مقدمه مولفان

بسم الله الرحمن الرحیم

     كشورهاي مختلف جهان از تأسيسات مستحکم براي پنهان‌سازي و حفاظت از رهبران سياسي، فرماندهان ارشد نظامي و كاركنان بخش صنايع کليدي، سلاح‌ها، مهمات، تجهيزات و ساير امكانات و فعاليت‌های حیاتی، استفاده مي‌نمايند. وجود چنين تأسيساتي كه هدف‌هاي سخت زیرزمینی[۱] ناميده مي‌شوند، تهدیدی براي اهداف امنيت ملّي كشور مقابل محسوب مي‌گردد.

هدف‌هاي زیرزمینی كه شامل تأسيسات سخت بالاي سطح زمين تا تأسيسات تونل‌دار زيرزميني است، معمولاً پيچيده، كاملاً پنهان و از امنيت فيزيكي بالا، پدافند هوايي پيشرفته، حفاظت پيراموني، ارتباطات چندگانه و ساير ويژگي‌هاي مهمي كه باعث مي‌گردند بسياري از آنها در برابر سلاح‌هاي متعارف سالم باقي بمانند، برخوردار هستند. كشورهاي دارنده اين هدف‌ها، آنها را در اعماق ساختما‌ن‌هاي چند طبقه در مناطق شهري قرار مي‌دهند تا برنامه‌ريزي حمله به آنها را پيچيده كرده و از خطر اثرات جانبي اين نوع تهاجم در امان بمانند.

فعاليت‌هايي كه (حفاظت از مقرهای فرماندهی و کنترل، نگهداری موشک‌های بالستیکی، تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم و…..) در چنين تأسيسات زيرزميني انجام مي‌گردد، تهديدي بالقوه و جدّي نسبت به امنيت ملي هر كشوري به حساب مي‌آيند. تعداد ۱۰۰۰۰ هدف سخت و ژرفانهان در كشورهاي مختلف جهان وجود دارد. از اين ۱۰۰۰۰ هدف تخميني، در حدود ۲۰% آنها داراي اهداف راهبردي مهم و از اين ۲۰% نيز نيمي از آنها داخل يا نزديكي مناطق شهري قرار دارند. برخي از اين هدف‌ها در ميان سنگ و در اعماق بيش از ۳۰۰ متر دفن گرديده و باقي‌مانده اين هدف‌ها، در برابر فشارهاي در حدود يك كيلو بار، مقاوم‌سازي شده‌اند. بيش از ۱۰۰ هدف سخت و ژرفا نهان مي‌تواند جزو اهداف مورد تهاجم يك سلاح هسته‌اي نفوذگر زمینی در نظر گرفته شود. با استقرار هدف‌هاي دفني در عمق بيشتر، شدت انفجاري هسته‌اي سلاح‌هاي نفوذگر زمینی نيز مي‌بايست افزايش يابد. مقدار محاسبه شده مواد هسته‌اي (شدت انفجاري) براي نابودي اهداف ژرفا نهان، ۳۰۰ كيلوتن براي هدف‌هاي دفني تا عمق ۲۰۰ متر و يك مگاتن براي هدف‌هاي دفني تا عمق ۳۰۰ متر است .

فضاهای عمیق زیرزمینی به طور روز افزون به عنوان بخش مهمی از تأسیسات دفاعی مطرح گردیده و از نظر تاریخی موارد زیادی وجود داشته ودارد که دولت ها از چنین تأسیسات زیرزمینی در برابرتهدیدات نظامی استفاده می نمایند.كشورهاي مختلف جهان از تأسيسات مستحکم براي پنهان‌سازي و حفاظت از صنايع کليدي، سلاح‌ها، مهمات، تجهيزات و ساير امكانات و فعاليت‌ها، استفاده مي‌نمايند. ازآنجا تاسیسات حیاتی از آسیب پذیریهای زیادی برخوردارند وهمواره درمعرض تهدیدات دشمن قراردارند، یکی از راههای افزایش امنیت این تاسیسات استقرارآنان درفضاهای امن پناهگاهی بوده وبه جهت امکان شناسایی وصدمه رسانی توسط دشمن به ورودیهای انها لذا ضرورت دارد مسایل پدافندی درانها رعایت شود. این کتاب درصدد ارایه شناخت جامعی از فضاهای زیرزمینی  و تهدیدات ( از قبیل سنجنده ها– تهدیدات سخت – خرابکاری وامثالهم) ودرنهایت ارایه ملاحظات طراحی ورودی فضاهای زیرزمینی می باشد.بر این اساس این اثر دارای فصول زیر می باشد :

