در این نوشتار تعریف بسیج و بسیجی ؛ ویژگی‌های بسیجی ؛ هدف از تشکیل بسیج؛ جایگاه بسیج و مأموریت ها ووظایف بسیج و بسیج دانش آموزی و…. تبیین شده است . در انتها برنامه هایی جهت بسیج دانش آموزی برای مقطع ابتدایی و ، مقطع متوسطه دوره اول و دوم پیشنهاد شده است .
دکتر سید جواد هاشمی فشارکی
بسیج که به فرمان دوراندیشانه امام خمینی یک سال پس از پیروزی انقلاب در اذر سال ۵۸ تشکیل گردید و درجنگ تحمیلی رشد کرد و به برکت خون شهدای بسیج ، منشا برکات زیادی در دوران دفاع مقدس گردید ، به مرور به درخت تنومندی در همه عرصه ها و همه نقاط کشور تبدیل شد ، که یکی از شاخه های پرمیوه آن بسیح دانش آموزی می باشد ، که در جهت تعالی دانش آموزان اهتمام داشته و نسل آینده را متناسب با نیازهای آینده کشور را ؛ آبدیده ومهیا میکند .
- تعریف بسیج
بسیج از لحاظ لغوی به معنای سامان و اسباب ساز و سازمان جنگ ، عزم و آماده ساختن نیروهای نظامی یک کشور برای جنگ می باشد . ( دهخدا ، ۱۳۷۲ ) بسیج یک حرکت منظم و سارمان یافته اجتماعی است که با توجه به فرهنگ هر جامعه و به اشکال مختلفی در زمان صلح به صورت آماده باش در آمده و در اثر شرایط خاصی مانند جنگ ، حوادث غیر مترقبه و …. به مدد مردم و نهادها می آید .
در جامعه اسلامی بسیج یک نهاد اجتماعی است . همانند خانواده که به صورت عضوی از ساختار و نظام اجتماعی جامعه است به شمار می آید ، نهادی که با هدف پاسداری از ارزشها و آرمانهای انقلاب اسلامی بوجود آمده و درخدمت انقلاب و کشور می باشد .
در اساسنامه بسیج مستضعفین ، بسیج چنین تعریف شده است:” بسیج نهادی است تحت فرماندهی مقام معظم رهبری که هدف آن نگهبانی از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن و جهاد در راه خدا و گسترش حاکمیت قانون خدا در جهان طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران و تقویت کامل بنیه دفاعی از طریق همکاری با سایر نیروهای مسلح و همچنین کمک به مردم هنگام بروز بلا و حوادث غیر مترقبه می باشد . ” ( سپاه از دید قانون ۱۳۶۲ )
رهبر انقلاب ؛ امام خامنه ای در تعریف بسیج می فرمایند :” بسیج عبارتست از مجموعه ای که در آن پاکترین انسانها ، فداکارترین و آماده به کارترین جوانان کشور در راه اهداف عالی این ملت و برای به کمال رسانیدن و به خوشبختی رسانیدن این کشور جمع شده اند … بسیج یعنی حضور در همه میدانهایی که از انسان در آن میدان یک کاری می طلبند . “
رهبر معظم انقلاب اسلامی در رابطه با ضرورت حضور بسیج در عرصه های مختلف می فرمایند :” در دوران جنگ بسیج مال جنگ است ، در دوران پشتیبانی مال پشتیبانی ، در دوران علم مال تحصیل و تدریس و در دوران سازندگی مال یازندگی است . ” ایشان در جای دیگری می فرمایند :” بسیج به معنای حضور شجاعانه ، فداکارانه و مخلصانه انسانهای پیشگام در تمامی عرصه های مورد نیاز نظام اسلامی و کشور است . “
- بسیجی
طبق ماده ۱۳ قانون مقررات استخدامی سپاه، بسیجی به فردی اطلاق میشود که داوطلبانه جهت تحقق ارتش ۲۰ میلیونی تحت پوشش سپاه درمی‌آید. به موجب همین ماده قانونی، بسیجیان به دو دسته» بسیج عادی« و» بسیج فعال« تقسیم میشوند. به عبارت دیگر به اعضای داوطلب سازمان بسیج مستضعفین ، بسیجی می‌گویند .
- روز بسيج دانش آموزي
به موجب تبصره ۷ قانون تشكيل و توسعه بسيج دانش‌آموزي، مجلس شوراي اسلامي هشتم آبان ماه، سالروز شهادت اسوه دانش آموزان، دانش آموز بسيجي شهيد محمد حسين فهميده را به عنوان روز بسيج دانش آموزي نامگذاري نموده است. به همين مناسبت همه ساله از سوي بسيج دانش‌آموزي و ساير دستگاه‌هاي مربوط به نوجوانان و دانش‌آموزان كشور برنامه‌هاي ويژه‌اي اجرا مي‌شود.
امام خمینی(ره) درباره بسیج فرمودند: «بسیج شجره طیبه و درخت تناور و پرثمری است که شکوفه‌های آن بوی بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق می دهد.» به نظر می رسد که امام(ره) در بیان این ویژگی های بسیج و تمثیل بسیج به شجره طیبه از آیات سوره ابراهیم الهام گرفته اند: أَلَمْ تَرَ كَيْفَ ضَرَبَ اللّهُ مَثَلًا كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُهَا ثَابِتٌ وَفَرْعُهَا فِي السَّمَاء﴿۲۴﴾ تُؤْتِي أُكُلَهَا كُلَّ حِينٍ بِإِذْنِ رَبِّهَا وَيَضْرِبُ اللّهُ الأَمْثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ﴿۲۵﴾(سوره ابراهیم).
| براین اساس، مهمترین ویژگی های بسیج و بسیجی عبارت اند از: | ||
۱) شجره موجودی است زنده، دارای رشد و نمو، پویا و فعال. بر این اساس، بسیج نیز حاوی این ویژگی است.
۲) پاک و طیب بودن.
۳) همانطور که درخت دارای ساقه و برگ است. بسیج نیز دارای تشکیلات و رده های مقاومت می باشند.
۴) اصل و ریشه بسیجی ثابت و دارای ایمان و اقتصادی راسخ است که طوفان و تندبادهای حوادث و بحران ها خللی بر عزم و اراده و حضور وی در صحنه ایجاد نمی کند.
۵- «فرعها فی‌السماء»؛ بدین معنی که افق فکر بسیجی محدود به دنیای پست و کوچک نبوده، بلکه به بلندای آسمان است.
۶- «کل حین» در آیه بدین معنی است که این درخت برای یک فصل و زمان خاصی نیست، بلکه بسیجی در هر زمان با طراوت و شادابی آماده حضور در صحنه است.
۷- «باذن ربها» اشاره به این دارد که بسیجی تبعیت‌پذیر و مصداق آیه شریفه «اطیعوالله و اطیعوا الرسول و اولامر منکم» و آیه «صبغه الله و من احسن من الله صبغه» (بقره آیه ۱۳۸)؛ یعنی بسیجی کسی است که رنگ خدایی را پذیرفته که حضرت امام(ره) در وصف بسیجیان می فرماید: «… من همواره به خلوص و صفای بسیجیان غبطه می خورم و از خدا می خواهم که مرا با بسیجیان محشور گرداند.»
۸- بسیجی نماد آیه «و لا تهنوا و لا تحزنوا و انتم الاعلون ان کنتم موقنین (آل عمران/۱۳۹) است. بر همین اساس، حضرت امام می فرمایند: «آنچه برای اینجانب غرورانگیز و افتخارآفرین است روحیه بزرگ وقلب سرشار از ایمان و اخلاص و روحیه شهادت طلبی این عزیزان(بسیجیان) که سربازان حقیقی ولی الله‌الاعظم ارواحنا فدا هستند.»
۹- بسیجی همیشه پیروز است؛ زیرا بر اساس آیات «انّ جندنا لهم‌الغالبون» (صافات/۱۷۳) و الا انّ حزب الله هم المفلحون… هم الغالبون. این وعده الهی است. بر اساس آیه «انّ الذین قالوا ربنا الله ثم‌استقاموا فلا خوفٌ علیهم و لا هم یحزنون»؛ بسیجی در راه اعتقادات و آرمانهای خود استقامت و پایداری می ورزد و در راه مأموریت خود که همانا پاسداری از مرزهای اعتقادی نظام جمهوری اسلامی است هیچ ترس و واهمه‌ای به دل راه نمی دهد.
۱۱- بسیجی در هر زمان و مکان بر اساس آیه «یا ایها الذین امنوا خذوا حذرکم فانفروا ثبات او انفرو جمیعا»(نسا/۷۱) آماده فداکاری و جهاد در راه خدا می باشد.
۱۲- بسیجی تابع ولایت و هیچ گاه نه از ولایت عقب می ماند و نه هیچ گاه از ولایت جلو می افتد. در این زمینه قرآن می فرماید: «یا ایها الذین آمنوا لا تقدموا بین یدی‌الله و رسوله.» (حجرات/۱) و در صلوات شعبانیه می خوانیم که«المتقدم لهم مارق و المتأخر عنهم زاهق و‌الازم لهم لاحق، کسانی که از ولایت جلو می زنند مارق و رها شده و کسانی که از ولایت عقب می مانند باطل هستند و راه یافتگان کسانی هستند که همراه و تابع ولایت باشند.
- بسیج در اندیشه امام
در اندیشه امام خمینی (ره) بسيج نهادي است اجتماعي با ابعاد متعدد. در اين نگرش بسيج ديگر صرفاً سازماني نظامي نيست که فقط در زمان جنگ و براي دفاع در مقابل دشمن شکل گرفته باشد، بلکه نهادي است وسيع و پاسخگوي نيازهاي اساسي و حياتي جامعه و با اجزاي ديگر نظام، هماهنگي و پيوند دارد .بسیج در صورتی می تواند نهادی جامع و شامل جهات متعدد و پایدار شناخته شود که نیازهای دایمی و باورها و ارزش های فرهنگی پدید آورنده آن به روشنی تعریف شوند، اين نيازها ممکن است اقتصادي، سياسي، فرهنگي و يا نظامي باشند.
به فرموده امام خمینی(ره) « بسیج شجره طیبه و درخت تناور و پر ثمری است که شکوفه های آن بوی بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق می دهد، بسیج مدرسه عشق و مکتب شاهدان و شهیدان گمنامی است که پیروانش بر گلدسته های رفيع آن، اذان شهادت و رشادت سر داده اند. بسيج ميقات پا برهنگان معراج انديشه پاک اسلامي است که تربيت يافتگان آن، نام و نشاني در گمنامي و بي نشاني گرفته اند. (صحیفه نور، جلد ۲۱، ص ۱۹۵)
از دیدگاه امام بسیجی کسی است که در عمل علاقه خود را به پیشرفت و حفظ و گسترش اقتدار نظام اسلامی و شأن و حیثیت ملت مسلمان نشان دهد. یعنی بسیجی بودن معیار و ملاکی است که بر اساس آن ميزان تعهد اعضاي آن به اصول و آرمان هاي انقلابي سنجيده مي شود.
تاریخچه و پیدایش بسیج
از دیدگاه امام خمینی (ره) تاریخ و سابقه بسیج به بیداری قوم بنی اسراییل و قیام آن قوم بر ضد ظلم فرعونی به فرمان حضرت موسی علیه السلام و بسیج اصحاب پا برهنه و فقیر صفه در برابر ظلم و غارت اشراف بت پرست مکه، به دعوت رسول اکرم – صلي الله عليه و اله و سلم – و نيز اهتمام ائمه اطهار عليهم السلام. که نگرش الهي داشتند و به تشويق مردم به هم پيماني براي حل مسائل سياسي و کاهش گرفتاري مسلمين باز مي گردد.
در عصر حاضر هم، بسیج مردم در جریان تحریم تنباکو و مبارزه بر ضد استعمار دولت انگلیس به فتوای مرحوم میرزای شیرازی و قیام پانزده خرداد در سال ۱۳۴۲ در برابر ظلم و خیانت رژیم پهلوی و استمرار مبارزه آنان تا سرنگونی حکومت شاهنشاهي ایران در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ و حضور در صحنه های مختلف انقلاب ماهيت بسيجي دارد.
«سنگ بنای بسیج بر حکم فقهی و جهادی استوار است؛ جهادی که مبتنی بر روحیه دفاعی باشد و نه تهاجمی یا جهان گشایی، بسیج در نظر امام مولودی جديد است که کارشناسان جهاني نمي توانند آن را بشناسند، هر گاه قوه ايمان در ملتي زنده شود، همگان را به قيام الله فرا مي خواند و مي تواند سرتاسر يک کشور را بسيج نمايد، معيار حرکت بسيج هم همين اسلام و درک مفاهيم عاليه آن است . ( صحیفه نور، ج ۱۴، ص ۴۷۵. ج ۶، ص ۱۷۵.)
از نظر حضرت امام برای پیدایش و تقویت روح ایمان در میان مردم که موتور حرکت بسیج هستند؛ دو عامل نقش بی بدیل و غیر قابل انکار دارد؛ یکی مساجد، دیگری روحانيت. (صحیفه نور، ج ۱۴، ص ۴۷۵. ج ۶، ص ۱۷۵.)
مساجد مرکز بسیج مردمی بر ضد اهداف شوم دشمن است. مسجد در اسلام و در صدر اسلام همیشه مرکز جنبش حرکت های اسلامی بوده، از مسجد، تبلیغات اسلامی شروع می شده است و حرکت قوای اسلامی برای سرکوبی کفار و وارد کردن آنها در بیرق اسلام از مسجد بوده است، همیشه در صدر اسلام مسجد مرکز حرکات و مرکز جنبش ها بوده است . (بیانات امام (ره) در جمع اعضای هیات نمایندگی عالی رتبه روحانی عربستان – ۱/۲/۵۸.)
مأموریت های بسیج
مهم ترین مأموریت های بسیج را د رحال حاضر می توان بدین شرح خلاصه کرد:
مقابله با استکبار: در رأس مأموریت های بسیج و ستیز با جهانخواران و به ویژه دشمن اصلی این انقلاب، امریکاست.
در یکی از پیام های امام(ره) به مناسب هفته بسیج در تاریخ ۲ آذر ۱۳۶۷ چنین آمده است :
«من مجدداً به همه ملت بزرگوار ایران و مسؤولان عرض می کنم چه در جنگ و چه در صلح بزرگ ترین ساده اندیشی این است که تصور کنیم جهانخواران خصوصاً امریکا و شوروی از ما و اسلام عزیز دست برداشته اند؛ لحظه ای نباید از کید دشمنان غافل بمانیم. در نهاد و سرشت امريکا کينه و دشمني با اسلام ناب محمدي – صلي الله عليه و آله و سلم – موج مي زند.
