مراسم اختتامیه مسابقه طراحی آستان مطهر ائمه بقیع علیهم السلام درعصر روز ۳ ابان ۱۴۰۰ در موزه ملی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برگزار شد.
دکترسید جواد هاشمی فشارکی ، دبیر جشنواره طراحی آستان مطهر ائمه بقیع (ع) در آغاز گفت : برخی مکانها فضیلت دارند و معدودی به استناد فِي بُيُوتٍ أَذِنَ اللّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَيُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ »در مکان هایی که خداوند اِذن داده شأن و منزلت آن‌ها رفعت یابد، و نامش در آن‌ها یاد شود«دارای فضیلت بیشتری هستند . بعد از مکان مدفون دو معصومی در شهر سامرا و شهرکاظمین ، بقیع تنها مکانی هست که حرم چهار امام معصوم (ع) ، یعنی امام حسن مجتبی(ع) ، امام زین العابدین(ع) ، امام محمد باقر(ع) ، امام جعفر صادق (ع) قرارداشته و جد و جده معصومشان نیز در فاصله اندکی از این چهار امام قرار دارند. و قبور نزدیکان پیامبر (ص) و برخی از انصار و شهدای حره و احد نیز در این مکان مقدس مدفونند ،که این مکان زیارتگاه همه فرق اسلامی است . لکن آنچه را که ما امروز از بقیع می‌بینیم در ظاهر خرابه‌ای بیش نیست ،که حتی به عنوان بخش مهمی از شهر و تاریخ از شاخصه‌های ابتدایی زیست‌محیطی و آرایش شهری نظیر یک بوستان ساده هم برخوردار نیست .
ایشان در ادامه افزود : بقیع درمیان همه حرمهای مطهر از همه مظلوم تر است . دومین بار ۹۹ سال پیش (هشتم شوال سال ۱۳۴۴ق مشهور به یوم الهدم) بقعه مطهرشان توسط ملعونین وهابی سعودی تخریب شد .که ایکاش به اینجا ختم میشد. محدودیت همین قبور بی بارگاه وچراغ روز به روز بیشتر شده است ، بنحویی که دیگر حتی اجازه توقف وزیارت چند ثانیه ای نیز به زوار فرق اسلامی نمیدهند . هابیون بدنبال کاهش اهمیت بقیع ، فراموشی آن از زوار جهان اسلام وسپس بدنبال فرصت جهت محو کامل آن هستند . واگر جهان اسلام تلاش نکند جسارت بیشتری خواهند کرد .
دکتر هاشمی فشارکی سپس بیان کرد : هشدار دیگر اینکه از دو و سه کشور نیز مباحث انحرافی در بازسازی بقیع مطرح کرده اند که اگر ام القرای جهان اسلام با شعار وحدت مسلمین برای مدیریت بقیع تلاش نکند ، پیامدهای منفی غیر قابل جبرانی بوجود خواهد آمد . لذا همه محبین اهل بیت وظیفه دارند به حد وسع خود در تکریم بقیع تلاش کنند . واین جشنواره نقطه اغازی برای تحرک تلقی میشود . و طراحی این محل مهم طراحی آستان مبارک ائمه بقیع (ع) ، با زیبایی روح نواز و سادگی و صلابت کاملاً ضروری می نماید وزمینه ساز و مقدمه ای برای ساخت بقیع را می تواند بهمراه اورد . بر این اساس و با بغض در گلو خفته چند ده ساله و دین گران سنگی که بر دوش ما سنگینی می کند، ما را بر آن داشت که با فراخوان از هنرمندان و معماران توانمند و محبان عترت پاک پیامبر(ص)دعوت به طراحی این مکان مقدس نماییم .تا عشق سوزان و علاقه قلبی همه مسلمین را به این شجره طیبه و نمونه های پاک و کامل انسانی که مورد فخر الهی هستند را به گونه ای لطیف و جذاب پاسخ داد.
