مقدمه مولفین

بنام مدبر وجاعل

کسی که  تدبیر نکند کارها را جز او ( مَنْ لا يُدَبِّرُ الْأَمْرَ إِلا هُوَ) { دعای جوشن کبیر فراز ۹۰}

مقرر کننده امور  ( جَاعِلُ) {دعای جوشن کبیر فراز ۸۱ }

       جهان  وبخصوص شهرها همواره شاهد بلایای عظیمی میگردند که حوادث طبیعی و غیر طبیعی به وجود می اورند و  بارها این حقیقت را به جهانیان گوشزد می کند که پیش بینی ها و چاره اندیشی ها و راه های مقابله با این بلایا هنوز نارسا و ناکافی است و ضرورت دارد مدیران وکارشناسان شهری ، ضمن افزایش دانش وبینش ، از امادگی های لازم برخوردار بوده وتمهیدات لازم را بکاربندند.

این کتاب بر اساس فصول زیر تقدیم گردیده است:

درفصل اول : مباحث مديريت بحران ارایه شده است

در فصل دوم : مباحث پدافند غيرعامل ارایه شده است

درفصل سوم : ارتباط مديريت بحران و  پدافند غيرعامل تبیین شده است

درپیوست نیز :تعاريف و اصطلاحات مرتبط ارایه شده است .

بابت نواقص احتمالي آن پوزش خواسته و پذيراي نظرات و ديدگاه‎هاي صاحب نظران بوده و اميدواریم که بتواند راهگشاي مديران وکارشناسان اين حوزه و علاقمندان گرامي واقع گردد.

                                                      سید جواد هاشمی فشارکی

                                                        پدرام موسوی مبارکه

                                                    ۱۵ خرداد ۱۳۹۷

فصل اول : مديريت بحران

مقدمه :
درطلیعه قرن جاری ، جهان شاهد بلایای عظیمی است که حوادث طبیعی و غیر طبیعی به وجود آورده است. طوفان عظیم کاترینا ، تسونامی آسیای جنوب شرقی ، زلزله بم و ده ها حادثه مشابه برزگ وکوچک ، بارها این حقیقت را به جهانیان گوشزد می کند که پیش بینی ها و چاره اندیشی ها و راه های مقابله و سازش با این بلایا هنوز نارسا و ناکافی است و تنها شمار اندکی از ملل دنیا دانش ، فن و هنر مدیریت و مهار این گونه بلایا را فراگرفته و به کار می بندند . در اکثر کشورها اغلب پس از وقوع هرحادثه بزرگ ، سیل کمکهای سازماندهی نشده اعم از نیروی انسانی و مادی به منطقه حادثه دیده گسیل می شود و با اتلاف نیروی فراوان ، اندکی وضع تخفیف می یابد و به سرعت همه چیز به دست فراموشی سپرده می شود. بنابراین یکی از مهمترین چالش های زمان حاضر ، نیاز به داشتن سیستم مدیریت بلایا در مواجهه با بلایای طبیعی و غیرطبیعی می باشد. با توجه به وسعت ایران ، تنوع بلایای مختلف و شدت وتعداد آن ها ، لزوم وجود ساختاری مناسب برای نظام مدیریت بلایا از نیازهای اساسی کشور به شمار می رود.

بلایا اتفاقاتی هستند که به طور غافلگیر کننده و گاه اجتناب ناپذیر رخ داده و به علت گستردگی تأثیر بر منابع مادی و انسانی و قطع روند طبیعی حیات ، خارج از ظرفیت تطابق جوامع بوده و گاه بدون کمک های ملی و بین المللی به فاجعه های انسانی منتهی می گردند.

آثار و عواقب یک بلای طبیعی ، صرف نظر از نوع آن ،  می تواند تا مدت مدیدی پس از وقوع حادثه باقی بماند. صدمات و بیماری های بازماندگان زلزله ، فرسایش خاک حاصل خیز یک منطقه و از بین رفتن کشاورزی آن در اثر سیل و … آثاری هستند که معمولاً در ارزیابی و تعیین خسارات به حساب نمی آیند. به همین دلیل می توان گفت هزینه های اجتماعی و اقتصادی بلایای طبیعی بسیار بیش از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می رسد. بخش مهمی از تولید ناخالص ملی کشورها بخصوص کشورهای در حال توسعه صرف جبران خسارات ناشی از بلایای طبیعی می شود. کشورهای آسیایی و آفریقایی ، خسارات بیشتری را از بلایا متحمل می شوند و از هر ۱۰ مورد مرگ ناشی از بلایا ، ۹ مورد آن را متحمل می گردند.

