رو، به دنبال معرفی راهبردهایی برای فرایند طراحی معماری ایرانی-اسلامی  از آغاز فرایند طراحی تا ارائه پیش¬طرح اولیه (طراحی مفهومی) می باشد . این کتاب، راهبردهایی در فرایند طراحی معماری است که با کمک الگو و با تحلیل شیوه‌های کاری طراحان مورد مطالعه و با درنظر داشتن اصول مستخرج معماری ایرانی- اسلامی ارائه می نماید.وشامل فصول زیر می باشد:

• فصل ۱: مروري بر ادبیات موضوع در حوزه طراحی- پژوهی صورت پذیرفته است
• فصل ۲: هویت اسلامی- ایرانی در آثار معماری معرفی شده‌است.
• فصل ۳: عوامل تأثیرگذار در فرآیند طراحی معماری تشریح شده است.
• فصل ۴: الگوی چهارگانه ویژگی‌های طراح شامل دانش، بینش، خلاقیت و مهارت ارائه شده‌است.
• فصل ۵: راهبردها و راهکارهای طراحی معماری اسلامی-ایرانی تبیین شده است

[۱] Grounded Theory Method

[۲] Emerging

[۳] Semi-structured