دبیر جشنواره طراحی آستان مطهر ائمه بقیع (ع) در خصوص پیشینه شکل گیری جشنواره و اهداف آن چنین گفت : در سال ۱۳۹۶ با دعوت تعدادی جوان عاشق و پرتلاش بقعه المبارکه ، موضوع تکریم بقیع مطرح شد و سپس جلسات و نشست های تکریم بقیع با حضور برخی شخصیت های دینی و صاحب نظران برگزارشد . در این جلسات پیشنهاد تلاش برای ساخت بقیع مطرح و نهایتا به بحث مسابقه طراحی بعنوان مقدمه ای برای ساخت بقیع مورد اتفاق قرارگرفت . جشنواره در ۱۲ محرم ۳۱ شهریور ۱۳۹۷ اعلام اولیه شد . اعضای هیات داوران از اساتید مبرز دانشگاه و برخی فعال در طرحهای حرمهای مطهر و عتبات عالیات و صاحب نظر درحوزه معماری اسلامی انتخاب شد . و مشکل نبود نقشه اتود ، توسط یک مهندس مشهدی محب اهل بیت تهیه شد. مدتی بعد فراخوان مسابقه اعلام رسمی شد. و سایت اطلاع رسانی جشنواره به نشانی https://baqifestival.ir/about/ دایر شد.
دکتر هاشمی فشارکی در ادامه گفت : اهدافی که این رویدادتخصصی دینی و سیاسی دنبال کرده است ؛ زمینه سازی برای زیارت ائمه معصومین بقیع (ع)وسایر مرحومین بقیع ، تلاش درجه حفاظت ، مرمت واحیا آثار تاریخی صدراسلام و آشنایی بیشتر با فرهنگ و تمدن اسلامی ، زمینه سازی وایجاد آمادگی برای امت اسلام برای احیای آستان مطهر ائمه بقیع ، ایجاد وفاق میان فرق اسلامی در پیگیری سیاست امت واحده جهانی ،حول محورمدینه النبی ، ایجاد شور ونشاط فرهنگی وخلاقیت در جامعه معماران وشهرسازان بوده است .
مراسم اختتامیه نخست قرار بود در ۴ ماه پیش یعنی ۳ خرداد ۱۴۰۰ برگزار شود ولی بعلت درخواست علاقمندان برای فرصت بیشتر ، به مدت چهار ماه تمدید گردید . مهلت ارسال اثار تا ۲۸ صفر ۱۳ مهر ۱۴۰۰ بود ، که تا زمان مذکور ۴۱۰ ثبت نام شرکت در مسابقه را داشتیم که اطلاعات مسابقه را نیز دریافت کرده بودند ، ولی بعلت شرایط کرونا و مشکلات کارگاههای معماری گروهی و عدم کلاس های حضوری تعدیل نیروهای شرکت های مهندسین مشاور بعلت رکود وتورم دولت روحانی ، در شرایط کرونا امکان ارایه اثار برای ۳۳۷ نفر میسر نشد.
عضو هیات داوران مسابقه درخصوص فرایند داوری چنین گفت : تا پایان مهلت تعیین شده ۷۳ اثر به دبیرخانه جشنواره رسید . ۳۱ اثر بدلیل کسر اطلاعات ومدارک اعلامی (ارایه طراحی معماری آستان مطهر ائمه بقیع یا سایت پلان ، ارایه نقشه های طبقات در مقیاس مناسب ، ارایه نما وبرش در مقیاس مناسب ، ارایه طرح سه بعدی یا حجم کلی از طرح ) توسط دبیر کنار نهاده شد . ۴۲ اثر تفکیک شدند شامل ۲۰ اثر گروهی ( ۲ نفره تا ۷ نفره ) و ۲۲ اثر انفرادی بوده اند . اثار کد گزاری شده و در اختیار هیات داوران قرار گرفت و در جلسه داوری در ۲۲ مهر ۱۴۰۰ ، هیات داوران ابتدا راجع به معیارهای داوری و نحوه امتیاز دهی بحث نمودند .