 حادثه خیزی کشور جمهوری اسلامی ایران

ایران به دلیل جغرافیای کوهستانی- بیابانی ، کم بودن و نامنظم بودن بارش های جوی و ساختار زمین شناسی خاص ، پتانسیل حادثه خیزی بالایی دارد. موقعیت ایران تحت اثر پرفشار جنب حاره باعث شده این کشور بر روی کمربند خشک کره زمین قرار گرفته و میانگین بارش سالیانه در سطح وسیعی از آن حدود ۲۵۰ میلیمتر بوده که کمتر از یک سوم متوسط بارش کره زمین می باشد. نکته مهم در بارندگی های کشور پراکنش نامناسب آن است به طوری که در بعضی نقاط آن به خصوص استان های جنوبی که متأثر از سامانه های مونسون هستند ، کل بارندگی سالیانه ممکن است در یک روز نازل شده و سبب بروز سیلهای بسیار مخرب گردد و در برخی سالها میزان بارندگی سالیانه ممکن است به کمتر از ۵۰ میلیمتر برسد که سبب حادث شدن خشکسالی گردد.

قرار گرفتن ایران بر فلات ایران و محاصره شدن آن به وسیله کویرها و بیابان های عراق ، عربستان و آسیای میانه و دوری بخش وسیعی از آن از دریا سبب تشدید شرایط خشکسالی می شود. ضمن اینکه حدود ۲۰ درصد ( یک پنجم ) مساحت کشورما را اراضی بیابانی تشکیل می دهند.

ساختمان زمین شناسی فلات ایران به همراه سیستم چین خوردگی و کوهزائی آلپ در دوران سوم زمین شناسی که دوره فعالی بود ، شکل گرفته است و ایران نیز در قسمت میانی کمربند پر تنش آلپ-هیمالیا قرار گرفته که هنوز به حالت تعادل نهایی نرسیده و این موضوع باعث می شود که هر از چندگاهی در یک نقطه از کشور زمین لرزه ای مخرب رخ دهد. حرکت رو به شمال صفحه عربستان با سرعت بیش از ۳۰ میلیمتر در سال سبب بازشدگی دریای سرخ و فشردگی و کوتاه شدن خرده صفحات ایران و ترکیه شده است. این فشردگی مداوم سبب چین خوردگی ایران و قرار گرفتن کشور ما در معرض تنش دائمی گردیده که عامل اصلی بیشتر زمین لرزه های ایران است.

اهداف مديريت بحران

فرایند یا مراحل مدیریت بحران

-تاريخچه مدیریت بحران در ایران

سوابق تاریخی مدیریت حوادث و سوانح (مدیریت بحران) در ایران:

   ساختار و سازمان مدیریت حوادث و سوانح (مدیریت بحران) قبل از انقلاب اسلامی

 ساختار و سازمان مدیریت حوادث و سوانح( مدیریت بحران )بعدازپیروزی انقلاب اسلامی
ساختار مديريت بحران در جهان

کانادا

ژاپن

آمریکا

آلمان

ساختار مديريت بحران در  شهرداری ایران

فصل دوم : پدافند غيرعامل

مقدمه

تعریف پدافند غیرعامل

اهمیت شهرها از نظر پدافند غیرعامل

تاریخچه پدافند غيرعامل

اهداف پدافند غيرعامل

1. حوزه عمرانی (زيربنائی)
2. زيرساختهاي مواصلاتي
3. حوزه انرژي
4. حوزه سايبر
5. حوزه صنايع و معادن

رویکردهای کلی پدافند غیرعامل

   اسناد قانوني پدافند غیر عامل        

• سیاست های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در حوزه پدافند غیر عامل
• سند چشم اندازبيست ساله كشور(بند۳)
• ضوابط آمايش ملي سرزمين (ماده ۱ بند ۱۵)
• بند ۱۱ ماده ۱۲۱ قانون برنامه چهارم توسعه
• اعضاي شوراي پدافند غيرعامل استان:
• كار گروه شوراي پدافند غيرعامل استان (كه شهرداري در آنها عضو مي باشد):

۳-۲- دستور ابلاغي از سوي كميته دائمي پدافند غيرعامل كشور جهت فعال سازي كميته پدافند غيرعامل در شهرداري

۳-۳- مبحث ۲۱ مقررات ملي ساختمان (مبحث پدافند غيرعامل )