در ادامه برای مقابله با آنان می فرماید: خلاصه کلام اگر بر کشوری نوای دلنشین تفکر بسیجی طنین انداز شد، چشم طمع دشمنان و جهانخواران از آن دور خواهد گردید والا هر لحظه باید منتظر حادثه ماند». بسیج باید مثل گذشته و با قدرت و اطمینان خاطر به کار خود ادامه دهد (صحیفه امام جلد ۲۱، ص ۵۴،)
«اکنون که به حمدالله تعالی دانشگاه از چنگال جنایت کاران خارج شده و بر ملت و دولت جمهوری اسلامی است، در همه اعصار که نگذارند عناصر فاسد دارای مکتب های انحرافی یا گرایش به غرب و شرق در دانش سراها و دانشگاه ها و سایر مراکز تعلیم و تربیت نفوذ کنند و از قدم اول جلوگیری نمايند تا مشکل پيش نيايد و اختيار از دست نرود و وصيت اينجانب به جوانان عزيز دانشگاه ها و دبيرستان ها آن است که خودشان شجاعانه در مقابل انحرافات قيام نمايند تا استقلال و آزادي خود و کشور و ملت خودشان مصون باشد . (صحیفه نور – جلد ۲۱، ص ۱۹۲.)
من در اینجا به جوانان عزیز کشورمان به این سرمایه ها و ذخیره های عظیم الهی و به این گل های معطر و نو شکفته جهان اسلام سفارش می کنم که قدر و قیمت لحظات شیرین زندگي خود را بدانيد و خودتان را براي مبارزه علمي و عملي بزرگ تا رسيدن به اهداف عالي انقلاب اسلامي آماده کنيد…
مبارزه علمی برای جوانان زنده کردن روح جستجو و کشف واقعیت ها و حقیقت هاست، و اما مبارزه عملی آنان در بهترین صحنه های زندگی و جهاد شهادت شکل گرفته است.
- جایگاه بسیج
« بسیج لشگر مخلص خداست که دفتر تشکیل آن را همه مجاهدان از اولین تا آخرین امضاء نموده اند».امام خمینی(ره)
حیثیت امروز نظام، تا حد زیادی مدیون بسیج و حضور همه جانبه مردم در آن بوده است، حتی تصاحب قدرت جهانی اسلامی با بسیج همه جانبه و فراگیر در جهان میسر خواهد بود به گفته امام راحل، این امر شدنی است و بايد به دنبال تحقق يافتن آن بود.
- بسیج در ادبیات سیاسی
بر اساس یک تعریف، می‌توان بسیج را همچون روندی در نظر گرفت که در آن یک واحد اجتماعی بسیار سریع بتواند بر منابعی کنترل پیدا کند که پیش‌تر بر آنها کنتری نداشته‌است. در واقع بسیج، هنگامی که از حالت گروهی فراتر رود و بخشی از جمعیت را به اعطای منابع خواسته‌شده برای دستیابی به هدف مطلوب برانگیزد، تبدیل به یک جنبش میشود. یکی از عوامل مؤثر در کار بسیج، میزان سازمان‌یافتگی است. در حرکت بسیج، روابط درون‌گروهی و فرهنگ مشترک هر چقدر محکم‌تر و گسترده‌تر باشد، احتمال پیروزی آن نیز بیشتر است، و این بدان سبب است که ارتباطات و فرهنگ مشترک باعث میشود که تعبیر یکسان و واحدی نسبت به امر مورد نظر به وجود بیاید. رهبری، لازمه سازمان و بسیج است. گروه‌های بسیج‌گر سعی دارند با تقویت هر چه گسترده‌تر اعضای گروه و تضعیف دیگر پیوندهای اجتماعی و بزرگ کردن رهبر یا رهبران، باعث گسترش وفاداری اعضا در جامعه شوند. بسیج به دو صورت تهاجمی و تدافعی ظاهر میشود. بسیج تدافعی، وقتی صورت می‌گیرد که گروهی هنگام مواجه شدن با حمله گروهی دیگر، منابع خود را بسیج میکند. می‌توان شورش‌های دهقانی و اشرافی را نوعی بسیج تدافعی دانست. بسیج تهاجمی، آن نوع از بسیج است که در فرصت‌های مناسب برای این که اهداف و منابع خودش را محقق کند، دست به بسیج نیروهای خود می‌زند. بسیج انقلابی نوعی از بسیج تهاجمی است. همچنین بسیج تهاجمی نیازمند شناخت دقیق از محیط خارجی و رهبری کنشگرانه و کوشش سازمانی بیشتر است. از آنجا که بسیج هزینه‌بردار است، لذا خصوصاً بسیج تهاجمی باید از امکانات اقتصادی لازم برخوردار باشد. ایدئولوژی بسیج میتواند نمادها و شعارهای مورد نیاز بسیج را فراهم کند. سازمان، رهبری و ایدئولوژی از ابعاد اساسی روند بسیج انقلابی هستند. می‌توان گفت که ایدئولوژی نقشی تعیین‌کننده در بسیج انقلابی دارد. یکی از وظایف ایدئولوژی، سرزنش کردن وضع موجود و یافتن ریشه‌های نابسامانی است. دومین وظیفه ایدئولوژی، نشان دادن وضع مطلوب و اهداف و آرمان‌هاست. سومین وظیفه آن، اراده تبیین تازه‌ای از تاریخ به سود جنبش و ستایش از گذشته آن است.(چگونگی شکل‌گیری سازمان بسیج مستضعفین ؛ باشگاه خبرنگاران جوان )
- هدف از تشکیل بسیج
آرمان والا و ایده بلند و هدف عالی انقلاب اسلامی ما را چنین می سزد که از چار چوب مرزهای ایران بگذرد و دروازه های ملل محروم و توده های مظلوم و مستضعف جهان را بگشاید و پیام آرامش بخش و رسالت انسانی و رهائی بخش خویش را بگوش جان آنها برساند و زمینه های حکومت عدل الهی و جهانی امام عصر (عجل الله فرجه) را آماده سازد . و از این روی ، بسیج تمامی نیروهای فعال و آمادگی جهت تحقق این آرمان ارزنده انسانی ، امری ضروری و طبیعی به نظر می آید .
و از اینجا بود که امام خمینی (ره) این قلب تپنده انقلاب و پیام آور آزادی و کرامت و هویت اسلامی و انسانی این قرن جهت مبارزه همه جانبه با آمریکای جهانخوار که هر روز برای گسترش تجاوزات و سبعیت خویش ، چنگ و دندان نشان می دهد و در رویارویی با همه ابرقدرتهای تجاوزگر و تیز ، رشد انقلابی نهضت اسلامیمان روز ۵/۸/۵۸ را بسیج عمومی اعلام فرمودند و هدف از تشکیل بسیج را گفتند که « مملکت اسلامی باید همه اش نظامی باشد و تعلیمات نظامی داشته باشد » و در حالت کلی می توان گفت که هدف از تشکیل بسیج را قرآن بیان نموده و در سوره توبه آیه ۴۰ می فرماید: « انفروا خفاقا و ثقالا و جاهدوا باموالکم و انفسکم فی سبیل الله ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون » ؛ با کیفیت مختلف حرکت کنید و کوچ کنید در حالیکه با بار سبک هستید . مجهز باشید و جهاد کنید با مال و جانتان در راه خدا ، و یکی دیگر از هدف تشکیل بسیج را بازوی ولایت فقیه دانسته و تک تک اعضای بسیج را سلول های بافت ولایت فقیه می دانیم . بهر حال هدف از تشکیل بسیج را جذب آموزش ، سازماندهی نیروهای مردمی دانسته و اصلی ترین مساله بسیج ، بکارگیری نیروهای مردمی در ماموریتهای محوله با توجه شرایط سنی بسیجیان اعم از دانش آموزی ، دانشجویی ، کارگری ، کارمندی ، عشایر و غیره می باشد تشکیلات بسیج به علت ساخت مردمی از یک طرف و گستردگی آن از طرف دیگر باید طوری تنظیم شود که هم در زمان صلح و هم در زمان جنگ بتواند کارآیی لازم را داشته باشد .
v اهمیت و ضرورت تشکیل بسیج
دفاع از مقدسات و ایدئولوژی اسلام ایجاب می کند که در مقابل خطراتی که آن را تهدید می کند به گونه ای منطقی و شیوه ای صحیح با آن خطر برخورد کرد . امام خمینی (ره) در مورد اهمیت و ضرورت تشکیل بسیج فرمودند : « دفاع از اسلام و کشورهای اسلامی امری است که در مواقع خطر ، تکلیف شرعی و الهی و ملی است و برتمام قشرها و گروهها واجب است » .
همچنین اصل پیشگیری ایجاب می کند که امت اسلامی برای مقابله با هر گونه خطر احتمالی از سوی دشمنان اسلام در آماده باش کامل بسر برده و آمادگی دفاعی برای هرگونه خطری که اسلام را به مخاطره افکند را داشته باشند . فرمان صریح قرآن کریم در آیه شریفه « واعدوا لهم ما استطعتم من قوه » که برای ترسانیدن دشمنان خدا و اسلام و امت اسلامی آمده است دال بر صحت این ادعا می باشد . از اینروست که می بینیم در سفارشات اولیای اسلام نیز بر آماده بودن برای خطرات احتمالی بسیار تاکید شده است و از مسلمانان خواسته اند که درهنگام خواب وصیت نامه و شمشیر را در زیر سر قرار بدهند و این نیست جز فرمان آماده باش برای لقاء الله و همچنین برای دفاع از دین خدا ، لذا سلاله نبوت ، رهبر راحل انقلاب اسلامی در این مورد خطاب به امت اسلامی فرموده اند : « مملکت اسلامی باید همه اش نظامی باشد و تعلیمات نظامی داشته باشد یکی از ابواب فقه باب رمی است . باب تیراندازی است ، آنوقت تیراندازی بوده حالا هم تیراندازی هست به یک طور دیگری » در اسلام با اینکه رهان ، یعنی یک چیزی را بگذارند برای چیزی که نظیر قمار بازی می شود حرام است برای تیراندازی حرام نیست ، برای اسب دوانی حرام نیست .
سبق و رمایه یکی از مسائل فقه است برای اینکه همه افراد مستحب است که سواری یاد بگیرند . حالا اتومبیل سواری و رانندگی را یاد بگیرند . و برای همه است که تیراندازی را یاد بگیرند ، فنون جنگی را یاد بگیرند . باید ملت ما جوانهایشان مجهز باشند به همین جهاز و علاوه بر جهاز دینی و ایمانی که دارند مجهز به جهازهای مادی و اسلامی هم باشند و یاد گرفته باشند . اینطور نباشد که یک تفنگی که دستشان آمد ندانند که با آن چه کنند . باید یاد بگیرند و یاد بدهند . جوانها را یادشان بدهید همه جا . حضرت امام اضافه می کنند که باید اینطور شود که یک مملکتی بعد از چند سالی که ۲۰ میلیون جوان دارد ۲۰میلیون تفنگدار داشته باشد و ۲۰میلیون ارتشی داشته باشد » .( پیام انقلاب شماره ۷۲ )
- تشکیل بسیج در ایران اسلامی
بسیج یک حرکت اجتماعی است که در هر جامعه ای با توجه به فرهنگ آن جامعه و به اشکال مختلفی در اثر شرایط خاص بوجود می آید . حتی در دوران صدر اسلام نیز به هنگام حمله کفار و منافقین علیه مسلمانان زمانی که فرمان تشکیل نیروی مبارز علیه آنها داده می شود مسلمانان داوطلبانه در مساجد گردهم می آمدند تا توان خود را از نظر نیروی انسانی و تجهیزات نظامی برای مقابله با دشمنان اسلام بسیج کنند .
امام خمینی (ره) در این رابطه چنین می فرمایند : قضیه بسیج ، همان مساله ای است که در صدر اسلام بوده است این مساله جدید نیست ، در اسلام سابقه داشته است و چون مقصد ما اسلام است ، باید هر جوانی یک نیرو باشد برای دفاع از اسلام و همه مردم و هر کسی در هر شغلی که هست مهیا باشد برای جلوگیری از کفر و هجوم بیگانگان
در طول تاریخ اسلام و ایران همواره دشمنان سعی کرده اند به اشکال مختلف از پیشرفت و ترقی مسلمانان جلوگیری کنند .
انقلاب اسلامی ایران که الهام گرفته از اسلام ناب محمدی (ص) بوده از نخستین روزهای پیروزی با توطئه های گسترده و سازمان یافته دشمنان اسلام روبرو گردید . عظمت اهداف انقلاب و گستردگی توطئه های دشمنان ، ایجاب می کرد که برای حفظ و سیانت از انقلاب اسلامی و ارزشها و اهداف آن در برابر شبیخون ابرقدرتها دفاع کند بنابراین بعد از پیروزی انقلاب اسلامی را درون اقشار میلیونی به طور خودجوش ، حرکتی در جهت حفظ و حراست دست آوردهای انقلاب و پیروزی بزرگی که نصیب امت اسلامی شده بود ، بوجود آمد .
سازمان بسیج مستضعفین یکی از سازمان‌های زیرمجموعه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و یکی از مهمترین بازوهای اقتدار نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به‌شمار می‌رود که مأموریت جذب، آموزش، سازماندهی و به‌کارگیری نیروهای داوطلب مردمی را در راستای تحقّق اهداف انقلاب اسلامی و حفظ دستاوردهای آن بر عهده دارد.
سازمان بسیج مستضعفین ، که در گذشته با نام نیروی مقاومت بسیج شناخته می‌شد، در ۵ آذر ۱۳۵۸ به فرمان امام خمینی تشکیل شد و پس از تصویب مجلس شورای اسلامی در دی ۱۳۵۹ به‌طور قانونی رسمیت پیدا کرد و به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی محلق شد .
- اجزای بسیج
بسیج اقشار شامل بسیج دانش‌آموزی ، بسیج دانشجویی ، بسیج جامعه پزشکی ، بسیج مهندسین مهندسین عمران ومعماری ، بسیج مهندسین کشاورزی ؛ بسیج اساتید ، بسیج ورزشکاران ، بسیج رسانه ، بسیج خواهران ، بسیج ادارات، بسیج کارمندی ، بسیج مساجد و محلات ، بسیج طلاب و روحانیون ، بسیج اصناف ، بسیج سایبری ، بسیج کارخانجات و شرکت‌ها ، بسیج کارگری ، بسیج ویژه برون مرزی ، سازمان اردویی، راهیان نور و گردشگری بسیج بوده
و همچنین شامل ستاد منطقه مقاومت بسیج ، ناحیه بسیج ؛ حوزه مقاومت و پایگاه مقاومت وگردان‌های امام علی (ع)، امام حسین (ع) و بیت‌المقدس و….. می باشد .
- شرایط جذب و عضویت بسیج
شرایط جذب و عضویت عادی بسیج :
۱) اعتقاد به قانون اساسی جمهوری اسلامی و اهداف انقلاب اسلامی .
۲) داشتن حداقل ۱۱ سال سن .
۳) برخورداری از سلامت جسمی و روانی .
▪ شرایط جذب و عضویت فعال بسیج :
۱) داشتن حداقل ۱۵ سال سن .