• در فصل اول، کلیات و مبانی موضوع ارایه شده است .
• در فصل دوم، شناخت فضاهای زیرزمینی واجزا آن معرفی شده اند.
• در فصل سوم، تهدیدات علیه فضاهای زیرزمینی مورد واکاوی قرارگرفته است.
• در فصل چهارم، ملاحظات زمین شناسی وتاسیساتی فضاهای زیر زمینی ارایه شده است
• در فصل پنجم، ملاحظات طراحی ورودی فضاهای زیرزمینی ارایه شده است.
• در فصل ششم ، طراحی درب ورودی فضاهای زیر زمینی ارایه شده است.
• در فصل هفتم ، ملاحظات دفاع غیر عامل در طراحی ورودی فضاهای زیر زمینی
• در فصل هشتم  ، شبیه سازی انفجاری موج در دو ورودی صورت گرفته ونتایج آن تحلیل وارایه شده است .

لازم است از همکاریهای بی دریغ استاد عزیز اقای دکتر سیدمحمد مهدی صفوی همامی ونیز آقایان مهندس درویش ومهندس شجاع  ومهندس مولایی که در مراحل مختلف کتاب نظارت و همکاری لازم را نمودند واز کارشناسان مربوطه که در مدل کردن ورودیها وبارگذاری انفجاری وتحلیل نمودند و بخصوص مدیرعامل محترم شرکت ایمنگستران محیط، جناب اقای مهدس علی فیروزه نهایت تشکروامتنان را داشته باشیم .

از انجاکه موضوع این کتاب فاقد پیشینه قبلی است لذا احتمال دارد با کاستیهایی مواجه باشد ، لذا ضمن پوزش ، از پیشنهادات سازنده شما عزیزان وصاحب نظران استقبال میشود.

سید جواد هاشمی فشارکی

محمد حیدری شلمانی

پاییز ۱۳۹۴

پیشگفتار

بنام خداوند قادر قهار

باافزایش مدنیت انسان ورشد علم ودانش جهانی بشر، متاسفانه جنگ ونزاع درمیان بشرنیز فزونی یافته است ، بنحوی که دردهه های اخیر همواره بشریت با انواع جنگها وتهدیدات نوین مواجه بوده است. جنگها علیرغم غمبار بودن آن ، حاوی تجارب ارزنده ای نیز می باشد.یکی از فواید آن بهره گیری از تجارب اقدامات دفاع غیر عاملی کشورهاست که میتواند مورد استفاده قرارگیرد و برای حوزه های مختلف دفاعی ، نظامی وپدافند غیرعامل بهمراه داشته باشد .

ويژگي‌ها و ساختار هدف‌هاي زیرزمینی و بررسی مشخصات سلاح‌هاي هسته‌اي نفوذگر زمینی و متعارف و در نهايت اثرات اصلي، جانبي، چالش‌ها و پيامد‌هاي تهاجم به این نوع هدف‌ها با سلاح‌هاي نفوذگر متعارف و هسته‌اي از مسائل مهم پیش روی هر کشوری محسوب می‌گردند. چالش‌هاي پيش روي سامانه‌های شناسایی تأسیسات زیرزمینی و استفاده از سلاح‌های نفوذگر متعارف و هسته‌ای بر علیه این نوع تأسیسات و نیز لزوم اتخاذ اقدامات پدافندی جهت کاهش ميزان تلفات و آسیب‌پذیری‌های احتمالی، بررسی روش‌های شناسایی این نوع تأسیسات و ویژگی‌ها و آسیب‌پذیری‌های آنها و نیز قدرت تخریبی سلاح‌های نفوذگر زمینی متعارف و هسته‌ای و تأثیرات آنها، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

شرکت مهندسین مشاور ایمن گستران محیط درراستای رسالت وماموریت خویش وبه منظور اعتلای دانش وفرهنگ دفاعی کشور وبهره برداری جامعه متخصصین مربوطه ، کتاب حاضر را تحت عنوان ” طراحی ورودی فضاهای زیر زمینی ” در دستور کار قرارداده وتقدیم می نماید. این کتاب بدلیل فقدان پیشینه ، احتمالا از ضعفهایی برخوردار می باشد ، که ضمن پوزش تقاضا داریم نظرات ارزنده خویش را جهت بهره برداری اتی ارایه بفرمایید.