هدف از مبحث ۲۱ مقررات ملي ساختمان

دامنه كاربرد

گروه بندي ساختمان ها

سوابق وتجربیات مربوط به پدافند غیرعامل درجهان (در حوزه فعاليت هاي شهرداري ها)

• نگاهی به تمهیدات کشور چین در بحث دفاع غیرعامل
• پدافند غیرعامل در ایالات متحده امریکا
• پدافند غیرعامل درکره شمالی
• پدافند غیرعامل در سوئیس
• پدافندغیرعامل در روسیه( شوروی سابق)
• پدافند غیرعامل در رژیم صهیونیستی
• آلمان

سابقه پدافند غيرعامل در ايران (شهرداري ها)

شهرداري تهران

شهرداري مشهد

شهرداري تبريز

شهرداري شيراز

فصل سوم : ارتباط  مديريت بحران

و  پدافند غيرعامل

مقدمه

انواع بحران ها

مقايسه برخي از تشابهات و تفاوت هاي بحران هاي در ساختار پدافند غيرعامل و مديريت بحران

تفاوت بين دو حوزه مديريت بحران و پدافند غيرعامل  : [۸]

پدافند غير عامل و تسهيل مديريت بحران

از جمله اقدامات پدافند غيرعامل صورت گرفته در مرحله قبل از وقوع مي توان موارد ذيل را نام برد [۸]

—شريان هاي حياتي (آب، گاز، برق و سوخت)

—             مديريت تغذيه، سلامت و بهداشت

—             مديريت اطلاعات و سامانه فرماندهي و كنترل

—             مديريت ارتباطات، اطلاع رساني و امنيت رواني

—             مديريت امنيت داخلي

—             مديريت تامين نيازهاي اساسي مردم

—             مديريت مشاركت عمومي

—             مديريت حوادث ناشي از تهديد

فصل چهارم : (پیشنهاد كميته پدافند غيرعامل و مديريت بحران در شهرداری ها )

هدف از ايجاد

• ماموريت كميته
• وظايف كميته
• ساختار
• اجرا (تدابير جهت فعال سازي بيشتر كميته)

پیوست : (تعاريف و اصطلاحات )

• پدافند غيرعامل
• قابليت بقا
• خطر
• بلا (حادثه)
• بحران [۱]
• مديريـت بحران [۲]
• مديريت مخاطرات (ريسك):
• اسکان اضطراری [۳] :
• اسکان دائم [۴] :
• بازسازی
• پيشگيري
• آمادگي
• مقابله
• پراکندگي
  تفرقه و جابجايي
• فريب
• آسيب پذيري

• مراكز حياتي
• مراكز حساس
• مراكز مهم
• كميته دائمي پدافند غيرعامل

منابع

1. دستورالعمل اجرايي پدافند غيرعامل در استان ها-سازمان پدافند غيرعامل كشور- ۱۳۹۱
2. دستورالعمل كميته پدافند غيرعامل در شهرداري- كميته دائمي پدافند غيرعامل كشور- ۱۳۹۴
3. دستورالعمل اجرايي پدافند غيرعامل در تهران بزرگ-سازمان پدافند غيرعامل كشور- ۱۳۸۸
4. مبحث ۲۱ مقررات ملی ساختمان،دفتر مقررات ملی ساختمان-۱۳۹۲
5. هاشمی فشارکی سیدجواد، جلالی غلامرضا، دفاع غیرعامل در آئینه قوانین ومقررات، ،سازمان پدافند غيرعامل كشور،۱۳۸۹
6. هاشمی فشارکی سید جواد ، شکیبامنش امیر، طراحی شهری از منظر دفاع غیر عامل ،بوستان حميد، ۱۳۹۰
7. موحدي نيا، جعفر ، اصول و مباني پدافند غيرعامل، تهران، انتشارات دانشگاه صنعتي مالك اشتر، ۱۳۸۸
8. پوري رحيم، علي اكبر، مقدمه اي بر مديريت بحران ناشي از تهاجم، انتشارات دانشكده و پژوهشكده پدافند غيرعامل داشگاه امام حسين، ۱۳۹۱
9. شیخ الاسلامی عبدالرضا،صادق آخوندی محمد، عسگری ایمان، پياده سازي پدافندغيرعامل درسيستم هاي حمل ونقل شهري،اولین کنفرانس ملی زیر ساخت های حمل و نقل،۱۳۹۲
10. حیدری فارسی مجتبی،پدافند غيرعامل در پروژه هاي عمراني،اولين كنفرانس ملي مهندسي عمران و توسعه پايدار ايران،۱۳۹۳
11. حشتیان محترم، هژیر شمسی، ستاره شمسی، سهیلا شمسی،بررسي نقش پدافند غير عامل در حفاظت از منابع انرژي به هنگام وقوع مخاطرات انساني و طبيعي،دومين كنفرانس برنامه ريزي و مديريت محيط زيست،۱۳۹۱
12. داوری جواد، اصول و ملاحظات پدافند غير عامل در فضاي سايبري،ششمين كنگره انجمن ژئوپلتيك ايران پدافند غيرعامل، ۱۳۹۲
13. تقوایی حسین، پایان نامه مطالعه و طراحی معماری ساختمان کنترل ایستگاه تلمبه خانه با رویکرد پدافند غیر عامل،۱۳۹۲
14. جلالي فراهاني،غلامرضا ، اولین نشست تخصصی و آموزش پدافند غیرعامل استان ها،۱۳۹۴
15. سايت رسمي سازمان پدافند غيرعامل كشور http://paydarymelli.ir
16. سايت رسمي شهرداری شیراز http://www.shiraz.ir/bohran/index
17. سايت رسمي سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهرداری تبریز http://bohran.tabriz.ir
18. سايت رسمي اداره کل مدیریت بحران خراسان رضوی http://havades.khorasan.ir
19. پژوهشکده مجازی بلاها و حوادث http://hmid.basijmed.ir
20. دستورالعمل تشكيل ستاد مديريت بحران در شهرداري-۱۳۹۴
21. قانون تشكيل سازمان مديريت بحران كشور- ۱۳۸۶
22. طرح جامع امداد و نجات کشور -۱۳۸۲