۲) سابقه حداقل ۶ ماه فعالیت و همکاری با عضویت عادی در بسیج .
۳) گذرانیدن دروه آموزش مقدماتی بسیج .
۴) آمادگی لازم برای حضور در برنامه ها و ماموریتهای مصوب و ابلاغی .
۵) نداشتن سابقه سوء امنیتی و مکتبی .
و…..
- بسیج ایران در صحنه های جنگ
حکومت بعثت عراق در سال ۱۳۵۹ با حمله ناگهانی به جمهوری اسلامی ایران، جان، مال، ناموس و خاک این کشور را مورد تجاوز قرار داد .و خیل زیادی از بسیجیان به فرمان امام خمینی سازماندهی‌شده وبه‌صورت داوطلبانه عازم جبهه‌ها شده و تعدادی زیادی نیز به فیض شهادت نایل شدند .
در طول هشت سال دفاع مقدس، بالغ بر دو میلیون ۱۳۰و هزار نیروی بسیجی ؛ به کمک ۲۰۰ هزار نیروی سپاه، شهربانی و ژاندارمری و ۲۱۷ هزار ارتشی به جبهه های جنگ عزیمت نمودند که تعداد زیادی از بسیجیان چندین بار در جبهه های نبرد حضور یافتند عده ای از آنان فرماندهی گردان تیپ و لشگر های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را برعهده گرفتند و تعداد شهدای بسیجی ۸۵ هزار نفر ( ۴۳ درصد از شهدا ) به درجه ی رفیع شهادت نائل آمدند .
امام راحل، در وصف بسیجیان فرمودند: “شما آئینه مجسم مظلومیت ها و رشادت های این ملت بزرگ درصحنه نبرد و تاریخ مصور انقلابید. شما فرزندان دفاع مقدس و پرچمداران عزت مسلمین و سیر حوادث این کشورید.”
- شهدای دانش اموز
۳۶ هزار دانش آموز در دوران دفاع مقدس شهید شدند که این تعداد شهید تقریبا به اندازه شهدای ارتش دلاور ماست که ۴۸ هزار شهید تقدیم انقلاب کردند.
۱۸ شهید شاخص دانش آموز در دفاع مقدس :
شهید محمد حسین فهمیده
شهید بهنام محمدی
شهید سید حمیدرضا سیاهپوش
شهید امیر جمشیدی
شهید حسن محمدرحیمی‌ها
شهید صفدر تقوی خصال
شهید محسن مهردادی
شهید صادق صادق زاده
شهید عبدالمجید رحیمی
شهید حسین کیانی نیا
شهید بهمن بیگ زاده
شهید علیرضا کریمی
شهید یعقوبعلی داغی
شهید امیرعلی حیدری
شهید ناصر رازی
شهید غلامرضا صادقیان
شهید مرتضی اسفندیاری
شهید حسن اکرمی
محمدحسین فهمیده ، بهنام محمدی و رضا پناهی سه شهید دانش آموز و قهرمان ملی متولد دهه ۴۰ به شمار می روند که رزم آنان در دفاع از میهن اسلامی در تاریخ ماندگار شد .عملیات های استهشادی شهیدان محمدحسین فهمیده ، بهنام محمدی و رضا پناهی در ماه های آغازین جنگ تحمیلی عراق علیه ایران ،الگویی از ایثار و رشادت بود که مروج غیرت و جوانمردی در بین رزمندگان اسلام و مردم ایران در آن برهه حساس شد .
- بسیج ایران در صحنه های خدمت رسانی
بسیج در عرصه های مختلف امنیتی، رفاهی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، سازندگی، فرهنگی، امدادی و بهداشتی منشا خیر و برکت بوده است
بسیج سازندگی ؛ نهضت خدمت‌رسانی و محرومیت‌زدایی ؛ کمک در بحران های سیل و زلزله ؛ کرونا و بهداشت و غیره بخشی از کارکردهای بسیج بوده است .
بسیج سایر کشورهای اسلامی
به برکت بیداری اسلامی در کشورهای مسلمان ؛ بسیج مردمی شکل گرفته ودر حال گسترش میباشد : بسیج مردمی لبنان ( حزب الله ) ؛ بسیج مردمی عراق (حشد الشعبی ) ؛ بسیج مردمی سوریه ( دفاع وطنی ) ، بسیج مردمی پاکستان ( حیدریون ) ؛ بسیج مردمی یمن ( انصار الله ) ؛ بسیج مردمی افغانستان ( فاطمیون ) ؛ بسیج مردمی …
- آموزش و پرورش
«آموزش و پرورش» یا «تعلیم و تربیت» : عبارت است از ” فرآیند هدایت و جهت‌دهی عمدی تجارب انسانی” ( امیرحسین آریان‌پور) و دیدگاه شهید مرتضی مطهری: تربیت، پرورش دادن و به فعلیت رساندن استعدادها و ایجاد تعادل و هماهنگی میان آنها است تا از این راه متربی (فراگیر) به حد اعلای کمال خود برسد.
درباره مفهوم «آموزش و پرورش» باید در نظر داشت که «آموزش و پرورش» منحصر به افراد، زمان، مکان، یا عمل خاصی نیست. یعنی به‌طور مشخص «آموزش و پرورش» منحصر به مدرسه، کودکان، یا آموزش دروس خاصی نیست، بلکه «آموزش و پرورش» برای همه، و در هر زمانی (ز گهواره تا گور) و هر مکانی است.
- اهميت نظام آموزش و پرورش
نظام آموزش و پرورش بنا به ضرورت تغييرات اجتماعي يكي از سازمانهاي پيچيده و بزرگ اجتماعي در هر كشوري محسوب مي شود و با رشد و توسعه اجتماعي و فرهنگي و اقتصادي پيوندي ناگسستني دارد و به تدريج از يك حالت ساده ابتدايي به يك حالت پيچيده در آمده است . ثمر بخشي اين نظام از يك سو ، تبديل انسانهاي مستعد سالم ، بالنده ، متعادل و رشد يافته است و از سوي ديگر تامين كننده نيازهاي نيروي انساني جامعه در بخشهاي متفاوت فرهنگي ، اجتماعي و اقتصادي است . به دليل چنين اهميتي است كه در عصر حاضر همه دولتهاي جهاني از كوچك و بزرگ ، قدرتمند و ناتوان و صنعتي تا در حال توسعه ، پرداختن به آموزش و پرورش مردم خود را در شمار وظايف اساسي مي دانند و براي همگان ، سراسري و حتي اجباري كردن آن ، تعهدات سنگيني در قانونهاي اساسي و بنياد خود مي گنجانند و درصد زيادي از توليد ناخالص ملي و بودجه جاري كشور را به اين امر اختصاص مي دهند .
- اهداف كلي آموزش و پرورش
يكي از مسائل مهم تربيتي در آموزش و پرورش جمهوري اسلامي ايران ، مشخص كردن هدفهاي تربيتي است . فوايد و نقش هدفهاي رفتاري متعدند از جمله :
۱- جهت تجربيات ، فعاليتها ، مطالعات و بحثهاي معلم و شاگرد را تعيين مي كنند .
۲- نقطه اي را كه كليه فعاليتهاي آموزش و پرورش به آن توجه دارند مشخص مي سازند .
۳- موجب پيشرفت دائمي هستند و در جنبه هاي مختلف رشد توافق و سازگاري ايجاد مي كنند .
۴- كوششهاي افراد و گروههاي مختلف شاگردان و معلمان ارزيابي پيشرفت شاگردان هستند .
۵- راهنماي خوبي براي انتخاب وسازماندهي تجربيات مركزآموزشي هستند .
۶- پايه و اساس ارزيابي پيشرفت شاگردان هستند .
۷-معلمان و شاگردان رابه شركت در فعاليتهاي متنوع تربيتي ترغيب مي كند .
- آموزش و پرورش دوره ابتدايي
آموزش و پرورش ابتدايي در ايران و مراكزي به نام دبستان انجام مي گيرد و دبستان عبارت از يك واحد تربيتي كه به وسيله يا با اجازه وزارت آموزش و پرورش براي تربيت كودكاني كه در سنين شش تاده سال هستند تاسيس مي شود .
اهميت آموزش و پرورش دوره ابتدايي :
مهم ترين دوره تحصيل در تمام نظامهاي آموزش و پرورش جهان دوره ابتدايي است ، زيرا شكل گيري شخصيت و رشد همه جانبه فرد دراين دوره بيشتر انجام مي گيرد . دوره ابتدايي ، در رشد مفاهيم و معاني اموري كه كودك در زندگي روزمره با آنها مواجه است به نقش مهمي برعهده دارد . اين دوره تداوم بخش تكويني شناختي ، تربيتي و اجتماعي كودك كه در خانواده پي ريزي شده است . همچنين دوره اي است كه در آن فرصت و موقعيت مناسبي براي تحصيل ، تربيت و يادگيري شيوه ارتباط صحيح با ديگران براي كودك فراهم مي گدد و استعدادهاي هر كودك به تدريج شكوفا مي شود با توسعه فرهنگ و تمدن بشر ونياز انسان به خواندن ، نوشتن و حساب كردن و غيره بتدريج برتعيم آموزش همگاني و بهره گيري از تعليمات اجباري تاكيد شده است در ايران تصميم ايجاد آموزش همگاني و توجه به آموزش ابتدائي ضرورت دارد .
زيرا در قانون اساسي معارف ، فانون تعليمات اجباري و قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران بر عمومي بودن ، اجباري بودن و رايگان شدن اين دوره تاكيد شده است وفراهم كردن شرايط تحصيل در اين دوره از وظايف دولت برشمرده شده است .
ويژگيهاي دانش آموزان دوره ابتدايي :
دوره سوم كودكي تا حدود شش سالگي تا يازده سالگي است .در اين دوره شخصيت كودك سازمان يافته تر و پيچيده تر مي شود و از نظر جسمي و تواناييهاي ذهني و اجتماعي تغييرات مهمي دراو به وجود مي آيد .
ازاين رو شناخت كودكان دبستاني براي برنامه ريزان و مديران و معلمان دوره ابتدايي ضرورت دارد . درزير به ذكر ويژگيهاي بدني و ذهني كودك هفت تا ده ساله به منظور مشخص كردن اهداف دوره ابتدايي مي پردازيم .
الف – ويژگيهاي بدني : هماهنيگ چشم دست كامل مي شود .ماهيچه هاي كوچك كاملاً رشد مي كنند ، سرع رشد دختران در اين دوره از پسران بيشتر مي شود ، رشد جسمي كودك به خصوص از نظر تكامل مراكز عصبي به جايي رسيده كه مي تواند به تحريكات رسيه از خارج پاسخهاي كاملاً اختصاصي بدهد و غيره .
ب ) ويژگيهاي ذهني و تحول رواني : تقليد دراين دوره آگاهانه انجام مي گيرد ، خودميان بيني يا خود مداري كودك تعديل مي شود . احساس مالكيت در او قوي مي شود ، از تخيل به واقعيت نزديك مي شود ، كم كم آرامش و ثبات عاطفي پيدا مي كند ، به حرف زدن علاقه فراوان دارد به رفاقت با كودكان ديگر و همسالان علاقه مند است وغيره .
اهداف دوره ابتدايي : آموزش و پرور ش دوره ابتدايي فعاليتي نظام دار و هدفمند است ، از اين رو صاحبنظران اهداف متعددي براي اين دوره ذكر كرده اند . در قانون اساسي معارف ايران مصوب ۱۲۹۰ به تعريف و هدف تاسيس مكتب و مدرسه اشاره شده و آمده است . مكتب و مدرسه عبارت است از تاسيساتي كه براي تربيت اخلاقي و علمي و بدني ابناء نوع بشر داير مي گردد … براساس طرح نظام آموزش و پرورش جمهوري اسلامي ايران در سال ۱۳۶۷ و در جهت اهداف كلي نظام ، اهداف دوره ابتدايي در سه حيطه شناختي ، عاطفي و روان – حركتي از طرف كميسيون پيش دبستاني و دبستان اعلام شده كه در زيرچمئ هدف در پايه اول دوره ابتدايي و چند هدف در پايه هاي دوم تا پنجم ابتداي رابيان مي كنيم .
اهداف پايه اول دوره ابتدايي :
الف ) اهداف شناختي : آموزش اطلاعات مقدماتي ، بهداشتي و ايمني ، آموزش خواندن ، نوشتن ، حساب كردن و استدلال كردن ، ياددادن بعضي آيات ساده و سوره هاي كوچك قرآن كريم .
ب ) اهداف عاطفي : تقويت انگيزه آمدن به مدرسه ، علاقمند كردن كودك به درس خواندن و يادگيري ، ياد دادن كنترل و عواطف و ابراز آنهابهنحو مطلوب
ج) اهداف رواني – حركتي : پرورش دقت ، كنجكاوي و خلاقيت ، ايجاد عادات بهداشتي و ايمني ، پرورش تن و روان و حفظ سلامت جسمي و رواني وشادابي كودك ، آشنايي بانماز .
اهداف پايه هاي دوم تا پنجم دوره ابتدايي :
اهداف شناختي : ياد دادن قرآن مجيد در سطح درست خواني ، دادن اطلاعات لازم در زمينه واجبات ديني ، آموزش اطلاعات بهداشتي و ايمني ، آشنا كردن دانش آموزان با قوانين و هنجارهاي اجتماعي .
اهداف عاطفي : احترام گذاردن به بزرگسالان ، علاقمند كردن دانش آموزان به مطالعه ، علاقه مند كردن دانش آموز به فعاليتهاي اجتماعي و تعاون
اهداف رواني و حركتي : ايجاد عادات بهداشتي و ايمني ، آموزش عملي نماز ، ايجاد عادت به تعاون و رعايت حقوق ديگران .
- دوره متوسطه اول
در مدرسه‌های ایران به دوره سه‌ساله بین دوره ابتدایی و دوره متوسطه دوم گفته میشود. این دوره در قدیم راهنمایی نامیده می‌شد. پس از اتمام این دوره سه‌ساله تحصیلی به دانش‌آموزان یک مدرک تحصیلی ارائه می‌شد که به‌طور غیررسمی و عامیانه به آن سیکل می‌گفتند.
سه سال این دوره به ترتیب کلاس اول راهنمایی یا ششم قدیم، کلاس دوم راهنمایی یا هفتم قدیم و کلاس سوم راهنمایی یا هشتم قدیم نام داشت. ولی در سال ۱۳۹۲ بنابر نظام جدید آموزشی کشور که تغییر یافته بود، دوره پنج‌ساله دبستان (ابتدایی) به یک دوره شش‌ساله تبدیل شد و نیز سه سال راهنمایی و چهار سال دبیرستان ادغام شدند و آنها نیز تبدیل به یک دوره شش‌ساله بهنام متوسطه شدند، اولین سال تحصیلی این دوره جدید در مهرماه سال ۱۳۹۲ آغاز شد.