دبیر جشنواره طراحی آستان مطهر ائمه بقیع (ع) در خصوص معیارهای ارزیابی اثار چنین گفت : معیارهای ارزیابی که از پیش اعلام شده بود شرکت کنندگان می بایست این موارد را در طرح خود رعایت می کردند :
- توجه به اصول فرهنگ و هویت اسلامی درمعماری زیارتگاهها
- تاکید وتمرکز طرح پیشنهادی براساس قبور مطهر چهار امام بقیع(ع) و توجه به سایر قبورموجود
- توجه به خلاقیت ، زیبایی وحکمت هنراسلامی
- توجه به شرایط محیطی و پرهیز ازتجمل گرایی وظواهرپرهزینه واشرافیگری
- دسترسی مناسب و هم پیوندی طرح پیشنهادی با محورها و نقاط ارزشمند پیرامونی بخصوص با حرم نبوی
- داشتن منطق اجرایی و توجه به خلاقیت در طراحی
- وسایر جنبه های طراحی یک مجموعه
سپس اثار از لحاظ ایده و طرح مورد بررسی کلی و درجه بندی شد ، برخی از اثاری که کیفیت خیلی ضعیفی داشتند ، حذف شدند . بعد تک تک اثار بصورت کیفی و کمی ارایه شده ، بررسی شد و هر داور یک نمره تا سقف ۲۰ به هر اثر داد . سپس معدل گیری از نمرات مکتسبه صورت پذیرفت . بدین نحو نفرات به ترتیب بیشترین تا کمترین مشخص شد . سپس همه اثار در هر گروه با یکدیگر مقایسه شده و اندکی اصلاح وتعدیل شد . برگزیدگان به ترتیب امتیاز مکتسبه در دو دسته گروهی و انفرادی مشخص گردیدند و بیانیه هیات داوران تدوین گردید .
علیرغم اینکه در فرخوان در گروهی مقرربود تا سه نفر تقدیر شوند، ولی مقرر شد بجهت تشویق بیشتر تا نفرات دهم نیز تقدیر شوند . جایزه نقدی اثار گروهی ، به ترتیب ۱۰۰ ملیون تومان ، ۷۰ ملیون تومان ؛ ۵۰ ملیون تومان و از چهارم تا پنجم هرگروه ۱۰ ملیون تومان ودر بخش انفرادی به ترتیب ۳۰ ملیون تومان ، ۲۰ ملیون تومان و ۱۵ ملیون تومان و از چهارم تا پنجم هرنفر ۱۰ ملیون تومان می باشد . که البته اجر معنوی کار بیش از مادی آن است . ولی همین رقم مادی نیز بسیار برکت چند برابری دارد . وصدالبته عشق و ارادت فراوان طراحان عزیز به آستان مقدس ائمه مظلوم بقیع و بازسازی آن والاتر است .به همین جهت کلیه شرکت کنندگان را واجد مقامی ممتاز می دانیم و طراحی ایشان را مصداق عمار بیوت اطهار سلام الله علیه میدانیم . گرچه طراحان می توانسته اند تلاش بیشتری را در جهت انطباق بهتر طرح های خود با معیارهای طراحی استان حرم مطهر مبذول نمایند . وجود برخی از اشکالات در آثار رسیده مبین آن بود که کمتر اثری بصورت مستقل قابلیتهای کافی برای انتخاب نهایی به عنوان مقامهای اول و دوم داشت . لیکن به پاس تقدیر و تشویق شرکت کنندگانی که دارای انگیزه های معنوی فراوان ، تلاش قابل ستایش ، ایده های خلاقانه قابل توجه و نحوه پرداختن معمارانه به موضوع مسابقه بوده اند و بصورت نسبی کارهای مناسب تری را ارائه نموده اند ، مورد قبول واقع شد .
این استاد معماری در ادامه بیان داشت : این مسابقه همچنین مشکل ضعف در پرداختن به مسایل هویتی و معماری اسلامی در نظام آموزشی و نظام مهندسی کشور را مجددا عیان ساخت . و ضروت توجه به امر هویت اسلامی بخصوص در طرحهای ساخت ۴ ملیون مسکن دولت انقلابی را گوشزد میکند . که ان شالله با کیفیت مناسب با الگوی زندگی اسلامی ایرانی ساخته شود .