در رابطه با مولف

 دکتر سیدجواد هاشمی فشارکی، متولد سال ۱۳۴۰ در شهر تهران بوده و دارای تحصیلات کارشناسی­ارشد مهندسی معماری و دکتری مدیریت راهبردی می­باشد. ایشان مدرس دانشگاه بوده همچنین دهها مقاله علمی در همایش­های ملی و بین­المللی ارایه نموده و نیز درنشریات علمی و تخصصی چاپ ومنتشر شده است. ایشان دبیر همایشهای تخصصی زیر بوده است :

• عضو هیات رییسه همایش علمی پژوهشی معماری وشهرسازی با رویکردپدافند غیرعامل ، دانشگاه مالک اشتر ۲۰ و ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۰ [۵]
• دبیر علمی دومین همایش ملی معماری پایدار وتوسعه شهری – قم ( روز هفده اسفندماه ۱۳۹۳)  [۶]
• دبیر نمایشگاه دستاوردهای نوین مهندسی دفاعی- تهران ( ۴ مهرماه ۱۳۹۵ ) [۷]
• دبیرعلمی اولین همایش ملی پدافند غیرعامل وتوسعه پایدار- وزارت کشور (در روز ۱۲و۱۳ مهرماه۱۳۹۵  )  [۸]  و   [۹]
• دبیرعلمی همایش مبانی طراحی موزه های دفاع مقدس – موزه دفاع مقدس تهران ( ۸ اسفند۱۳۹۵ )  [۱۰]   و  [۱۱]
• دبیر علمی برگزاری دومین همایش ملی پدافند وپیشرفت پایدار – وزارت کشور- ۲۵ مهر۱۳۹۶   [۱۲]
• دبیر کمیته نشست زیرساختهای ملی جنبش مردمی پاسداشت چهل سال انقلاب اسلامی – متروی تهران – ۶ مرداد۹۷ [۱۳]    
• دبیر کمیته نشست روستاها وعشایر جنبش مردمی پاسداشت چهل سال انقلاب اسلامی – روستای گلحصار- ۱۴ مهر ۹۷ 
• دبیر علمی اولین همایش همایش ملی شهرسازی، معماری و مدیریت شهری اسلامی ایرانی (آموزش و نظام آموزش شهرسازی و معماری در ایران) اسفند ماه ۱۳۹۷ [۱۴]

• ایشان دارای تالیفات زیر می­باشد:
• تالیفات منتشرشده (بصورت منفرد و یا مشترک):
• درحوزه معماری
• مبانی نظری معماری – انتشارات وانیا – ۱۳۹۶
• مقدمه ای برمبانی معماری مساجد – انتشارات وانیا – ۱۳۹۶