- دوره متوسطه دوم
به محل تعلیم، مکتب و مدرسه‌ای گفته میشود که دانش‌آموزان در آن تحصیل کنند. این دوره که چهار سال تحصیلی بود شامل سال اول دوره دوم متوسطه (دهم)، سال دوم دوره دوم متوسطه (یازدهم) و سال سوم دوره دوم متوسطه (دوازدهم) میشود و سال چهارم دوره متوسطه همان پیش‌دانشگاهی نظام قدیم بود.
در ضمن این دوره را دانش آموزان به‌طور عامیانه نظری هم می‌گفتند، برای مثال سال‌های دبیرستان را سال‌های اول، دوم، سوم و چهارم نظری می‌نامیدند که به‌طور خلاصه و حسب عادت عامه به سیستم سابق، دبیرستان و نظری نامیده میشود.
- هنرستان
مکان آموزشی است، که دانش آموزان در صورت تمایل برای به دست آوردن مهارت‌های فنی یا هنری، پس از پایان سال نهم متوسطه به آنجا می‌روند. هنرستان یک دوره ۳ ساله آموزش فن و هنر است و بیش از ۱۰۰ رشته مختلف دارد.
افرادی که دوره‌های هنرستان را به پایان می‌رسانند، بدون گذراندن دوره پیش‌دانشگاهی می‌توانند در کنکور فنی و حرفه‌ای(کاردانی پیوسته) شرکت کنند.
- انواع مدارس کشور
انواع مختلفی از مدارس با جهت‌گیری‌ها و هدف‌گذاری‌های متفاوت در کشورمان وجود دارد :
- مدارس دولتی
- مدارس غیرانتفاعی
- مدرسه نمونه دولتی
- مدرسه تیزهوشان
- مدارس تطبیقی
- مدرسه برای ایرانی‌های خارج از کشور
- مدارس هیئت امنایی
- مدارس اقلیت‌های دینی
- مدارس بزرگسالان (شبانه)
- مدارس تجربی یا رشدی
- مدارس حرفه‌ای
- مدارس شاهد
- مدارس قرآنی
- مدرسه ورزش
- مدارس هوشمند
- آمار مدارس ۱۴۰۰ کشور
تعداد کل مدارس در کشور
بر اساس آمار اعلام شده در مجموع تعداد ۱۰۷ هزار و ۱۷۱ مدرسه در سطح کشور وجود دارد. در حال حاضر تعداد ۶۱ هزار و ۳۴۶ مدرسه در پایه ابتدایی، ۲۳ هزار و ۷۹ مدرسه در مقطع متوسطه اول، ۲۱ هزار و ۱۸۶ مدرسه در دوره متوسطه دوم و یک‌هزار و ۵۶۰ مدرسه آموزش و پرورش استثنایی وجود دارد. لازم به ذکر است تعداد ۲۱ هزار و ۷۰۲ مدرسه در پایه پیش دبستانی وجود دارد. همچنین تعداد کل هنرستان ها در سطح کشور ۶۹۸۳ می باشد و بر این اساس تعداد ۵۹۹۶ هنرستان و ۹۸۷ مجتمع هنرستانی وجود دارد.
تعداد کلاس های درس در کل کشور
در کل کشور ۵۵۹ هزار و ۲۴۳ کلاس درس وجود دارد که از این میان تعداد ۳۱۰ هزار و ۴۶ کلاس درس در مقطع ابتدایی، تعداد ۸۶ هزار و ۵۱۸ کلاس درس در مقطع متوسطه اول ، تعداد ۱۵۰ هزار و ۲۳۶ کلاس در مقطع متوسطه دوم می باشد. همچنین تعداد ۱۲ هزار و ۴۴۳ کلاس درسی مربوط به مدارس استثنایی می باشد. لازم به ذکر است در مقطع پیش دبستانی تعداد ۳۴ هزار و ۴۴۶ کلاس درس وجود دارد.
آمار دانش آموزان در سطح کشور
سرپرست مرکز برنامه ریزی و فناوری اطلاعات اعلام کرد که در سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ بیش از ۱۵ میلیون دانش آموز در ۱۱۰ هزار مدرسه دولتی و غیردولتی مشغول به تحصیل شدند.
- سامانه شاد shad
سامانه شاد بستری برای آموزش مجازی دانش آموزان است. در این سامانه آموزش به صورت آنلاین صورت می‌گیرد و دانش آموزان لازم است در ساعات مقرر، در کلاس‌های مجازی شرکت کنند.
سامانه شاد شبکه اجتماعی دانش آموزان (سامانه شاد) در جهت ساماندهی آموزش مجازی دانش آموزان توسط وزارت آموزش و پرورش طراحی و اجرا شده و تاکنون در هیچ فروشگاه مجازی ارائه نشده و تنها مسیر دسترسی به شاد نشانی اینترنتی https://shad.ir است.
در ابتدا مدیر مدرسه وارد سامانه میشود و اطلاعات معلمان از جمله کد ملی و شماره همراه آنها را وارد میکند.
در ادامه برای هر معلم کلاس درسی تشکیل میشود. معلمان نیز باید اپلیکیشن پیام‌رسان شاد را نصب و با استفاده از انتخاب نقش معلم و وارد کردن کدملی احراز هویت کرده و کلاس‌های درس خود را مشاهده کنند.
اولیا یا خود دانش آموز نیز باید نسخه پیام رسان شاد را روی کامپیوتر یا گوشی هوشمندشان نصب کرده و با انتخاب کلید «دانش آموز» پس از تکمیل اطلاعات خواسته شده به کلاس خود در مدرسه وصل شود.
- شيوه هاي تربيت اسلامي
گر چه شيوه آموزش تاثير تربيتي دارد و معلمان با استفاده از روشهاي مختلف آموزش مانند شيوه حل مسئله مي توانند علاوه بركمك به كسب معلومات فرد در ايجاد و رشد شخصيت او موثر باشند ولي منابع مربوط به تربيت اسلامي به بررسي شيوه هاي ذيل در تربيت دانش آموزان پرداخته اند و تاكيد كرده اند كه معلمان با استفاده از اين شيوه ها مي توانند در تربيت آنان موفق شوند : روش الگويي ، روش محبت ، روش تكريم شخصيت ، روشموعظه و نصيحت ، روش تشويق و تنبيه ، روش تزكيه ، روش توجه و روش محاسبه نقش . لازم است توضيح داده شود كه در آموزش و پرورش كودكان دبستاني نوجوانان دوره راهنمايي و متوسطه مي توانند از روشهاي مختلفي استفاده كرد .
- سازمان بسیج دانش آموزی
سازمان بسیج دانش آموزی یکی از اقشار سازمان بسیج مستضعفین بوده ؛ که در هرمنطقه شهری تشکیل شده و در آموزش وپرورش منطقه مستقر بوده و عضو شورای آموزش وپرورش منطقه می باشد .و امور دانش اموزی را در تعامل با معاونت های ذیربط در آموزش و پرورش منطقه دنبال می نماید. بسیج دانش اموزی موتور محرکه اموزش و پرورش در راستای اهداف کشور و انقلاب می باشد .
- اهداف بسیج دانش اموزی:
در قانون مصوب سال ۱۳۷۵، موارد زیر به عنوان هدف‌های بسیج دانش‌آموزی تصریح شده است.
- جذب دانش‌آموزان و سازماندهی آنان در قالب واحدهای بسیج دانش‌آموزی مدارس.
- آموزش آمادگی دفاعی دانش‌آموزان.
- ایجاد روحیه همیاری، مسئولیت‌پذیری و آمادگی دفاع همه جانبه از انقلاب اسلامی در دانش‌آموزان.
- گسترش فرهنگ و تفكر بسیجی در بین آحاد دانش‌آموزان كشور.
- زمینه سازی برای مشاركت داوطلبانه دانش‌اموزان به طور سازمان یافته در عرصه‌های سازندگی، عمرانی، دفاعی، امدادی و . .
- وظایف سازمان بسیج دانش آموزی:
۱. آشنا نمودن دانش آموزان کشوربا بسیج و ترویج فرهنگ وتفکر بسیجی در بین آنان
۲. جذب و سازمان دهی دانش آموزان بسیجی
۳. ارائه ی آموزش های نظامی سازمانی و تخصصی اعضای بسیج دانش آموزی
۴. ایجاد و تقویت روحیه همیاری مسئولیت پذیری و دفاع همه جانبه از انقلاب اسلامی
۵. به کار گیری اعضای بسیج دانش آموزی در رزمایش ها اردو های رزمی فرهنگی و عرصه های دفاعی و امنیتی سازندگی امدادی فرهنگی حولدث غیر مترقبه و بلایای طبیعی
۶. تقویت سطح فرهنگی دینش آموزان بسیجی و ترویج روحیه انقلابی در آنان
۷. تقویت بنیه علمی بهبود وضعیت تحصیلی و تشویق دانش آموزان ممتاز بسیجی در عرصه های علمی فرهنگی هنری و ورزشی
۸. الگو سازی برای نو جوانان و دانش آموزان کشور
۹. ایجاد و تقویت ارتباط اعضای بسیج دانش آموزی با پایگاه های مقاومت محلی و دانشجویی
۱۰. گرامیداشت حماسه ی دفاع مقدس شهدا یدفاع مقدس و بخصوص شهدای دانش آموز کشور
- عناوین واحد های سازمانی بسیج دانش آموزی:
دانش اموزان بسیجی ؛ متناسب با مقطع تحصیلی به سه دسته تقسیم میشوند :
۱. امیدان ۲. پویندگان ۳. پیشگامان
اميدان بسيج دانش‌آموزي: عنوان سازماني تشكيلات بسيج دانش‌آموزي در مدارس ابتدائي(دبستان)پسرانه و دخترانه كشور است. اين تشكيلات برحسب شرايط و آمادگي دانش آموزان و با سازماندهي و علائم متناسب با شرايط سني آنها تشكيل مي‌شود.
پويندگان بسيج دانش‌آموزي: عنوان سازماني تشكيلات بسيج دانش‌آموزي در مدارس راهنمايي پسرانه و دخترانه كشور است.
پيشگامان بسيج دانش‌آموزي: عنوان سازماني تشكيلات بسيج دانش‌آموزي در مدارس متوسطه و پيش دانشگاهي پسرانه و دخترانه كشور است.
- مأموريت سازمان بسيج دانش‌آموزي
مأموريت سازمان بسيج دانش‌آموزي به عنوان ستاد مركزي امور مربوط به بسيج در مدارس كشور، در نيروي مقاومت بسيج به شرح زير تعيين شده است :
«برنامه ريزي، نظارت و هدايت امور جذب و سازماندهي، آموزش‌هاي نظامي و آمادگي دفاعي، تربيت بدني، فرهنگي ـ پرورشي، تقويت بنيه علمي، فعاليتهاي گروه و به كار گيري اعضاي بسيج دانش آموزي»
- وظايف سازمان بسيج دانش‌آموزي
- آشنا نمودن دانش‌آموزان كشور با بسيج و ترويج فرهنگ و تفكر بسيجي در بين آنان.
- جذب و سازماندهي دانش آموزان بسيجي
- ارائه آموزش هاي نظامي، سازماني و تخصصي اعضاي بسيج دانش‌آموزي
- ايجاد و تقويت روحيه همياري، مسئوليت‌پذيري و دفاع همه جانبه از انقلاب اسلامي در دانش آموزان
- به كارگيري اعضي بسيج دانش‌آموزي در رزمايش ها، اردوهاي رزمي ـ فرهنگي و عرصه هاي دفاعي و امنيتي، سازندگي، امدادي، فرهنگي، حوادث غيرمترقبه و بلاياي طبيعي
- تقويت سطح فرهنگي دانش آموزان بسيجي و ترويج روحيه انقلابي در آنان
- تقويت بنيه علمي، بهبود وضعيت تحصيلي وتشويق دانش آموزان ممتاز بسيجي در عرصه هاي علمي، فرهنگي، هنري و ورزشي
- الگو سازي براي نوجوانان و دانش‌آموزان كشور
- ايجاد و تقويت ارتباط اعضاي بسيجي دانش آموزي با پايگاههاي مقاومت محلي و دانشجويي
- گراميداشت حماسه دفاع مقدس، شهداي دفاع مقدس و به خصوص شهداي دانش آموز كشور
- فعالیت های بسیج دانش آموزی
مهم ترین فعالیت های بسیج دانش آموزی در مدارس عبارتند از: جذب دانش آموزان واجد شرایط عضویت، اجرای برنامه های فرهنگی، آموزشی، اردویی، مهارتی، امدادی، اجتماعی، خدماتی و برگزاری مانور به منظور حفظ انسجام و آمادگی اعضا سازمان یافته، کمک در فعالیت های پشتیبانی زمان جنگ و بحران، آموزش و سازماندهی دانش آموزان برای انجام خدمات امداد و نجات به هنگام حملات موشکی، شیمیایی، هوایی و سوانح طبیعی مانند سیل و زلزله و…، انجام فعالیت هایی مانند روزنامه دیواری، نصب اعلامیه و برگزاری مسابقات فرهنگی، هنری و ورزشی، اردوها، جشنواره ها، یادواره ها، نمایشگاه ها و دیگر برنامه های متمرکز بسیج دانش آموزی، همکاری با مدیریت و مسوولان امور تربیتی در آموزشگاه جهت اشاعه فرهنگ و اخلاق اسلامی و نیز ترویج روحیه انقلابی در میان دانش آموزان و پیشگیری و جلوگیری از نفوذ دشمن در سطح آموزشگاه است. از دیگر وظایف سازمان بسیج دانش آموزی می توان به آشنا کردن دانش آموزان کشور با بسیج و تفکر بسیجی، آموزش های نظامی، سازمانی و تخصصی اعضای بسیج دانش آموزی، بهبود وضعیت تحصیلی دانش آموزان بسیجی، زنده نگه داشتن حماسه دفاع مقدس، شهدای دفاع مقدس به خصوص شهدای دانش آموز، طراحی و برنامه ریزی جهت اجرای اردوهای آموزشی طرح ولایت به منظور ارتقای سطح بینش و دانش، تربیت مبانی فکری و معنوی، اعتقادی سیاسی و دور اندیشی دانش آموزان بسیجی اشاره کرد.
- نقش سازمان بسیج دانش آموزی در جامعه پذیری سیاسی دانش آموزان
درجامعه پذیری سیاسی به عنوان عاملی تاثیر گذار بر شخصیت و رفتار اجتماعی و سیاسی افراد به خصوص جوانان و نوجوانان میباشد. تاثیر بسیاری از نهادهای رسمی و غیر رسمی گوناگونی از جمله خانواده، آموزش و پرورش و… بر جامعه پذیری سیاسی افراد بوسیله ی محققان مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی جامعه پذیری سیاسی دانش آموزان به خصوص دانش آموزان مقطع متوسطه، به دلیل داشتن روحیهی آرمانگرایی و کمال طلبی در آنها و به دلیل آنکه تشکیل دهندهی نسل مهم آینده هستند، حایز اهمیت است. یکی از راههای مهم در پذیرش شاخص های جامعه پذیری سیاسی بوسیله افراد از جمله دانش آموزان، که کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است، سازمان بسیج دانش آموزی میباشد امروزه سازمان بسیج دانش آموزی در هر سه مقطع دبستان (امیدان)، متوسطه اول (پویندگان) و متوسطه دوم (یشگامان) اقدام به جذب دانش آموزان در این تشکل مهم مینماید. این سازمان از طریق شیوهها و رویکردهای عملی و نظری و با ایجاد و تقویت روحیه همیاری و مسیولیت پذیری، بر جامعه پذیری سیاسی دانش آموزان اثرات زیادی دارد که میتواند بر نگرش های عمیق و رفتارهای پایدار سیاسی نهادینه شده منجر شود .
