رژیم بعث عراق برای رسیدن اهداف تجاوزکارانه خود ، از روشهای مختلفی استفاده کرد . یکی از این روشها ، پخش اعلامیه در جبهه های جنگ بود . که در این نوشتار بدان پرداخته شده است .
دکتر سید جواد هاشمی فشارکی
جنگ ویا عملیات روانی
- جنگ روانی به معنای استفاده طراحی و برنامه ریزی شده از تبلیغات و دیگر اعمالی است در زمان جنگ یا صلح به منظور تاثیر گذاری بر رفتار و کردار دشمن، گروه بی طرف یا گروههای خودی به منظور پشتیبانی واز اهداف و مقاصد است .
- «جنگ رواني مجموعه اقداماتي است كه كشوري به هنگام جنگ يا مواقع بحراني، براي تضعيف روحيه مقاومت در مردم كشور دشمن اعمال مي كند»
- «سن تزو» فرمانده نظامي و سياستمدار كهنه كار چيني در ۲۴ قرن پيش، عقيده خود را پيرامون ون اهميت جنگ رواني و اثرش بر قواي دشمن ، اين گونه مطرح مي سازد : «اصول جنگ عبارت است از تحميل اراده خود به دشمن و وادار كردن او به پراكنده شدن و كسب اطلاعات دايم از دشمن ( جنگ رواني و چگونگي شكل گيري آن، شوراي عالي دفاع – ستاد تبليغات جنگ ص ۷٫)
- «مائوتسه تونگ» پس از گذشت ۲۳ قرن با پيروي از پيشينيان خود خاطرنشان ساخت كه: «هر نوع جنگ برپايه اغفال بنا شده است» وي در ادامه ، «برتري رواني توده ها و بسيج تمامي انرژي آنان را به مثابه اصلي در جنگ دانسته است . (همان ماخذ ص ۶٫)
- «چرچيل»، نخست وزير مشهور بريتانيا درباره جنگ رواني مي گويد: «چه بسيار اتفاق افتاده كه جنگ رواني مسير تاريخ را تغيير داده است. در تاريخ جنگها مثالهاي بي شماري از پيروزيهايي كه نيروي ماشين جنگي دشمن را از كار انداخته ،اما نتوانسته روحيه معنوي نيروها را از پاي درآورد، يافت مي شود. به همين دليل اين پيروزيهاي ناقص مدت كمي دوام آورده، پس از آن نيروي غالب شكست خورده و جناح مقابل پيروزي خود را تثبيت كرده است..» ( همان ماخذ ص۲ )
به همين دليل، «ژنرال دوگل» رمز پيروزي در تخاصمات دول را تداوم عمليات رواني مي داند و توصيه مي كند كه:
«براي آن كه دولتي در جنگ پيروز شود، بايد جنگ رواني را قبل از حركت نيروهايش به سمت ميدانهاي نبرد آغاز نمايد و تا اتمام عمليات رزمي براي پشتيباني نيروهايش بدان ادامه دهد.» (همان ماخذ ص۱ ) - بدين ترتيب، روشن است كه جنگ رواني بعنوان شگفت انگيزترين پديده اجتماعي ريشه در اعصار گذشته دارد كه با گذشت زمان تكامل يافته و امروزه به يكي از پيچيده ترين و خطرناكترين پديده (سلاح) ، مبدل شده است.
انواع جنگهاي رواني
- الف)جنگ رواني استراتژيك : معمولاً اهداف بلندمدت طراحي مي شوند و هدف آنها تاثيرگذاري بر روحيه مردم و نيروهاي نظامي يك منطقه (بطور كلي) ، است شاهد عيني آن حضور تجاوزكارانه كشورهاي قدرتمند در منطقه خليج فارس خاورميانه، آفريقا، آمريكاي جنوبي است كه بصورت خزنده به استعمار كشورها مبادرت ورزيده اند.
- ب) جنگ رواني تاكتيكي: جهت اصلي تهاجمش، در هم شكستن نيروهاي نظامي شركت كننده درجنگ و عناصر پشتيباني كننده آنهاست.