• درحوزه های مهندسی (میان رشته ای)
• مبحث بیست ویک مقررات ملی ساختمان –نشر مرکز تحقیقات ساختمان(عضو گروه تدوین) – ۱۳۸۸
• راهنمای مبحث بیست ویک مقررات ملی ساختمان- انتشارات بوستان حمید -۱۳۹۱
• طراحی شهری از منظر دفاع غیر عامل – انتشارات بوستان حمید -۱۳۹۰
• طراحی فاضلاب شهری- انتشارات رواق سازه آکام پایدار – ۱۳۹۴
• مبانی طراحی فضای سبز پایدار- مرکزتحقیقات کاربردی مهندسی ناجا -۱۳۹۵
• طراحی محوطه وفضاهای بازشهری – مرکزتحقیقات کاربردی مهندسی ناجا -۱۳۹۵
• مبانی طراحی مراکزداده امن – انتشارات نخبگان – ۱۳۹۵
• طراحی ایستگاه راه آهن – انتشارات دانشگاه جامع امام حسین ع – ۱۳۹۵
• طراحی ورودیها ی فضاهای زیر زمینی – انتشارات نخبگان – ۱۳۹۵
• مبانی طراحی وساخت فضاهای امن پناهگاهی– انتشارات نخبه سازان – ۱۳۹۰-کسب رتبه برترین در چهارمین جشنواره انتخاب برترین های پژوهش ونوآوری در حوزه مدیریت شهری –   ۲۱ / ۹ /۱۳۹۰  – و برگزیده رتبه دوم هشتمین دوره کتاب سال اهل قلم در تیرماه۱۳۹۱
• حفاظت وایجاد پناهگاههای ضد بارش هسته ای- انتشارات بوستان حمید -۱۳۹۱
• اصول مهندسی دفاع غیرعامل در طراحی و اجرای تأسیسات آبرسانی شهری- انتشارات تایماز -۱۳۹۳
• طراحی معماری ساختمانهای صنعتی – انتشارات جهاد دانشگاهی – ۱۳۹۵
• روش‌های طراحی سازه ‌های مـقاوم – انتشارات باغ فکر- ۱۳۹۵
• طراحی پالایشگاه ایمن –انتشارات فارسیران – ۱۳۹۵
• مبانی دفاع غیر عامل در مکان یابی سدها-انتشارات قرب ۱۳۹۶

• در حوزه مذهبی
• مبانی ، کارکردها و ویژگیهای مساجد- نشر وانیا – ۱۳۹۵
• نماینده ولی فقیه وسیاستهای استان – مسیر دانشگاه – ۱۳۹۵
• ایستادگان هرگز نمی میرند – انتشارات باغ فکر – ۱۳۹۵
• سرای اربعین –( راهنمای طرح وتجهیز موکبهای اربعین حسینی) – نشر باغ فکر۱۳۹۵
• برنامه خودسازی یک ماهه – انتشارات وانیا – ۱۳۹۶
• گنجینه معارف شهدای فشارکی –ستاد یادواره شهدا – انتشارات وانیا-  ۱۳۹۷

• در حوزه اقتصادی
• تهدیدات اقتصادی و اقتصاد مقاومتی–انتشارات پارس ضیاء وعلم آفرین – ۱۳۹۲( چاپ سوم) -برگزیده دهمین دوره کتاب سال اهل قلم در دیماه ۱۳۹۳- (دریافت لوح تقدیرویژه )
• درحوزه مدیریت بحران
• استاندارد مدیریت بحران- انتشارات پارس ضیاءعلم آفرین -۱۳۹۱(چاپ دوم)
• استاندارد مدیریت تداوم کسب وکار- انتشارات پارس ضیاءعلم آفرین -۱۳۹۱(چاپ دوم)
• بیمارستان صحرایی – انتشارات قرب – ۱۳۹۵
• مخاطرات شهری- انتشارات عمارت پارس و انتشارات جهان جام جم-۱۳۹۴