- برنامه ها
برای تحقق اهداف قید شده ، برنامه های زیر پیشنهاد میشود :
الف – برنامه های پیشنهادی بسیج دانش آموزی برای مقطع ابتدایی
هر مدرسه حداقل یک یادواره شهید دانش آموز منطقه خویش را جهت اشنایی دانش آموزان با فرهنگ ایثار و شهادت در طول سال تحصیلی برگزار نماید . ترجیحا بهمراه نمایشگاه و جلوه های بصری باشد.
هر مدرسه حداقل از یک راوی ایثارگر جهت برگزاری مراسم دعوت بعمل می اورد تا بعنوان شاهد عینی به تشریح مسایل انقلاب و دفاع مقدس بپردازد و دانش آموزان از نزدیک با فرهنگ ایثار وشهادت اشنا شوند .
بازدید گروهی دانش آموزان از مراکز علمی و فرهنگی (مانند موزه حرم حضرت عبدالعظیم حسنی ع ،موزه حیات وحش،پارک علم و فناوری و… )
فراهم سازی بستر جذب عادی بسیج همیار بسیج
برگزاری نشست فرهنگی اجتماعی ویژه والدین
تشکیل حداقل یک گروه سرود در هر مدرسه مسئولیت با مدیریت شخص مدیر مدرسه
برگزاری مراسم در مناسبت های مذهبی :شامل راه اندازی دسته شادی نیمه شعبان ، دسته های عزاداری از مدارس تا مساجد ، آماده سازی بسته های فرهنگی و اجرای مسابقات فرهنگی و کتابخوانی،
شرکت در مراسم مناسبتهای خاص ملی در مسجد محله
دعوت از مربیان مذهبی توانمند کار با نوجوان جهت ارایه قصص قرآنی و تاریخ اسلام ؛ بیان احکام و اخلاق ویژه نوجوانان
برگزاری تجمع ولایت (بیعت دانش آموزان با امام عصر خویش)
برگزاری نماز جماعت درمدرسه
برگزاری مسابقات اذان و اقامه دانش آموزی
آموزش فرهنگ عمومی و پیشگیری از آسیب های اجتماعی
مساعدت به دانش آموزان کمتر برخودار
کمک به حل مشکلات احتمالی دانش آموزان
و …..
ب- برنامه های پیشنهادی بسیج دانش آموزی برای مقطع متوسطه دور اول
اجرای موارد مشابه پایه ابتدایی ؛ متناسب با سن دانش آموزان این مقطع
اجرای اردوی عملی درس آمادگی دفاعی
طرح میز خدمت در ایام خاص با هماهنگی بسیج مشاوران مذهبی، پزشکی، حقوقی، تحصیلی و … هماهنگ شده تا در آن روز به دانش آموزان و والدین آنها مشاوره دهند
تشکیل حداقل سه تیم ورزشی جهت شرکت در مسابقات منطقه ای و …
برگزاری جشن تکلیف گروهی با دعوت از یک روحانی و برگزاری نماز جماعت و بیان احکام ویژه نوجوانان
و…..
ج- برنامه های پیشنهادی بسیج دانش آموزی برای مقطع متوسطه دور دوم
اجرای موارد مشابه پایه مقطع متوسطه دور اول ؛ متناسب با سن دانش آموزان این مقطع
اجرای اردوی عملی سه گانه درس آمادگی دفاعی ؛ برای کلیه دانش آموزان پایه دهم نظری و دوازده هنرستان پسرانه
و برنامه فوق در مدارس دخترانه پایه دهم بصورت یک روزه در خود مدرسه برگزار گردد
شرکت در اردوی راهیان نور در یکی از مناطق عملیاتی و در یکی از زمانهایی که به کلاس درس دانش آموزان لطمه ای وارد نشود .
تشکیل گروه جهادی و مشارکت در فعالیت جهادی در نزدیک ترین مکان مورد نیاز
گرامیداشت ایام ا.. با تعامل مسجد محل
شرکت گروهی در چند نوبت نماز جماعت مسجد محل و نمازجمعه
معرفی ۱۰ نفر از بین دانش آموزان برتر درسی، اخلاقی، دینی و شورای دانش آموزی برای طرح یاوران ولایت ؛ جهت معرفی دانش آموزان در شورای مدرسه مطرح وافراد منتخب با شرایط لازم توسط مدیر معرفی گردند در این طرح دانش آموزان در طول سال تحصیلی و تابستان در کلاس های بسیج شرکت نموده و به عنوان فرمانده و اعضا شورا بسیج مدرسه به کارگیری شوند.
انتخاب و معرفی فرمانده واحد بسیج از بین دانش آموزان بسیجی
معرفی شورای واحد بسیج دانش آموزی به برنامه های آموزشی
ارسال لیست دانش آموزان جهت عضویت عادی بسیج
ارسال لیست دانش آموران متقاضی تبدیل عضویت عادی به فعال
و……
- پیوست قانون تشکیل و توسعه بسیج دانش‌آموزی
مرجع تصویب : مصوبات مجلس شورای اسلامی تاریخ تصویب ۱۳۷۵/۰۲/۰۹
ماده واحده – به منظور جذب، آموزش و سازماندهی دانش‌آموزان مدارس کشور در ارتش
بیست میلیونی و ایجاد روحیه همیاری، مسئولیت‌پذیری‌و آمادگی دفاع همه جانبه از
انقلاب اسلامی و بسط فرهنگ و تفکر بسیجی، واحدهای پویندگان و پیشگامان بسیج
دانش‌آموزی به ترتیب در مدارس‌راهنمایی و متوسطه پسرانه و دخترانه کشور توسط نیروی
مقاومت بسیج سپاه با هماهنگی و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش تشکیل می‌گردد.
تبصره ۱ – در مدارس ابتدایی بر حسب شرایط و آمادگی دانش‌آموزان واحدهای امیدان
بسیج دانش‌آموزی با سازماندهی و علائم مناسب با شرایط‌سنی آنها تشکیل می‌گردد.
تبصره ۲ – کلیه برنامههای امیدان، پویندگان و پیشگامان بسیج دانش‌آموزی با حفظ
درجات مصوب بسیج و تعیین سطوح سه‌گانه در هر درجه‌مناسب با مقطع تحصیلی و در
عضویت‌های عادی و فعال و ویژه انجام میشود.
تبصره ۳ – شورای هماهنگی و پشتیبانی بسیج دانش‌آموزی به منظور هماهنگی لازم و
پشتیبانی مؤثر از تشکیل، توسعه و تقویت فعالیت‌های‌بسیج دانش‌آموزی و آموزش آمادگی
دفاعی مدارس با ترکیب اعضاء ذیل تشکیل میشود:
– وزیر آموزش و پرورش به عنوان رییس شورا.
– فرماندهی نیروی مقاومت بسیج سپاه.
– نمایندگی ولی فقیه در نیروی مقاومت بسیج سپاه.
– معاون پرورشی وزیر آموزش و پرورش.
– مسئول بسیج دانش‌آموزی نیروی مقاومت بسیج سپاه به عنوان دبیر شورا.
– یکی از اعضای شورای عالی آموزش و پرورش.
– مدیر کل امور شاهد و ایثارگران وزارت آموزش و پرورش.
تبصره ۴ – به منظور پیگیری مصوبات شورای هماهنگی و پشتیبانی بسیج دانش‌آموزی و
نظارت بر عملکرد ستادهای استان‌ها و کمیته‌های‌تخصصی، ستاد اجرایی بسیج دانش‌آموزی
با ترکیب دو نماینده از سوی وزیر و معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش و دو
نماینده از سوی‌فرماندهی و نمایندگی ولی فقیه در نیروی مقاومت بسیج سپاه تشکیل
میشود.
تبصره ۵ – وزارتخانه‌های دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و آموزش و پرورش مکلفند
اعتبار مورد نیاز اجرای این قانون را در سال ۱۳۷۵ از‌محل‌های ردیف تقویت بنیه
دفاعی (۵۰۳۰۴۱) نیروهای مسلح و سرانه بسیج دانش‌آموزی تأمین و برای سال‌های بعد در
حدود امکانات عمل نمایند.
تبصره ۶ – کلیه مؤسسات دولتی و نهادها، ضمن همکاری و حمایت از فعالیت‌های بسیج
دانش‌آموزی تلاش نمایند در موارد لزوم برای مشارکت‌داوطلبانه دانش‌آموزان به طور
سازمان یافته در برنامههای مربوطه از طریق بسیج دانش‌آموزی اقدام نمایند.
تبصره ۷ – هشتم آبان ماه، سالروز شهادت اسوه دانش‌آموزان انقلاب اسلامی،
دانش‌آموز بسیجی، شهید محمدحسین فهمیده به عنوان روز بسیج‌دانش‌آموزی تعیین
میشود.
آیین‌نامه اجرایی این قانون به پیشنهاد مشترک وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و دفاع
و پشتیبانی نیروهای مسلح و ستاد کل نیروهای مسلح تهیه و به‌تصویب هیأت وزیران
خواهد رسید.
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده و هفت تبصره در جلسه روز یکشنبه نهم اردیبهشت ماه
یک هزار و سیصد و هفتاد و پنج مجلس شورای اسلامی‌تصویب و در تاریخ ۱۳۷۵٫۲٫۲۵ به
تأیید شورای نگهبان رسیده است.
رییس مجلس شورای اسلامی – علی‌اکبر ناطق نوری
****************************
پیوست : بخشی از سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
سازمان بسیج دانش آموزی براساس رسالت خویش می تواند در جهت تحقق سند در بخشهای مهمی میتواند ؛ مشارکت داشته باشد .
تحول بنیادین در نظام آموزش و پرورش مبتنی بر آرمان های بلند نظام اسلامی باید معطوف به چشم اندازی باشد که در افق روشن ۱۴۰۴، ترسیم گر ایرانی توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه با هویتی اسلامی انقلابی، الهام بخش جهان اسلام همراه با تعاملی سازنده و موثر در عرصه روابط بین المللی است.
تحقق ارزشها و آرمانهای متعالی انقلاب اسلامی مستلزم تلاش همه‌جانبه در تمام ابعاد فرهنگی، علمی، اجتماعی و اقتصادی است. احراز عرصه تعلیم و تربیت از مهمترین زیرساخت‌های تعالی پیشرفت همه‌جانبه کشور و ابزار جدی برای ارتقاء سرمایه انسانی شایسته کشور در عرصه‌های مختلف است. به این ترتیب تحقق آرمانهای متعالی انقلاب اسلامی ایران مانند احیای تمدن عظیم اسلامی، حضور سازنده، فعال و پیشرو در میان ملت‌ها و کسب آمادگی برای برقراری عدالت و معنویت در جهان در گرو تربیت انسانهای عالم متقی و آزاده و اخلاقی است. تعلیم و تربیتی که تحقق بخش حیات طیبه، جامعه عدل جهانی و تمدن اسلامی ایرانی باشد در پرتو چنین سرمایه انسانی متعالی است که جامعه بشری آمادگی تحقق حکومت جهانی انسان کامل را یافته و در سایه چنین حکومتی ظرفیت و استعدادهای بشر به شکوفایی و کمال خواهد رسید.
تحقق این هدف نیازمند ترسیم نقشه راهی است که در آن نحوه طی مسیر، منابع و امکانات لازم، تقسیم کار در سطح ملی و الزامات در این مسیر به صورت شفاف و دقیق مشخص شده باشد. در تهیه سند ملی تحول بنیادین آموزش و پرورش کوشش شده است تا با الهام‌گیری از اسناد بالادستی و بهره‌گیری از ارزش‌های بنیادین آنها و توجه به اهداف راهبردی نظام جمهوری اسلامی ایران، چشم‌انداز و اهداف تعلیم و تربیت در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی تبیین شود.
تحول بنیادین در نظام آموزش و پرورش مبتنی بر آرمانهای بلند نظام اسلامی باید معطوف به چشم‌اندازی باشد که در افق روشن ۱۴۰۴، ترسیم‌گر ایرانی توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه با هویتی اسلامی انقلابی، الهام‌بخش جهان اسلام همراه با تعاملی سازنده و موثر در عرصه روابط بین‌المللی است.
هرچند در سه دهه گذشته تلاش‌های وافر و قابل تقدیری از سوی مسئولان و دست‌اندرکاران نظام تعلیم و تربیت برای بهبود و اصلاح نظام آموزشی کشور به عمل آمد که خوشبختانه نتایج مثبت و مفیدی نیز برجای گذاشته است؛ لیکن هنوز آموزش و پرورش با چالش‌های جدی روبه‌رو است و برونداد آن در طراز جمهوری اسلامی ایران و پاسخگوی تحولات محیطی و نیازهای جامعه نمی‌باشد. از این رو، تاکیدات حکیمانه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی مبنی بر ضرورت تحول بنیادی در آموزش و پرورش با تکیه بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی ـ ایرانی و تدوین الگویی اسلامی ـ ایرانی برای تحول و پرهیز از الگوهای وارداتی، کهنه و تقلیدی محض، چراغ راه برون‌رفت از چالش‌های نظام آموزشی کشور میباشد.
خوشبختانه با درک ضرورت و اهمیت این امر و در پاسخ به ندای هوشمندانه رهبری معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی)، طرح تدوین سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به مثابه سند تحول راهبردی نظام آموزش و پرورش در افق چشم‌انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران در دستورکار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفت و سرانجام پس از شکل‌گیری حلقه‌های کارشناسی ـ پژوهشی با مشارکت صاحبنظران حوزوی و دانشگاهی و مدیران و کارشناسان مجرب آموزش و پرورش و سایر دستگاه‌های ذیربط، ضمن پایبندی به دیدگاه‌های حضرت امام خمینی(ره) و نظرات مقام معظم رهبری درباره تحول بنیادین نظام آموزشی و همسو با اسناد فرادستی، از جمله سند چشم‌انداز بیست ساله کشور، سند مذکور تدوین و به تصویب این شورا رسید.
موضوع: سند راهبردی تحول نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران
مبانی نظری سند ملی آموزش و پرورش شامل فلسفه تعلیم و تربیت در جمهوری اسلامی ایران، فلسفه تعلیم و تربیت رسمی عمومی در جمهوری اسلامی ایران و رهنامه نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی در جمهوری اسلامی ایران در جلسه ۸۲۶ شورای عالی آموزش و پرورش مورخ دوم مرداد ۱۳۸۹ تایید کلی شد و مبنای تمامی سیاست‌گذاری‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و تولید اسناد تحولی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران است.
