بخش اجتماعی مسجد؛ محور مدیریت محله اسلامی
بخش اجتماعی مسجد؛ محور مدیریت محله اسلامی

سیدجواد هاشمی فشارکی در یادداشتی در ایکنا نوشت: مسجد طراز انقلاب اسلامی باید به تناسب فعالیت و شعاع عملکرد، محله پیرامونی خویش را نیز تحت تأثیر معنوی خود قرار دهد و با توجه به تأکید دین مبین اسلام به امر به معروف و نهی منکر، ضرورت دارد بخش اجتماعی مسجد ایجاد و فعال شود تا محلات از آسیب‌ها زدوده شده و محلات اسلامی با محوریت مساجد شکل گیرد.

به گزارش ایکنا، سیدجواد هاشمی فشارکی، پژوهشگر و استاد دانشگاه امام حسین(ع) یادداشتی با عنوان «بخش اجتماعی مسجد، محور مدیریت محله اسلامی» در اختیار ایکنا قرار داده است که در ادامه می‌خوانید:

مساجد از صدر اسلام و در طول تاريخ علاوه بر كاركرد عبادى، كاركردهاى ديگرى هم در زمينه‏‌هاى سياسى، اجتماعى، فرهنگى و نظامى داشته است.  جايگاه واقعى مساجد، موجب افزايش كارآيى آن در تقويت و تثبيت و بسط زيرساخت‏‌هاى فرهنگ اصيل اسلامی و جامعه مسلمین بوده و خواهد بود.

با بررسی تاريخ گذشته انقلاب شكوهمند اسلامی جدا از اين­كه مساجد محل عبادت، تربيت و آموزش بوده است، مساجد مكان امنی برای تصميم­‌گيری و برنامه­‌ريزی در بسياری از موارد دیگر نيز محسوب می‌شده است. جلسه‏‌های وعظ و خطابه و سخنرانی‌های روشن‏گرايانه اهل علم و دين در مسجد، نقش مؤثری در بيداری و آگاهی مردم داشته و دارد. در نتيجه، مسجد، پايگاه خيزش انقلابيان و مبارزان دين‏داری است که با کژ روی‌ها و کژ رفتاری‌های جامعه به مقابله برمی‌خيزند و حرکت‏‌های انقلابی را سازمان‏دهی می‌کنند.

مساجد عمده‌ترین ابزار روحانیت برای ارتباط با اقشار مختلف جامعه بودند كه از این طریق ایدئولوژی انقلاب و پیام اسلام به گوش مردم می‌رسید. همچنین عامل اصلی بسیج تجار و بازاریان، مساجد بودند كه به دلیل پیوند تاریخی مسجد و بازار در قیام‌ها و اعتراضات مردمی، مسجد مركز تشكل و سازماندهی بازاریان بود. بنابراین در انقلاب اسلامی، مساجد به عنوان یكی از اركان عمده انقلاب یعنی سازمان و پایگاه اجتماعی گروه‌های مخالف رژیم در كنار دو ركن دیگر یعنی رهبری و ایدئولوژی به نقش‌آفرینی پرداختند و به عنوان یک نهاد مدنی بومی با ارائه كاركردهای گوناگون توانستند در مقایسه با سازمان‌ها و نهادهای نوین، نقش بسیار مهمی در جامعه ایفا كنند و قابلیت مذهب و نهادهای مذهبی را به نمایش بگذارند.(جعفر ساسان؛ نقش مساجد در انقلاب اسلامی مركز اسناد انقلاب اسلامی).

عرصه‌های فرهنگی، تولید قدرت نرم در فضای مجازی، سلامت محله، دفاع و امنیت مردم پایه

پس از انقلاب اسلامی و برقراری نظام مقدس جمهوری اسلامی مشارکت آحاد جامعه از طریق مساجد در کمک‌های مختلف به جبهه‌ها، در بحران‌های سیل و زلزله و بیماری کرونا و…. نقش بی‌بدیلی داشته‌اند و هم اکنون نیز بسیاری از مساجد کمک‌های مؤمنانه به اقشار کمتر برخوردار را در برنامه‌های خود دارند و بعبارتی نقش اجتماعی موقری داشته و دارند.

محرومیت‌زدایی توسط خیرین محلات، اقتصاد مقاومتی، روشنگری سیاسی و بصیرت افزایی، کمک‌های مؤمنانه که تجربه آن در دوران کرونا بشدت اثر بخش بود، تفریحات سالم و محلی؛ صندوق‌های قرض الحسنه مساجد؛ هیئت‌های اندیشه‌ورز محله و بازوهای اجرایی پیگیری حل مشکلات محله و شهروندان از مجاری نهادهای مسئول مربوطه از جمله مواردی است که ظرفیت آن در مساجد وجود دارد.

مسجد طراز انقلاب اسلامی باید به تناسب فعالیتش شعاع عملکردش محله پیرامونی خویش را نیز تحت تأثیر معنوی خود قرار دهد و با توجه به تأکید دین مبین اسلام به امر به معروف و نهی منکر، ضرورت دارد بخش اجتماعی مسجد ایجاد و فعال شود تا محلات از آسیب‌ها زدوده شده و محلات اسلامی با محوریت مساجد شکل گیرد.