• درحوزه دفاع غیرعامل
• راهنمای ماده ۲۱۵ قانون – انتشارات پیرانو – ۱۳۹۵
• ماهیت وفلسفه دفاع غیر عامل- انتشارات بوستان حمید -۱۳۹۱
• کتابنامه تشریحی دفاع غیر عامل–دانشگاه مالک اشتر – ۱۳۹۳
• فرهنگ تشریحی پدافند غیر عامل- انتشارات علم آفرین – ۱۳۹۱- مولف برگزیده درنسخه پیش چاپ در اولین جشنواره پایداری ملی ۳ /۳ / ۱۳۸۸ -دریافت لوح سپاس از جشنواره کتاب سال وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی درسال ۱۳۹۲ اصفهان
• استاندارد مدیریت کیفیت پدافند غیر عامل- انتشارات پارس ضیاءعلم آفرین -۱۳۹۱(چاپ دوم)
• پدافند غير عامل در آئينه قوانين و مقررات ـ انتشارات سازمان پدافند غير عامل كشور – ۱۳۸۹ کسب رتبه سوم هفتمین دوره کتاب سال اهل قلم ۲۰ / ۴ /۱۳۹۰
• مقالات توسعه پایدار و پدافند غیر عامل – انتشارات پیرانو – ۱۳۹۵
• پدافند غیر عامل و پیشرفت پایدار – انتشارات پیوست – ۱۳۹۶

• درحوزه دفاعی
• روند تهاجم غرب به عراق- انتشارات بوستان حمید -۱۳۹۳
• جنگ پیشگیرانه امریکا در مناطق پیرامونی جمهوری اسلامی ایران – انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی (عضو گروه تدوین)– ۱۳۹۵
• عوامل شناسایی اهداف – سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح – ۱۳۹۲
• ره توشه مدافعان حرم – انتشارات وانیا – ۱۳۹۶

• کتاب حاضر :
• مدیریت شهری ومدیریت بحران -انتشارات علم آفرین –۱۳۹۷

• درمرحله تالیف و نشر : کتب زیر در سیرمراحل نشر می­باشد:

1. معماری وشهرسازی اسلامی در آیینه قوانین ومقررات – انتشارات حوزه هنری – ۱۳۹۷
2. سلام برحسن  (شهیدحسن اثنی عشری)-  انتشارات بعثت ۲۷ – ۱۳۹۷
3. شهید محمدفرهادعباسی – درمرحله انتخاب ناشر- ۱۳۹۷
4. مبانی طراحی معماری مساجد – امورمساجد البرز- ۱۳۹۷
5. مبانی معماری اسلامی- درمرحله تدوین – ۱۳۹۷
6. حرم حضرت علی (ع) وصحن حضرت زهرا (س) – ۱۳۹۷
7. حرم حضرت زینب (س) – ۱۳۹۷
8. حفاظت سازه های امن دفاعی –انتشارات دیده بان –۱۳۹۷
9. طرح جامع شهرها با رویکرد پایداری– در دست ارزیابی –۱۳۹۷
10. مهندسی رزمی – درمرحله تدوین – ۱۳۹۷
11. نهج البلاغه موضوعی امام علی (ع) – – درمرحله تدوین-
12. وصیت نامه موضوعی امام خمینی – درمرحله تدوین –
13. سجادیه موضوعی – درمرحله ندوین –
14. کنکاشی در زیارت جامعه – – درمرحله ندوین –
15. معارف جوشن کبیر -درمرحله مذاکره با ناشر –

تقدیم به:

• آنان که برای امنیت و سر افرازی کشور جانفشانی کرده اند
• وآنان که به توسعه پایدار و امن کشور می اندیشند
• وآنان که بر این مهم اهتمام داشته و در تلاشند.

[۱] Crisis

[۲] Crisis Management  

[۳] Emergency housing

[۴]  Permanent housing  

[۵] http://www.iust.ac.ir/find.php?item=32.1256.19335.fa

[۶] https://www.civilica.com/Papers-SAUD01=همایش-ملی-معماری-پایدار-و-توسعه-شهری.html

[۷] http://www.iribnews.ir/fa/news/1315250/نمایشگاه-ماشین-آلات-ودستاوردهای-نوین-مهندسی-دفاعی

[۸] http://kermanshah.iribnews.ir/fa/news/1320146/برگزاری-کنفرانس-پدافند-غیرعامل-و-توسعه-پایدار

[۹] http://www.pdfconf.ir/fa/

[۱۰] http://www.iust.ac.ir/find.php?item=27.7953.47954.fa

[۱۱] http://www.iranhdm.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=1&pageid=686&newsview=1834

[۱۲] http://allconferences.ir/conferences/دومین-کنفرانس-ملی-پدافند-غیرعامل-و-توس/

[۱۳] https://www.farsnews.com/news/13970506001040/چمران-مسکن-مهر-مشکل-کم-درآمدها-را-حل-کرد-حسینی-انقلاب-اسلامی

[۱۴] http://www.aumiconf.ir/fa/news.php?id=19