* فصل اول بیانیه
گزاره‌های ارزشی مندرج در بیانیه ارزشها، بایدها و نبایدهایی اساسی است که لازم است تمام اجزا و مولفه‌های نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی هماهنگ با آنها بوده و همه سیاست‌گذاران و کارگزاران نظام ملتزم و پایبند به آنها باشند.
این ارزشها براساس آموزه‌های قرآن کریم و سنت پیامبر اکرم (ص) و حضرات اهل بیت (علیهم‌السلام)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، رهنمودهای رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری و سند چشم‌انداز بیست ساله و نقشه جامع علمی کشور و سیاست‌های کلی تحول نظام آموزشی تهیه و تدوین شده است و با مبانی نظری تحول بنیادین آموزش و پرورش (شامل فلسفه تعلیم و تربیت، فلسفه تعلیم و تربیت رسمی عمومی و رهنامه نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی در جمهوری اسلامی ایران) سازگار و مستند به مضامین مندرج در آنها میباشد.
گزاره‌های ارزشی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی عبارتند از:
۱ـ آموزه‌های قرآن کریم، نقش معنوی، اسوه‌ای، هدایتی و تربیتی پیامبر اکرم (ص) و حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله علیها) و ائمه معصومین (علیهم‌السلام) به ویژه امام زمان (عج) و ولایت‌مداری در تمام ساحت‌ها برای تحقق جامعه عدل جهانی (جامعه مهدوی)
تبصره: اقلیت‌های مذهبی مصرح در قانون اساسی براساس قوانین موضوعه اقدام خواهند کرد.
۲ـ آموزه‌های بنیادین مهدویت و انتظار که رمز هویت اسلام ناب و عامل حیات و بقای آن در عصر غیبت است، به عنوان مهمترین رسالت منتظران در عصر غیبت.
۳ـ میراث نظری و عملی حضرت امام خمینی (ره)، تعمیق علاقه و پیوند با انقلاب اسلامی، قانون اساسی و ولایت فقیه
۴ـ فرآیند تعلیم و تربیت در تمام ساحت‌ها شامل تعلیم و تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی، تعلیم و تربیت اجتماعی و سیاسی، تعلیم و تربیت زیستی و بدنی، تعلیم و تربیت زیباشناختی و هنری، تعلیم و تربیت اقتصادی و حرفه‌ای، تعلیم و تربیت علمی و فناورانه منطبق بر نظام معیار اسلامی (مبانی و ارزش‌های برگرفته از قرآن کریم، سنت حضرات معصومین (علیهم السلام) و عقل) که تعلیم و تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی در آن محوریت دارد.
۵ـ زمینه‌سازی کسب شایستگی‌های پایه ـ با تاکید بر خصوصیات مشترک اسلامی ـ ایرانی و انقلابی، در راستای تکوین و تعالی پیوسته هویت دانش‌آموزان در ابعاد فردی، خانوادگی و اجتماعی.
۶ـ هویت شناخت‌مدار و واقع‌نمایی و معنای گسترده، جامع و منسجم معرفت (وحیانی، عقلانی، نقلی و تجربی).
۷ـ نقش معلم (مربی) به عنوان هدایت‌کننده و اسوه‌ای امین و بصیر در فرآیند تعلیم و تربیت و موثرترین عنصر در تحقق ماموریتهای نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی.
۸ـ بصیرت و تعالی در زمینه‌های گوناگون عبادی ـ اخلاقی، اعتقادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی.
۹ـ کرامت ذاتی و اکتسابی انسان و کسب فضایل اخلاقی از جمله: ایمان، تقوا، تولی و تبری، عمل صالح، خودباوری، روحیه مجاهدت، ظلم‌ستیزی، علم، حکمت، عفت، شجاعت، عدالت، صداقت، ایثار و فداکاری.
۱۰ـ سلامت جسمانی، نشاط و تقویت اراده.
۱۱ـ تکوین و تعالی جنبه‌های انسانی هویت دانش‌آموزان برای تقویت روابط حق محور، عدالت‌گستر و مهرورزانه با همه انسانها در سراسر جهان.
۱۲ـ منزلت علم نافع، هدایت‌گر و توانمندساز و مقام و جایگاه عالم و معلم.
۱۳ـ پرورش، ارتقا و تعمیق انواع و مراتب عقلانیت در همه ساحت‌های تعلیم و تربیت.
۱۴ـ ارتقاء جایگاه و نقش تربیتی خانواده و مشارکت اثربخش آن با نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی.
۱۵ـ نقش تربیتی اماکن مذهبی، نهادهای مردمی، اجتماعی و رسانه.
۱۶ـ عدالت تربیتی در ابعاد کمی، همگانی و الزامی و عدالت کیفی با رعایت تفاوت‌های فردی، جنسیتی، فرهنگی و جغرافیایی.
۱۷ـ جایگاه و نقش تعلیم و تربیتی نهاد رسانه و فناوریهای ارتباطی و بهره‌گیری هوشمندانه از آن و مواجهه فعال و آگاهانه جهت پیشگیری و کنترل آثار و پیامدهای نامطلوب آن.
۱۸ـ توجه توامان به منافع و مصالح فردی و اجتماعی در چارچوب منافع و مصالح ملی.
۱۹ـ صیانت از وحدت ملی و انسجام اجتماعی با محوریت هویت مشترک اسلامی ـ ایرانی.
۲۰ـ وطن‌دوستی و افتخار به ارزش‌های اصیل و ماندگار اسلامی ـ ایرانی و اهتمام به برپایی جامعه مهدوی.
۲۱ـ تقویت گرایش به زبان و ادبیات فارسی به عنوان زبان مشترک.
۲۲ـ استمرار فرهنگ اسلامی ـ ایرانی از طریق ارزیابی آگاهانه آن و تعامل نقادانه با سایر فرهنگ‌ها براساس نظام معیار اسلامی.
۲۳ـ مسئولیت‌پذیری همه‌جانبه، مشارکت اجتماعی و داشتن روحیه جمعی و مهارت مورد نیاز جامعه.
۲۴ـ روحیه کارآفرینی، کسب شایستگی‌های عام حرفه‌ای و مهارتی و هنری زمینه‌ساز کار مولد.
۲۵ـ ارج نهادن به دستاوردهای علمی و تجربه‌های بشری در چارچوب نظام معیار اسلامی و بسترسازی برای دستیابی به مرجعیت علمی جهان.
۲۶ـ نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی به عنوان عامل اثرگذار اجتماعی و مولد نیروی انسانی و سرمایه فرهنگی و معنوی جهت رشد و تعالی همه‌جانبه و پایدار و اعتلای فرهنگ عمومی مبتنی بر نظام معیار اسلامی.
۲۷ـ مدرسه به عنوان کانون تعلیم و تربیت رسمی عمومی و محل کسب تجربه‌های تربیتی.
۲۸ـ تقویت شان حاکمیتی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی در ابعاد سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، پشتیبانی و نظارت و ارزیابی ضمن مشارکت‌پذیری و کاهش تصدی‌گری غیرضرور در بعد اجرا با رعایت اصل عدالت.
۲۹ـ آینده‌پژوهی و پایش تحولات موثر بر تعلیم و تربیت رسمی عمومی به منظور ایفای نقش فعال در مواجهه با چالش‌های پیش رو در عرصه‌های مختلف.
۳۰ـ جامعیت، یکپارچگی و توجه متوازن به ساحت‌های تعلیم و تربیت.
* فصل دوم بیانیه ماموریت
وزارت آموزش و پرورش مهمترین نهاد تعلیم و تربیت رسمی عمومی، متولی فرآیند تعلیم و تربیت در همه ساحت‌های تعلیم و تربیت، قوام بخش فرهنگ عمومی و تعالی‌بخش جامعه اسلامی براساس نظام معیار اسلامی، با مشارکت خانواده، نهادها و سازمان‌های دولتی و غیردولتی است. این نهاد ماموریت دارد با تاکید بر شایستگی‌های پایه، زمینه دستیابی دانش‌آموزان در سنین لازم التعلیم طی ۱۲ پایه (چهار دوره تحصیلی سه ساله) تحصیلی به مراتبی از حیات طیبه در ابعاد فردی، خانوادگی، اجتماعی و جهانی را به صورت نظام‌مند، همگانی، عادلانه و الزامی در ساختاری کارآمد و اثربخش فراهم سازد. انجام این مهم نقش زیرساختی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی خواهد داشت.
* فصل سوم چشم‌انداز
نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی در افق ۱۴۰۴، با اتکاء به قدرت لایزال الهی، مبتنی بر نظام معیار اسلامی، فرهنگ و تمدن اسلامی ـ ایرانی و قوام بخش آنها و زمینه‌ساز جامعه جهانی عدل مهدوی و برخوردار از توانمندی‌های تربیتی ممتاز در طراز جمهوری اسلامی ایران در سطح منطقه، الهام‌بخش و دارای تعامل سازنده و موثر با نظام‌های تعلیم و تربیتی در سطح جهان، توانمند در زمینه‌سازی برای شکوفایی فطرت و استعدادها و شکل‌گیری هویت یکپارچه اسلامی، انقلابی ـ ایرانی دانش‌آموزان با توجه به هویت اختصاصی آنان؛ کارآمد، اثربخش، یادگیرنده، عدالت‌محور و مشارکت‌جو، برخودار از مربیان و مدیران مومن آراسته به فضائل اخلاق اسلامی عامل به عمل صالح، تعالی‌جو و تحول‌آفرین، انقلابی، آینده‌نگر، عاقل، متعهد، امین، بصیر، حق‌شناس٫
۱ـ۳ مدرسه در افق چشم‌انداز ۱۴۰۴
برپایه این چشم‌انداز، مدرسه جلوه‌ای است از تحقق مراتب حیات طیبه، کانون عرضه خدمات و فرصت‌های تعلیم و تربیتی، زمینه‌ساز درک و اصلاح موقعیت توسط دانش‌آموزان و تکوین و تعالی پیوسته هویت آنان براساس نظام معیار اسلامی، در چارچوب فلسفه و رهنامه نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران که دارای ویژگی‌های زیر است:
ـ تجلی بخش فرهنگ غنی اسلامی، انقلابی در روابط و مناسبات با خالق، جهان خلقت، خود و دیگران «به ویژه تکلیف‌گرایی، مسئولیت‌پذیری، کرامت نفس، امانتداری، خودباوری، کارآمدی، کارآفرینی، پرهیز از اسراف و وابستگی به دنیا، همدلی، احترام، اعتماد، وقت‌شناسی، نظم، جدیت، ایثارگری، قانون‌گرایی، نقادی و نوآوری، استکبارستیزی، دفاع از محرومان و مستضعفان و ارزش‌های انقلاب اسلامی».
ـ نقطه اتکای دولت و ملت در رشد، تعالی و پیشرفت کشور و کانون تربیت محله.
ـ برخوردار از قدرت تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی در حوزههای عملیاتی در چارچوب سیاست‌های محلی، منطقه‌ای و ملی.
ـ نقش‌آفرین در انتخاب آگاهانه، عقلانی، مسئولانه و اختیاری فرآیند زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی دانش‌آموزان براساس نظام معیار اسلامی.
ـ دارای ظرفیت پذیرش تفاوت‌های فردی، کشف و هدایت استعدادهای متنوع فطری و پاسخگویی به نیازها، علائق و رغبت دانش‌آموزان در راستای مصالح و چارچوب نظام معیار اسلامی.
ـ یادگیرنده، کمال‌جو، خواستار تعالی مستمر فرصت‌های تربیتی، تسهیل‌کننده هدایت، یادگیری و تدارک بیننده خودجوش ظرفیت‌های جدید در خدمت تعلیم و تربیت.
ـ خودارزیاب، مسئول و پاسخگو نسبت به نظارت و ارزیابی بیرونی.
ـ تامین‌کننده نیازهای فردی و اجتماعی و محیط اخلاقی، علمی، امن، سالم، بانشاط، مهرورز و برخوردار از هویت جمعی.
ـ برخوردار از مربیان دارای فضائل اخلاقی و شایستگی‌های حرفه‌ای با هویت یکپارچه توحیدی براساس نظام معیار اسلامی.
ـ مبتنی بر رویکرد مدیریتی نقدپذیر، مشارکت‌جو.
ـ متکی بر ارکان تعلیم و تربیت و بهره‌مند از ظرفیت عوامل سهیم و موثر و مبتنی بر مشارکت ذی‌نفعان با تاکید بر مربیان، دانش‌آموزان و خانواده.
ـ برخوردار از بهره فناوری آموزشی در سطح معیار؛ با توجه به طیف منابع و رسانه‌های یادگیری (شبکه ملی اطلاعات و ارتباطات).
ـ دارای ظرفیت تصمیم‌سازی برای نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی.
ـ دارای تعامل اثربخش با مساجد و دیگر نهادها، مراکز مذهبی و کانون‌های محلی نظیر فرهنگسرا، کتابخانه‌های عمومی و برخوردار از ارتباط مستمر و موثر با عالمان دینی، صاحبنظران و متخصصان.
ـ دارای پیوند موثر با موضوعات و مسائل جامعه در مقیاس محلی، منطقه‌ای و ملی با حضور فعال در حیات اجتماعی.
* فصل چهارم هدف‌های کلان
۱ـ تربیت انسانی موحد و مومن و معتقد به معاد و آشنا و متعهد به مسئولیت‌ها و وظایف در برابر خدا، خود، دیگران و طبیعت، حقیقت‌جو و عاقل، عدالت‌خواه و صلح‌جو، ظلم‌ستیز، جهادگر، شجاع و ایثارگر و وطن‌دوست، مهرورز، جمع‌گرا و جهانی‌اندیش، ولایت‌مدار و منتظر و تلاشگر در جهت تحقق حکومت عدل جهانی، با اراده و امیدوار، خودباور و دارای عزت نفس، امانتدار، دانا و توانا، پاکدامن و با حیاء، انتخابگر و آزادمنش، متعلق به اخلاق اسلامی، خلاق و کارآفرین و مقتصد و ماهر، سالم و بانشاط، قانون‌مدار و نظم‌پذیر و آماده ورود به زندگی شایسته فردی، خانوادگی و اجتماعی براساس نظام معیار اسلامی.
۲ـ ارتقای نقش نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی و خانواده در رشد و تعالی کشور، بسط و اعتلای فرهنگ عمومی و زمینه‌سازی برای اقتدار و مرجعیت علمی و تکوین تمدن اسلامی ـ ایرانی در راستای تحقق جامعه جهانی عدل مهدوی با تاکید بر تعمیق معرفت و بصیرت دینی و سیاسی، التزام به ارزش‌های اخلاقی، وفاداری به نظام جمهوری اسلامی ایران، اعتقاد و التزام عملی به اصل ولایت مطلقه فقیه و مردم‌سالاری دینی، تحکیم وحدت ملی، تقویت روحیه علمی، رعایت حقوق و مسئولیت‌های اجتماعی، ارتقای آداب و آیین زندگی متعالی، بهداشتی و زیست‌محیطی.