لازم است نخست از تلاشهای اقای دکتر سید جواد هاشمی فشارکی و مهندس محمد حیدری شلمانی  به جهت گرد آوری وتالیف این اثر بی بدیل تقدیر نمایم و سپس از همکاریهای اقای دکتر سیدمحمد مهدی صفوی همامی ونیز آقایان مهندس درویش ومهندس شجاع که در مراحل مختلف کتاب نظارت و همکاری لازم را نمودند تشکر نمایم .

زمستان ۱۳۹۴

علی فیروزه

آيه ۶۷ از سوره مباركه یوسف:

«وقال یا بنی : لاتدخلوا من باب واحده و ادخلوا من ابواب متفرقه

و ما اغنی عنکم من الله من شی»

«و پیامبر به پسران خود گفت : از یک درب به شهر وارد نشوید

 واز دروازه های مختلف داخل شوید

ومن قضای خدارا از شما نتوانم دفع کرد. »

             تقدیم به :

آنان که برای امنیت و سر افرازی کشور جانفشانی کرده اند

 وآنان که به توسعه پایدار و امن کشور می اندیشند

وآنان که بر این مهم اهتمام داشته و در تلاشند.

فهرست  مطالب

پیشگفتار

مقدمه مولفین

فصل اول : کلیات و مبانی

مقدمه

۱٫۱٫۱   ضرورت موضوع

۲ تعریف دفاع غیر عامل

۳ اهداف دفاع غیر عامل

 فضاهای زیرزمینی

دلایل اهمیت سازه های زیرزمینی

اهمیت فضاهای زیرزمینی

مشخصات فيزيكي فضاي زير زميني شهري

  فوايد و مزایای  فضاي زيرزميني

الف- استفاده مؤثر از زمين و بهبود محيط

ب-اقتصاد.

ج-محيط زيست

مشکلات احتمالی فضاهای زیرزمینی

۳٫۱٫۱٫۱       هدف‌هاي سخت و ژرفا نهان

فضای (سازه یا تأسيسات) زيرزميني

۳٫۱٫۱٫۲       سازه سخت زيرزميني عميق

۳٫۱٫۱٫۳       هدف سخت زیرزمینی راهبردي

مرکز داده

فضای امن

سلاح های الکترومغناطیس

موشک های دقیق و نفوذ کننده

انعطاف پذیر

فصل دوم:شناخت فضاهای زیرزمینی

۳٫۱٫۱٫۴       خلاصه ای از پیشینه فضاهای زیرزمینی درجهان :

• آمریکای شمالی:
• آمریکای جنوبی:
• کشورهای حوزه اسکاندیناوی
• کشورهای غرب اروپا
• آفریقا
• شرق اروپا و غرب آسیا
• جنوب و جنوب شرق آسیا
• شرق آسیا
• ژاپن
• استرالیا
• ایران

انواع کاربردها ( کاربریهای) فضاهای زیرزمینی

الف-  کاربردهای مسکونی

الف-۱- شهر زیر زمینی درینکویو

الف -۲- شهر زير زميني مونترال کانادا

ب- کاربردهای مذهبی:

ج- استفاده های تفریحی – آسایشی

د-  استفاده های تجاری و اداری

د- ۱- موزه لوور پاريس در فرانسه

ه-  تأسیسات دارای کاربری ویژه (خاص):

ه – ۱- بیمارستان زیرزمینی رژیم اشغالگرصهیونیستی

 ه-  ۲ – سنگرها وپناهگاهای زیر زمینی استاسی آلمان:

ه – ۳ -مرکز داده  امن زیرزمینی سویس فورت ناکس  کشور سویس :

و-  تأسیسات صنعتی:

ز-  فضاهای دفاعی و نظامی

ز- ۱ – پايگاه هوايي گوته­برگ سوئد:

ز- ۲ – مراکز موشکی اطلس (موشک بالستیک بین قاره ای)آمریکا :

ز -۳ –  مركز فرماندهي كوه ريون امریکا

ز – ۴ – مركز فرماندهي دفاعي هوافضاي امريكاي شمالي (نوراد)

ز- ۵ – شرکت سازنده پناهگاه رادیوس اینجیرینگ آمریکا:

ز – ۶ –  طرح آرک- دو یوگسلاوی

ز – ۷ – تونل های زیرزمینی عمیق حزب‌ا….

ز – ۸ – ورودی های غار های پیچیده افغانستان :

ز – ۹ – غار تورا بورا افغانستان :

ز- ۱۰- مرکز کنترل وفرماندهی  زلجاوا  یوگسلاوی :

ز -۱۱- فرودگاه نظامی زلجاوا یوگسلاوی :

ز -۱۲- سایر تأسیسات زیرزمینی نظامی در کشورها

ح- ذخیره سازی

ط- حمل و نقل

ط – ۱ – تونل ورساي، پاريس فرانسه

ط – ۲ – مترو  در هنگ کنگ

ی- کاربردهای کشاورزی

ک-  تونل های معدنی

ل -فضاهای زیرزمینی اقلام راهبردی

اجزای تشکیل دهنده ی ورودی ها

الف- بنای ورودی:

الف- ۱- بنای ورودی  در مناطق مسطح:

الف -۲- بنای ورودی در مناطق کوهستانی  :

ب- ساختمان فریب:

ج- بدون بنای ورودی:

د- فضایی برای رسیدن به عمق مورد نظر:

د-۱- استفاده از پله ها:

د-۲- استفاده از سطح شیب دار:

د-۳- استفاده از سطح سرسره:

د-۴- استفاده از آسانسور:

د-۵- استفاده از نردبان:

د-۶- موج گیر یا خم :

د-۷- هوابند

د-۸-سوپاپ هاي انفجاري:

فصل سوم شناخت تهدیدات علیه فضاهای زیرزمینی

تعریف لغوی تهدید

  تعريف تهديد

سطوح تهدید

شناسایی دشمن و تهدیدات

روش ها و ابزار تهدید

ویژگی تهدید ها

۳٫۱٫۲تهدیدات فضاهای امن زیرزمینی

۳٫۱٫۲٫۱       الف- تهدیدات طبيعي

۳٫۱٫۲٫۲       ب- تهدیدات مصنوعي

۳٫۱٫۲٫۳       سناریوهای مختلف برای حمله به فضاهای امن زیرزمینی

۳٫۱٫۳روش‌هاي تهدید سخت به هدف‌هاي زیرزمینی

   الف- سلاح نفوذگر زميني هسته‌اي

۳٫۱٫۳٫۱       پيشينه فناوري سلاح نفوذگر زمینی

۳٫۱٫۳٫۲       ب-سلاح نفوذگر زمینی متعارف

تهدیدات سنجش از دور

فرآیند ارزیابی تهدید

الف- آشکارسازی تغییرات

۳٫۱٫۴روش‌ها و تکنيک‌هاي شناسايي هدف‌هاي زیرزمینی

۳٫۱٫۴٫۱       ۱- پایش غیر عامل صوتی، لرزه‌ای و الکترومغناطیسی

۳٫۱٫۴٫۲       ۲- تصویربرداری ارتعاشات صوتی و لرزه‌ای

۳٫۱٫۴٫۳       ۳- سامانه حسگر هواپایه ارتفاع پائین

۳٫۱٫۴٫۴       ۴- شناسایی سیگنال‌های غیر عادی گرانش زمین برای شناسایی تونل

۳٫۱٫۴٫۵       ۵- برش‌نگاری هوایی با استفاده از سیگنال‌های الکترومغناطیسی عامل

شناسایی و مراقبت

سطح راهبردی

سطح عملیاتی

سطح راهکنشی ( تاکتیکی)