- ج) جنگ رواني تحكيمي: با حرفه تظاهر به دوستي و دلسوزي با مردم و ساكنين مناطق تسخير شده (يا آزاد شده) ، انجام مي گيرد و هدف آن ايجاد تغيير در فكر و عقيده مردم سرزمين آزاد (يا تسخير شده). به نفع نيروهاي خودي است . بطوري كه با تغيير ايده از آن، اولاً حضور خود را مشروع جلوه دهند. ثانياً: نيروهاي متخاصم با استفاده از نيروهاي بالقوه مردم آن سرزمين در جهت تجيهز عمليات نظامي به نفع خود بهره برداري مي كنند. مانند حضور امريكاييها ، فرانسويها و انگليسيها و در كردستان عراق پس از پايان جنگ نفت و حضور ناتو در بوسني هرزگوين پس از پيمان «ديتون».
امان نامه وعملیات روانی در عاشورا
شمر که با قصد جنگ با اصحاب امام حسین (ع )وارد کربلا شده بود، از عبيداللّه بن زياد امان نامهاي براي خواهرزادگان خود و از جمله حضرت عباس (س) گرفته بود .و امان نامه را بر آن حضرت عرضه کرد و ايشان نپذيرفت. حضرت عباس (س) بانگ زد: بريده باد دست‌هاى تو و لعنت خدا بر تو و امان نامه‌ات. اى دشمن خدا، ما را دستور مى‌دهى كه از ياران برادر و مولايمان حسين عليه السلام دست برداريم و سر در طاعت ملعونان و فرزندان ناپاك آنان درآوريم. آيا ما را امان مى دهى ولى براى فرزند رسول خدا صلى الله عليه و آله امانى نيست؟
جنگ رواني رژیم بعث عراق
رژیم بعث عراق برای رسیدن اهداف تجاوزکارانه خود ، از روشهای مختلفی استفاده کرد . یکی از این روشها ، پخش اعلامیه در جبهه های جنگ بود .
این نامه که نگارنده در جریان بمباران هواپیماهای رژیم بعث در دوران جنگ تحمیلی پیدا کرده ، بنام فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق و به فارسی تهیه و ریخته شده بود ، بعنوان یک واقعیت تلخ و سخت ، که با عملیات روانی ، باهدف تضعیف روحیه دفاعی و.مقاومت رزمندگان تهیه شده بود ، حاوی نکاتی است :
نکات این اعلامیه:
- صدام اغاز گر جنگ و مسبب جنایات، مدعی صلح طلبی شده است !
- دفاع ما را در برابر تجاوز و بیرون راندن اشغالگر ، جنگ و خونریزی نامیده است !
- ما را تحریک به مقابله با نظام مردمی واسلامی کرده است !
- ادعای قدرتمند بودن کرده ، درحالیکه، نشان داد اتکای به تجهیزات غربی ها و دیکتاتوری در جبهه های عراق ، پوشالی بوده و با شکست های مکرر مواجه شد .!
- رجز خوانی کرده که بر سر ایران بلا خواهد آورد ، درحالیکه بجز تلفات انسانی و خسارات مادی ، کاری نتوانستند بکنند !
- خدا را بهترین داور یاد کرده و قطعا یگانه داور عادل دو جهان بد فرجامی را برای صدام و بعث در این دنیا رقم زد .ودر سرای آخرت نیز بد فرجامی در انتظارشان هست . !
- درخواست یاری کرده ، یاری به ظالم و جانی هرگز !!
- و…..
سخن پایانی
رزمندگان اسلام نه تنها هیچگاه فریب تبلیغات دشمن را نخورده وحتی به مخیله خود نیزبه امان نامه توجه نکردند ، بلکه در حراست از انقلاب ودستاوردهایش تا پای جان ایثاری کردند
گرچه به ظاهر جنگ تحمیلی پایان یافت ولی همواره به شیوه های دیگر و با ابزار رسانه و دیپلماسی و…. این عملیات روانی علیه مردم و کارگزاران نظام ادامه داشته و بعضا تاثیرات منفی زیادی نیز گذاشته است و لازم است نهادهای فرهنگی و… اقدامات لازم را بعمل آورند .
دکتر سید جواد هاشمی فشارکی ، پژوهشگر ومولف کتاب مدیریت شهری ومدیریت بحران