۳ـ گسترش و تامین همه‌جانبه عدالت آموزشی و تربیتی.
۴ـ برقراری نظام اثر بخش و کارآمد مدیریت و مدیریت منابع انسانی براساس نظام معیار اسلامی.
۵ـ افزایش مشارکت و اثربخشی همگانی به ویژه خانواده در تعالی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی.
۶ـ بهسازی و تحول در نظام برنامه‌ریزی آموزشی و درسی، مالی و اداری و زیرساخت‌های کالبدی.
۷ـ ارتقای اثربخشی و افزایش کارایی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی.
۸ـ کسب موقعیت نخست تربیتی در منطقه و جهان اسلام و ارتقای فزاینده جایگاه تعلیم و تربیتی ایران در سطح جهانی.
* فصل پنجم راهبردهای کلان
۱ـ استقرار نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی براساس مبانی نظری و فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی (تمام هدف‌های کلان).
۲ـ نهادینه کردن نگاه یکپارچه به فرآیند تعلیم و تربیت با رویکرد تعالی‌بخشی در کلیه مولفه‌های نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی (هدف‌های کلان ۱، ۲، ۴، ۵ و ۶).
۳ـ ابتناء فرایند طراحی، تدوین و اجرای اسناد تحولی زیر نظام‌ها (شامل برنامه درسی ملی، تربیت معلم و تامین منابع انسانی، راهبری و مدیریت، تامین و تخصیص منابع مالی، تامین فضا، تجهیزات و فناوری ـ پژوهش و ارزشیابی) و برنامههای کوتاه‌مدت و میان‌مدت بر مبانی نظری و فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی و مفاد سند تحول راهبردی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی (هدف‌های کلان ۱، ۴، ۳، ۲، ۶، ۵).
۴ـ توسعه و نهادینه کردن عدالت آموزشی و تربیتی در مناطق مختلف کشور و تقویت آموزش و پرورش مناطق مرزی با تاکید بر توانمندسازی معلمان و دانش‌آموزان این مناطق با تمرکز بر کیفیت فرصت‌های تربیتی هماهنگ با نظام معیار اسلامی (هدف کلان، ۵، ۴، ۳).
۵ـ تقویت و نهادینه‌سازی مشارکت اثربخش و مسئولیت‌پذیری مردم، خانواده و نهادهای اقتصادی، مدیریت شهری و روستایی و بنیادهای عام‌المنفعه در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی (هدف‌های کلان، ۵، ۲، ۳ و ۷).
۶ـ گسترش و تعمیق فرهنگ پژوهش و ارزشیابی، خلاقیت و نوآوری، نظریه‌پردازی و مستندسازی تجربیات علمی ـ تربیتی بومی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی (هدف‌های کلان ۲، ۱، ۴ و ۸).
۷ـ بهره‌مندی هوشمندانه از فناوریهای نوین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی مبتنی بر نظام معیار اسلامی (هدف‌های کلان، ۳، ۲، ۱، ۵ و ۷).
۸ـ تعامل اثربخش و فعال نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی با سایر نهادها و دستگاه‌های مرتبط به ویژه نهاد خانواده و رسانه با تاکید بر کاهش مرزهای تعلیم و تربیت رسمی و غیررسمی (هدف‌های کلان، ۷ و ۴، ۱، ۲).
۹ـ استقرار نظام مدیریت اثربخش، کارآمد، مسئولیت‌پذیر و پاسخگو و بسترسازی برای استقرار نظام کارآمد منابع و مصارف در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی (هدف‌های کلان ۲، ۶، ۴ و ۷).
۱۰ـ ارتقای جایگاه نظام تعلیم و تربیت کشور به عنوان مهمترین نهاد تربیت نیروی انسانی و مولد سرمایه اجتماعی و اعمال سیاست‌های مصوب و هدایت و نظارت بر آن، از پیش دبستانی تا دانشگاه به عنوان امر حاکمیتی با توسعه مشارکت همگانی (هدف کلان ۲،۴ و ۵).
۱۱ـ ارتقاء معرفت و بصیرت دینی، انقلابی و سیاسی برای رشد و تعالی معنوی و اخلاقی معلمان و دانش‌آموزان و مشارکت برای ارتقاء معنوی خانواده (هدف‌های کلان ۵ و ۴، ۲، ۱).
۱۲ـ بازنگری و بازسازی ساختارها و رویه‌ها در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی (هدف‌های کلان ۱، ۲، ۳، ۵، ۶ و ۷).
۱۳ـ توسعه مستمر شایستگی‌ها و توانمندی‌های اعتقادی، تربیتی، علمی و حرفه‌ای فرهنگیان (هدف‌های کلان ۷ و ۶، ۵، ۴).
۱۴ـ توسعه ظرفیت‌ها و توانمندی‌های آموزشی و پرورشی برای حضور فعال و سازنده در صحنه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای در راستای تحقق اهداف و ماموریتهای مندرج در قانون اساسی و سند چشم‌انداز و سیاست‌های کلی مقام معظم رهبری و برنامههای پنج ساله (هدف‌های ۷، ۸، ۲).
۱۵ـ ارتقای جایگاه علم و علم‌آموزی به عنوان عاملی موثر در دستیابی به حیات طیبه با تاکید بر حیثیت کاشفیت و مطلوبیت علم (هدف‌های کلان، ۷، ۲، ۱ و ۸).
* فصل ششم هدف‌های عملیاتی و راهکارها
هدف‌های عملیاتی و راهکارهای ذیل آنها، لزوماً از تناظر یک به یک با هدف‌های کلان برخوردار نیستند. از این‌رو، برخی هدف‌های عملیاتی و نیز راهکارهای ذیل یک هدف کلان، ممکن است با کلان دیگری نیز مرتبط باشند. با توجه به این‌گونه ارتباط‌ها، هر راهکار، برای هدفی که ذیل آن آمده است، جنبه اصلی و برای برخی هدف‌های دیگر جنبه مکمل دارد. به هنگام عملیاتی کردن احکام این سند، لازم است در تدوین برنامههای میان‌مدت و کوتاه‌مدت این‌گونه پیوستگی‌ها مورد توجه قرار گیرد.
۱ـ پرورش تربیت یافتگانی که:
ـ دین اسلام را حق دانسته و آن را به عنوان نظام معیار می‌شناسند و به آن باور دارند و آگاهانه و آزادانه و شجاعانه و فداکارانه برای تکوین تعالی اخلاق خود و دستیابی به مرتبه‌ای از حیات طیبه و استقرار حکومت عدل جهانی مهدوی از آن تبعیت می‌نمایند و به رعایت احکام و مناسک دین و موازین اخلاقی مقید هستند.
ـ از دانش‌های پایه و عمومی سازگار با نظام معیار اسلامی، همچنین از توان تفکر، درک و کشف پدیده‌ها و رویدادها به عنوان آیات الهی و تجلی فاعلیت خداوند در خلقت و نیز، دانش، بینش و مهارت‌‌ها و روحیه مواجهه علمی و خلاق با مسائل فردی و خانوادگی و اجتماعی برخوردارند.
ـ با درک مفاهیم اجتماعی و سیاسی و «احترام به قانون» و اندیشه‌ورزی در آنها، شایستگی رویارویی مسئولانه و خردمندانه با تحولات اجتماعی و سیاسی را کسب می‌کنند و با رعایت وحدت و تفاهم ملی، در دفاع از عزت و اقتدار ملی می‌کوشند و با روحیه مسئولیت‌پذیری و تعالی‌خواهی و برخوردار از مهارت‌های ارتباطی، در حیات خانوادگی و اجتماعی (در سطوح محلی تا جهانی) با رعایت اصول برگرفته از نظام معیار اسلامی، مشارکت موثر دارند.
ـ با درک مفاهیم اقتصادی در چارچوب نظام معیار اسلامی از طریق کار و تلاش و روحیه انقلابی و جهادی، کارآفرینی، قناعت و انضباط مالی، مصرف بهینه و دوری از اسراف و تبذیر و با رعایت وجدان، عدالت و انصاف در روابط با دیگران در فعالیت‌های اقتصادی در مقیاس خانوادگی، ملی و جهانی مشارکت می‌نمایند.
ـ دارای حداقل یک مهارت مفید برای تامین معاش حلال باشند به گونه‌ای که در صورت جدایی از نظام رسمی تعلیم و تربیت در هر مرحله، توانایی تامین زندگی خود و اداره خانواده را داشته باشند.
ـ با درک مفاهیم بهداشت فردی و اجتماعی و مسائل زیست بوم طبیعی و شهری به منزله امانات الهی، شایستگی حفظ و ارتقای سلامت فردی و بهداشت محیطی را کسب می‌کنند و با ورزش و تفریحات سالم فردی و گروهی به نیازهای جسمی و روانی خود و جامعه براساس اصول برگرفته از نظام معیار اسلامی، پاسخ می‌دهند.
ـ با قدر شناسی و درک زیباشناسانه آفرینش الهی و مصنوعات هنرمندانه بشری، درک مفاهیم فرهنگی و میان‌فرهنگی و بهره‌گیری از قدرت تخیل، توانمندی‌های لازم در خلق آثار فرهنگی و هنری را به دست می‌آورند و برای حفظ و تعالی میراث فرهنگی، تمدنی و هنری در سطح ملی و جهانی براساس نظام معیار اسلامی می‌کوشند (هدف کلان ۱، ۴، ۵ ، ۲ و ۸).
راهکار ۱/۱- طراحی، تدوین و اجرای برنامه درس ملی براساس اسناد تحول راهبردی و باز تولید برنامههای درسی موجود با تاکید بر:
الف) متناسب‌سازی حجم و محتوی کتب درسی و ساعات و روزهای آموزشی با توانمندی‌ها و ویژگی‌های دانش‌آموزان.
ب) حاکمیت رویکرد فرهنگی ـ تربیتی در تولید محتوی و تقویت شایستگی‌های پایه دانش‌آموزان.
ج) بهره‌مندی فزون‌تر از روش‌های فعال، خلاق و تعالی‌بخش
د) بهره‌گیری از تجهیزات و فناوریهای نوین آموزشی و تربیتی در راستای اهداف.
هـ) توجه بیشتر به تفاوت‌های فردی به ویژه هویت جنسیتی دانش‌آموزان و تفاوت‌های شهری و روستایی
راهکار ۲/۱ـ تدوین برنامههای عملیاتی لازم در راستای ترویج، تقویت مستمر و تحکیم فضایل اخلاقی در محیط‌های تربیتی با استفاده از تمام ظرفیت‌های آموزشی و تربیتی با تاکید بر اولویت کرامت و عزت‌نفس و شجاعت، حیا و عفت، صداقت، مسئولیت‌پذیری و نظم در تمام دوره‌های تحصیلی.
راهکار ۳/۱ـ توسعه فرهنگ اقامه نماز و اهتمام به برپایی نماز جماعت در مدرسه و تقویت انس با قرآن در دانش‌آموزان و توسعه فرهنگ و سواد قرآنی با اصلاح برنامه‌ها و توانمندسازی معلمان در راستای تقویت مهارت روخوانی و روان‌خوانی در دوره ابتدایی، آشنایی با مفاهیم کلیدی قرآن در دوره متوسطه اول و آموزش معارف قرآنی در متوسطه دوم براساس منشور توسعه فرهنگ قرآنی.
راهکار ۴/۱ـ ایجاد سازوکارهای ترویج و نهادینه‌سازی فرهنگ ولایت‌مداری تولی و تبرّی، امر به معروف و نهی از منکر، روحیه جهادی و انتظار «زمینه‌سازی برای استقرار دولت عدل مهدوی (عج)» با تاکید بر بهره‌گیری از ظرفیت حوزههای علمیه و نقش الگویی معلمان و اصلاح روش‌ها.
راهکار ۵/۱ـ ارائه آموزش زبان خارجی در چارچوب بخش انتخابی (نیمه تجویزی) برنامه درسی، با رعایت اصل تثبیت و تقویت هویت اسلامی ـ ایرانی.
راهکار ۷/۱ـ ایجاد سازوکار برای تقویت انسجام اجتماعی و وحدت ملی و احیاء هویت افتخارآمیز اسلامی ـ ایرانی در دانش‌آموزان و معلمان با تاکید بر آموزش و اجرای سرود ملی به اهتزاز درآوردن پرچم جمهوری اسلامی ایران در تمام مدارس٫
۲- تعمیق تربیت و آداب اسلامی، تقویت اعتقاد و التزام به ارزش‌های انقلاب اسلامی (۱، ۲ و ۸)
راهکار ۱/۲- بازنگری و اصلاح برنامههای درسی مبتنی بر رویکرد فرهنگی ـ تربیتی و تقویت و توسعه جنبه‌های تربیتی و اخلاقی آنها به منظور فراهم آوردن زمینه تربیت پذیری دانش‌آموزان براساس فرهنگ اسلامی ـ ایرانی.
راهکار ۲/۲ـ تعمیق تقوای الهی و مهارت خویشتنداری، انتخابگری درست و تعالی‌بخش مستمر دانش‌آموزان با استفاده از فرصت ایام‌الله، برگزاری مراسم آگاهی‌بخش و نشاط‌انگیز در اعیاد و وفیات، حضور فعال و مشارکت دانش‌آموزان در محافل، مجالس و اماکن مذهبی و تقویت انس با دعا و توسل.
راهکار ۳/۲ـ تقویت شایستگی‌های اعتقادی، اخلاقی و حرفه‌ای مدیران و معلمان و تحکیم نقش الگویی آنان و فراهم آوردن سازوکارهای اجرایی برای مشارکت فعال و موثر ایشان در برنامههای تربیتی و فعالیت‌های پرورشی مدارس و واگذاری مسئولیت کلان تربیتی مدرسه به مدیران مدارس٫
راهکار ۴/۲ـ تقویت ایمان، بصیرت دینی و باور به ارزش‌های انقلاب اسلامی و توانمندسازی مربیان و دانش‌آموزان برای وفاداری و حمایت آگاهانه از این ارزشها و مواجهه هوشمندانه با توطئه‌های دشمنان با استفاده از ظرفیت برنامههای آموزشی و تربیتی آموزش و پرورش و مشارکت خانواده و سایر نهادها و دستگاه‌ها به ویژه حوزههای علمیه و حضور فعال و سازمان یافته دانش‌آموزان و مدارس در برنامههای سیاسی و اجتماعی و انقلابی.
راهکار ۵/۲ـ ایجاد سازوکارهای لازم برای تقویت آداب و سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی، در تمام ساحت‌های تعلیم و تربیت به عنوان رویکرد حاکم در فرایند طراحی، تدوین و اجرای برنامههای درسی و آموزشی.