اهداف بخش اجتماعی مسجد

اعتلای مظاهر اسلامی و انقلابی در محدوده محله در ظواهر جامعه؛ سیمای بصری کالبد محله و سیمای ظاهری مترددین و رفتارهای اجتماعی شهروندان محله.

زمینه‌سازی برای اداره امور محله با مرکزیت مسجد محله براساس فرمایش امام راحل: مسجد محلى است كه از مسجد  بايد امور  اداره شود.

وظایف بخش اجتماعی مسجد

در راستای اعتلای مظاهر اسلامی و انقلابی، بخش اجتماعی مسجد وظایف زیر را بر عهده خواهد گرفت:

گسترش فرهنگ امر به معروف و نهی منکر لسانی به کسبه محل؛ ادارات محله و مترددین در سطح محله.

پیگیری تحقق رعایت احکام اسلامی در ظاهر اماکن و نیز رفتارهای اجتماعی محدوده پیرامونی مسجد.

برگزاری جلسات با صنوف موجود در محله و ادارات و مدارس محله.

تولید و نشر موضوعات مرتبط در راستای ارتقای معارف آداب اجتماعی اسلام.

گزارش مفاسد پیرامونی به نهادهای ذیربط برای رفع آن.

و سایر موارد مرتبط دیگر

برنامه‌های بخش اجتماعی مسجد

در راستای اعتلای مظاهر اسلامی و انقلابی، بخش اجتماعی مسجد برنامه‌های زیر را دنبال خواهد کرد:

ایجاد هیئت اندیشه‌ورز محله به منظور سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و هدایت برنامه‌های مذکور.

بهره‌گیری از رهنمودهای امام جماعت مسجد محل.

ایجاد گروه‌های اجتماعی محله با جوانان مؤمن انقلابی.

ایجاد گروه مجازی اطلاع رسانی.

هم فکری با بخش اجتماعی بسیج ناحیه منطقه.

پیگیری عدم فروش البسه مغایر شونات اسلامی و بخصوص الگو و مدهای غربی و بویژه البسه پاره که بی حیایی را ترویج می‌دهند.

پیگیری سالم سازی محله از تردد سگ چرانی.

تشویق کسبه به تعطیلی داوطلبانه در هنگام اذان.

تهیه و در اختیار قرار دادن نوشته: به علت زمان فریضه نماز تعطیل است.

نشر معارف آداب اجتماعی اسلام در سطح محله.

و سایر موارد.

سیاست کاری بخش اجتماعی مسجد

به لحاظ محدودیت توانایی اجرای اعتلای مظاهر اسلامی و انقلابی در سطح محله به صورت مرحله بوده و پس از ارزیابی ضعف‌های احتمالی محدوده کار توسعه خواهد یافت:

تا شعاع یکصد متری مسجد

تا شعاع پانصد متری مسجد

تا شعاع سه هزار متری مسجد

سخن پایانی

از آنجاکه آسیب‌های اجتماعی ناشی از شبیخون فرهنگی که در عرصه‌های مختلف در حال گسترش است؛ ضرورت دارد در گام دوم انقلاب اسلامی، تحقق محله اسلامی با محوریت تقویت مساجد و پایگاه‌های مقاومت شده تا با استفاده از ظرفیت‌های محلی و منطقه‌ای و ملی، مشکلات را حل کنند و در راستای تمدن نوین اسلامی محله اسلامی تحقق یابد.

یکی از حوزه مهم، زیرساخت‌های محله شامل بناها، فضاهای محله و مرکز محله و….است، که باید هویت اسلامی در معماری فضاها و سیمای بصری آن رعایت شود و شهرداری‌ها اهتمام لازم را بعمل آورند.

همچنین در حوزه مدیریتی و رفتاری لازم است مدیریت امور محله در ید پیشکسوتان و معتمدان محلی قرار گرفته و با همکفری اولویت‌های محلات از مجرای نهادهای مسئول پیگیری شده و بتوان دوره جدیدی از هویت اسلامی ایرانی محلات جامه عمل شود.

این موضوع باید با پیشرانی جوانان مؤمن انقلابی پای کار با محوریت ائمه مساجد صورت گرفته و در این راستا مساجد نیز باید بتوانند برای ارتقای هویت‌اسلامی – ایرانی محلات، محله اسلامی – ایرانی را تحقق بخشند.

با عنایت به اهداف عالیه نظام مقدس جمهوری اسلامی که برآمده از جانفشانی شهدا و مجاهدت ایثارگران و مشارکت آحاد جامعه مسلمان ایران بوده و در تداوم بخشی به حکومت نبوی و علوی و پیاده سازی اسلام ناب محمدی در عصر حاضر است، لذا در راستای ایجاد تمدن نوین اسلامی و تحقق دولت اسلامی و جامعه اسلامی، ضرورت دارد در گام دوم انقلاب اسلامی، اصول و ارزش‌های تعالیم اسلامی به منظور متجلی ساختن در کالبد شهر و محلات و رفتارهای شهروندان دنبال شود تا شهر و محله علاوه بر ظواهر و سیمای بصری مطلوب شهر و محله، افرادی که در آن تردد می‌کنند، واجد ویژگی‌های آن باشند.

انتهای پیام

۲۴ دی ۱۴۰۰