دبیر جشنواره با تشکر از متولیان این رویداد مهم چنین گفت : مشارکت کنندگان وحامیان شامل قطب معماری اسلامی ایران ، بنیاد معماری انقلاب اسلامی ؛ مرکزمعماری اسلامی حوزه هنری ، مرکز خدمات تخصصی هنر و معماری جهاددانشگاهی قزوین ،پژوهشگاه حج وزیارت ، دانشگاه سوره ، دانشگاه رضوی ، دانشکده های معماری دانشگاه های سراسر کشور ، سازمان بسیج مهندسین عمران ومعماری کشور ، شورای اسلامی شهر و شهرداری تهران ، مجموعه بقعه المبارکه ، مرکزمعماری اسلامی ، آستان قدس رضوی و حضرت معصومه (س) ، موسسه مسکن وعمران اجتماعی بسیج ،مرکز مقاومت بسیج وزارت راه وشهرسازی ، سازمان مجمع مهندسی دفاع مقدس ، مرکز خدمات تخصصی هنر و معماری جهاددانشگاهی قزوین ، مرکز رسیدگی به امور مساجد استان البرز ، ایثار پرس ، مجموعه شفیق فکه و ….. بوده است . همچنین هیات داوران نیز مهندس مهدی چمران ، استاد عبدالحمید نقره کار ؛ دکتر امیر محمدخانی ، دکتر محمد علی خان محمدی ؛ دکتر بهمن ادیب زاده ؛ دکتر محسن وفامهر و اینجانب بوده ایم .
ضمن تشکر فراوان از همه شرکت کنندگان ، برگزارکنندگان و حامیان و داوران و با افتخار نفرات برگزیده در مراسم اختتامیه بدین شرح معرفی گردید .
برگزیدگان گروهی شامل
- اقای صدوقی نکو و شش نفر همکار (مشترکا سوم )
- اقای اکبر زده و سه نفر همکار(مشترکا سوم )
- اقای امامی و دو نفر همکار(مشترکا سوم )
- اقای رضایی و سه نفر همکار
- اقای میرزا کوچک خوشنوس و چهار نفر همکار
- اقای عبدشاه و سه نفر همکار
- اقای حسینی و یک نفر همکار
- خانم سلیمانی پاک و یک نفر همکار
- خانم فائز و یک نفر همکار
- آقای اسماعیلی
برگزیدگان انفرادی شامل
- خانم حاجی خداوردی خان
- خانم عرفانی شریفیان
- خانم فتاحی ظفرقندی
- اقای خبری زاده
- آقای پاسبان زاده
- آقای سلیمی شوراب
- آقای مجیدی نظامی
- خانم راد ملک شاهی
- آقای ظهیر الحسین ( خارج از کشور )
دکترسید جواد هاشمی فشارکی در پایان اعلام داشت : مبنای این جشنواره و مسابقه معماری ، صفا ، خلوص، پاکی، عشق و محبت بوده است . و بایستی ذوق ،هنر ، عرفان و درک و شناخت هنر معماری را افزود ، تا بتوان به خواست الهی و الطاف ائمه اطهار(ع) طرحی در خور شان ،شایسته ،ساده و زیبا و جذاب دست یابیم و ان شالله بزودی فرصتی مناسب پیش آید و این ایده های زیبا و بنای زیباتر ، وارسته و شایسته و شامخ برای ائمه بقیع(ع) تبدیل شود .
وی به نمایندگی از حضار تخریب آثار تاریخ اسلامی توسط رژیم ظالم آل سعود را محکوم کرده و جامعه بزرگ معماران مسلمان جهان آمادگی طراحی و ساخت انرا اعلام میدارد و انشالله به زودی امکان ساخت حرم شریف ائمه بقیع به دست مدافعان حرم نبوی میسر شود .و انشالله زمینه سازی فرج قائم مهدوی درگام دوم انقلاب بزودی رقم بخورد .
در انتها ابلاغ تشکر و دعای خیر ۳۴ مین فرزند امام حسن مجتبی (ع) اول مظلوم بقیع از همه متصدیان وحامیان و نیز شرکت کنندگان توسط مرحوم ابوی که از مشوقان این جشنواره بودند و چند روز پیش به رحمت خدا رفتند ، را عرضه میدارم .
بر روی چهار قبر خاکی ایمه – گلدسته و گنبد مصفی می سازیم
بزودی به خدا بقیع را می سازیم – به ز حرم امام رضا می سازیم
دوباره ما میسازیم با اشك و سوز سینه یك حــــرم قشنگی تو بـقـیـع مـدیـنـه
آقا می‌‌‌یاد و می‌‌‌گیرد تقاص زهرا – بقیع تو آباد میشود به جان مولا