راهکار ۷/۲ـ استانداردسازی و تدوین شاخص‌های کیفی برای ارزیابی فعالیت‌های فرهنگی و تربیتی مدارس٫
راهکار ۸/۲ـ استفاده از ظرفیت برنامههای درسی، منابع آموزشی، شبکه ملی اطلاعات و ارتباطات، کتابخانه، فرصت اردوها و فعالیت‌های برون مدرسه به ویژه مساجد و کانون‌های مذهبی برای تقویت معرفت و باور به معارف الهی به ویژه اعتقاد به توحید و معاد و ولایت و انتظار با رویکرد قرآنی، روایی و عقلانی در دانش‌آموزان.
۳- ترویج و تعمیق فرهنگ حیا، عفاف و حجاب متناسب با قابلیت‌ها و ظرفیت‌های نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی (۱ و ۲)
راهکار ۱/۳ـ بازنگری و بازتولید برنامه‌ها و محتوای آموزشی و روش‌های تربیتی برای درونی‌سازی و تعمیق و ترویج فرهنگ حیا، عفاف و حجاب.
راهکار ۲/۳ـ اتخاذ تدابیر مناسب جهت جذب، تربیت و بکارگیری نیروی انسانی شایسته و متعهد و عامل به رعایت حیا، عفاف و پوشش مناسب در کلیه مراکز اداری و آموزشی.
راهکار ۳/۳ـ جلب مشارکت سازنده و اثربخش خانواده‌ها در حفظ، تعمیق و اشاعه حیا، عفاف و پوشش دانش‌آموزان.
راهکار ۴/۳ـ ایجاد سازوکارهای لازم برای هماهنگی رسانه‌ها و تولید کنندگان کتب و مواد آموزشی، لوازم‌التحریر و تجهیزات آموزشی و تربیتی در جهت ترویج فرهنگ حیا، عفاف و حجاب مناسب در دانش‌آموزان.
راهکار ۵/۳ـ طراحی و ارائه الگوی لباس و پوشش مناسب، متنوع، زیبا و آراسته مبتنی بر فرهنگ اسلامی ـ ایرانی برای مربیان و دانش‌آموزان پسر و دختر در راستای تقویت هویت اسلامی ـ ایرانی.
راهکار ۶/۳ـ برنامه‌ریزی به منظور اقناع فکری دانش‌آموزان برای پذیرش قلبی و درونی حیا، عفاف، حجاب و عمل به آن با تبیین دیدگاه اسلام.
۴- تقویت بنیان خانواده و کمک به افزایش سطح توانایی‌ها و مهارت‌های خانواده در ایفای نقش تربیتی متناسب با اقتضائات جامعه اسلامی (۲ و ۵)
راهکار ۳/۴ـ تدوین برنامه جامع مشارکت خانواده و نهادهای تربیتی و آموزشی برای تقویت فرهنگ تربیتی خانواده‌ها و تحقق شایستگی‌های پایه دانش‌آموزان.
راهکار ۶/۴ـ تهیه و تدوین محتوای آموزشی برای دانش‌آموزان جهت آشنایی با ویژگی‌ها، نیازها و وظایف خانواده در چارچوب ارزشها و معیارهای اسلامی.
۵- تامین و بسط عدالت در برخورداری از فرصت‌های تعلیم و تربیت با کیفیت مناسب با توجه به تفاوت‌ها و ویژگی‌های دختران و پسران و مناطق مختلف کشور (۳، ۵ و ۷)
راهکار ۱/۵ ـ تعمیم دوره پیش‌دبستانی به ویژه در مناطق محروم و نیازمند حتی‌الامکان با مشارکت بخش غیردولتی با تاکید بر آموزش‌های قرآنی و تربیت بدنی و اجتماعی.
راهکار ۳/۵ ـ توانمندسازی دانش‌آموزان ساکن در مناطق محروم، روستاها، حاشیه شهرها، عشایر کوچ‌نشین و همچنین مناطق دوزبانه با نیازهای ویژه، با تاکید بر ایجاد فرصت‌های آموزشی متنوع و با کیفیت.
راهکار ۶/۵ ـ طراحی و تدوین برنامه آموزشی متناسب با نیازها و نقش‌های دختران و پسران.
۸- افزایش مشارکت نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی و مدرسه و معلمان و دانش‌آموزان در رشد و تعالی کشور در عرصه‌های دینی، فرهنگی، اجتماعی در سطح محلی و ملی به عنوان نهاد مولد سرمایه انسانی، فرهنگی، اجتماعی و معنوی (۵، ۲ و ۷)
راهکار ۱/۸ ـ اصلاح، ارتقاء و تغییر نگرش به آموزش و پرورش به عنوان سازمان فراگیر و نیروی اثرگذار در خدمت اهداف رشد و تعالی کشور به ویژه اهداف فرهنگی و اجتماعی.
راهکار ۸/۸ ـ مشارکت فعال آموزش و پرورش در مواجهه با نیازهای فوری و عمومی جامعه از قبیل شیوع بیماری‌های فراگیر، زلزله، رفع بیسوادی، حاکمیت قوانین و مقررات، حفظ و پاکیزگی محیط زیست، خدمت به محرومین، حرکت‌های خیرخواهانه مردمی و انقلابی از طریق برگزاری دوره‌ها، اردوهای آموزشی و توجیهی برای آماده‌سازی مربیان و دانش‌آموزان.
راهکار ۹/۸ ـ تعامل اثربخش با مراکز فرهنگی و اجتماعی و استفاده از ظرفیت رسانه‌ها ـ به ویژه رسانه ملی ـ برای تبیین جایگاه نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی در تولید سرمایه اجتماعی و فرهنگی و
۱۱- بازمهندسی سیاست‌ها و باز تنظیم اصول حاکم بر برنامه درسی تربیت معلم با تاکید بر کارورزی و انطباق سطح شایستگی‌های حرفه‌ای معلمان در سطح ملی و جهانی با مقتضیات الگوی برنامه درسی در نظام تعلیم و تربیت و طراحی سیاست‌های مناسب برای ارتقای شیوه‌های جذب، تربیت و نگهداشت معلمان در آموزش و پرورش (۷، ۴، ۲، ۱ و ۸)
راهکار ۳/۱۱ـ ایجاد سازوکارهای لازم برای جذب و نگهداشت استعدادهای برتر و برخوردار از صلاحیت‌های دینی، اخلاقی، انقلابی و شخصیتی به رشته‌های تربیت معلم با تاکید بر تقویت انگیزه‌های معنوی و مادی معلمان از قبیل برقراری حقوق و دستمزد در دوران تحصیل، ارتقای سطح آموزشی و تجهیزاتی مراکز ذیربط، ایجاد نظام بازآموزی مستمر علمی و تسهیل در ادامه تحصیل با توجه به رتبه‌بندی معلمان.
راهکار ۴/۱۱ـ ایجاد نظام ارزیابی صلاحیت معلمان شامل شایستگی‌های اخلاقی، اعتقادی، انقلابی، حرفه‌ای و تخصصی و ارزشیابی متناسب با مبانی و اهداف سند تحول راهبردی.
راهکار ۹/۱۱ـ رصد کردن تحولات نظام آموزش و پرورش و تربیت معلم و تحولات علمی در حوزه علوم تربیتی در سطح منطقه، جهان اسلام و بین‌الملل و بومی‌سازی تجربیات و یافته‌های مفید آنها و بهره‌مندی آگاهانه از آنها در چارچوب نظام معیار اسلامی.
راهکار ۱۰/۱۱ـ جلب مشارکت دانشگاه‌های برتر و حوزههای علمیه در امر تربیت تخصصی ـ حرفه‌ای و دینی معلمان، کارشناسان و مدیران با همکاری دانشگاه فرهنگیان.
راهکار ۱۱/۱۱ـ مشارکت فعال در تعاملات بین‌المللی، با اولویت جهان اسلام و انعکاس نظریات و تجربیات موفق داخلی در محافل و مراکز علمی جهانی.
۱/۱۳ـ اصلاح قوانین و مقررات موجود در راستای تقویت نقش شوراهای آموزش و پرورش استان‌ها و مناطق و مدارس متناسب با مقتضیات تربیتی.
۱۴ـ ایجاد و متناسب‌سازی فضاهای تربیتی با ویژگی‌ها و نیازهای دانش‌آموزان و اقتضائات فرهنگ اسلامی ـ ایرانی و شرایط اقلیمی، فرهنگی و جغرافیایی (۶، ۷ و ۳)
راهکار ۱/۱۴ـ طراحی و ساخت فضاهای تربیتی متناسب با برنامه درسی، استانداردهای تربیتی، تحولات جمعیتی، اصول شهرسازی و معماری و شرایط اقلیمی با تاکید بر استفاده از فناوریهای نوین ساخت و تجهیزات آموزشی و رعایت الگوی معماری اسلامی ـ ایرانی و توجه ویژه به نقش محوری نمازخانه در طراحی و معماری اسلامی.
راهکار ۲/۱۴ـ متناسب‌سازی فضاهای فیزیکی، آموزشی و تربیتی با نیازهای ویژه و تفاوت‌های جنسیتی دانش‌آموزان با تاکید بر فراهم آوردن الزامات نهادینه سازی فرهنگ ایمانی و عفاف و پوشش و رعایت احکام محرّمیت در محیط.
راهکار ۳/۱۴ـ اهتمام به طراحی، ساخت و تجهیز مناسب نمازخانه، کتابخانه، آزمایشگاه، فضای سبز و فضای ورزشی در تمام مدارس به عنوان محیط تعلیم و تربیت.
۱۵ـ اصلاح محتوا، ارتقای جایگاه، افزایش کیفیت و کارآمدی علوم انسانی در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی مبتنی بر مبانی دینی در چارچوب نظام معیار اسلامی (۱ و ۲)
راهکار ۱/۱۵ـ تدوین منابع علوم انسانی مبتنی بر جهان بینی اسلامی و با هدف توامان هدایت، تعالی و مدیریت فرد و جامعه.
راهکار ۵/۱۵ـ اصلاح و باز تدوین متون و مواد آموزشی دروس علوم انسانی در سطوح مختلف براساس آموزه‌ها و معارف دینی و با مشارکت حوزههای علمیه.
راهکار ۱/۱۸ـ مناسب‌سازی فرهنگ سازمانی براساس معیارهای اخلاق اسلامی با تاکید بر تقویت روحیه اخوت و تعاون، خلاقیت و آموزش مستمر.
راهکار ۴/۱۸ـ استفاده بهینه از دانش و تجربه نخبگان و پیشکوستان آموزش و پرورش.
راهکار ۵/۱۸ـ استقرار نظام خلاقیت و نوآوری در آموزش و پرورش در راستای تربیت جامعه و بالندگی معنوی و اخلاقی و حمایت مادی و معنوی از مدیران، مربیان و دانش‌آموزان خلاق و نوآور و کارآفرین
راهکار ۴/۲۱ـ استقرار نظام راهنمایی و مشاوره تربیتی مبتنی بر مبانی اسلامی و افزایش نقش معلمان در این زمینه و به کارگیری مشاوران متخصص برای ایفای وظایف تخصصی در تمام پایه‌های تحصیلی.
راهکار ۶/۲۲ـ گزینش مدیران در سطوح مختلف براساس شایسته‌سالاری و پیشگامی آنان در ارزش‌های الهی و انسانی و معیارهای علمی، کارآمدی و باور به اهداف نظام تعلیم و تربیت رسمی.
راهکار ۴/۲۳ـ حمایت مادی و معنوی از کرسی‌های نظریه‌پردازی در علوم تربیتی و روش‌های تعلیم و تربیت و فراهم آوردن زمینه کاربست یافته‌های جدید و نوآوری در مدارس و نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی با همکاری حوزههای علمیه، دانشگاه‌ها و مراکز علمی و پژوهشی.
فصل هفتم: چارچوب نهادی و نظام اجرایی تحول بنیادین آموزش و پرورش
برای تحقق اهداف و برنامههای سند ملی آموزش و پرورش در افق چشم‌انداز، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و نظارت بر فرآیند تحول بنیادین در دو سطح به شرح زیر صورت می‌پذیرد:
۱-۷ـ سیاست‌گذاری، نظارت و ارزیابی در سطح کلان
سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری کلان و نیز ارزیابی و نظارت راهبردی فرایند تحول بنیادین نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی بر پایه این سند برعهده شورای عالی انقلاب فرهنگی میباشد.
۲-۷ـ برنامه‌ریزی و نظام اجرایی
الف ـ شورای عالی آموزش و پرورش با استفاده از همه ظرفیت آموزش و پرورش و سایر نهادها و امکانات کشور مسئولیت بررسی، تصویب و ابلاغ سیاست‌های اجرایی، طراحی سازکار تحقق اهداف، ساختارها و فرایندهای مربوط، به روزآوری و ترمیم، هماهنگی و انسجام در سیاست‌ها و برنامه‌ها و نظارت بر حسن اجرای برنامههای تحول راهبردی را برعهده دارد و گزارش پیشرفت اجرای سند و چگونگی عملکرد وزارت آموزش و پرورش را به صورت سالانه به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه می‌دهد.
ج ـ وزارت آموزش و پرورش موظف است با تربیت، به کارگیری و ساماندهی نیروهای توانمند و واجد شرایط، تامین و بسیج امکانات و منابع، تدوین برنامههای اجرایی کوتاه‌مدت و میان‌مدت در سطح ملی و استانی، اصلاح قوانین و مقررات و جلب مشارکت و همکاری سایر دستگاه‌ها و نهادها اقدامات لازم برای تحقق مفاد سند را معمول دارد.
د ـ تمام دستگاه‌ها و نهادها، به ویژه رسانه ملی، موظفند در چارچوب این سند، همکاری لازم با نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی را برای تحقق اهداف تحول بنیادین آموزش و پرورش معمول دارند.
منابع :
امام خمینی ؛ صحیفه نور، جلد ۲۱، ص ۱۹۵
باشگاه خبرنگاران جوان ؛ چگونگی شکل‌گیری سازمان بسیج مستضعفین
پیام انقلاب شماره ۷۲
پایگاه اطلاع رسانی رهبر معظم انقلاب اسلامی ، درخصوص بیانات ایشان
دهخدا ، ۱۳۷۲
سامانه شاد shad
سپاه از دید قانون ۱۳۶۲
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
فرشباف رشیدی ، وحید و جمشیدی راد ؛ جعفر ؛نقش سازمان بسیج دانش آموزی در آموزش و پرورش و جامعه پذیری سیاسی دانش آموزان ؛ سومین کنفرانس بین المللی روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی ، ۱۳۹۵
صفرپور ؛ غلامرضا ؛ پایگاه بصیرت / سایت بصیرت
نگاهی گذرا به بسیج و بسیجی، پایگاه ایت الله مصباج یزدی
وبرخی پایگاههای اطلاع رسانی دیگر