 ماهواره های شناسایی و مراقبت (جاسوسی)

ماهواره های اطلاعات الکترونیکی

 ماهواره های هشدار اولیه

ماهواره های تصویر برداری

ماهواره های هواشناسی

ماهواره های تصویربرداری شناسایی و مراقبت

 ویژگی تصاویر ماهواره های تصویربرداری

ماهواره های تصویربرداری تجاری

ویژگی ماهواره های تصویربرداری تجاری

انواع سنجنده های تصویربرداری

• الف- سنجنده های پنکروماتیک و چندطیفی
• ب-سنجنده استر
• ج-سنجنده های حرارتی:
• د-سنجنده های فراطیفی
• ه-سنجنده ای.وی.اچ.ار.ار
• و-سنجنده های سار
• ز-سنجنده های لیدار:
• سنجنده های دید در شب:

تقسیم بندی طول موجی حسگرها:

• الف- حسگرهای ماورای بنفش:
• ب-حسگرهای مرئی:
• ج- حسگرهای مادون قرمز نزدیک:
• د- حسگرهای مادون قرمز حرارتی:
• ه- حسگرهای راداری:
• و- حسگر های لرزه نگار:
• ز- حسگرهای شتاب جاذبه:

قدرت تفکیک مکانی تصاویر ماهواره ای از  ماهواره های تجاری  موجود در دنیا

عوامل اصلی آشکارسازی و شناسایی عوارض بر روی تصاویر:

عوامل شناسایی

• وضعیت (موقعیت و مکان)
• شکل:
• سایه:
• حرکت:
• طرح کلی:
• تن و رنگ:
• اندازه:
• بافت:
• صدا:
• ردپا:
• ارتباط
• حرارت:
• درخشندگی:
• ارتفاع:
• مواد و مصالح و جنس :

۱۶-زمان:

عوامل مهم آشکارسازی و شناسایی هدف در طیف ها

• طیف مرئی(۴/۰ تا ۷/۰ میکرومتر)):
• طیف مادون قرمز موج خیلی کوتاه (۷۵/۰ تا ۰/۱ میکرومتر):

چگونگی آشکارسازی حسگرها در طیف های مرئی و مادون قرمز

• الف- خاک و شناسایی خصوصیات آن در تصاویر ماهواره ای:
• ب- تکنیک های انعکاسی سنجش از دور برای مطالعه مواد آلی خاک:

استتار در ناحیه طیفی مادون قرمز حرارتی[۲]

نمونه هایی از فضاهای زیرزمینی شناسایی شونده با سنجنده های ماهواره ای:

۳٫۱٫۵   – تهدید مهمات نفوذی برای سازه‌های مدفون

۳٫۱٫۵٫۱       ۴-۲- مهمات نفوذی

۳٫۱٫۶   ۴-۳- بمب جی بی یو – ۲۸

۳٫۱٫۶٫۱       بمب‌های سنگین نوین

جمع بندی علل شناسایی  فضاهای زیر زمینی توسط سنجنده ها

الف) درایجاد کارگاه:

ب)جاده دسترسی به دهانه ورودی فضای امن زیرزمینی:

ج) ترانشه دهانه ورودی :.

د) ماشین آلات حفاری:

ه) نخاله های کارگاهی :

و) درمرحله جمع آوری کارگاه :

ز) درمرحله بهره برداری :

فصل چهارم ملاحظات زمین شناسی وتاسیساتی فضاهای زیر زمینی 

زمین شناسی در ورودی های سازه های زیرزمینی

خصوصيات سنگ‌ بكر

گسل ها،درزه‌ها وسطوح لايه بندي

هوازدگي

ژئوهيدرولوژي

آب زيرزميني

عوامل و عوارض مهم زمين شناسي

پ – خصوصيات هيدرولوژي برخي محيط هاي زمين شناسي

ت-تحليل جريان آب زير زميني

ث- مدل سازي آب زيرزميني

عوامل زمين شناسي، ژئو مكانيكي و هيدرولوژيكي

الف- كليات

ب- منابع اطلاعاتي موجود

پ- روش هاي دورسنجي

ت- برداشت صحرايي

ث- آب شناسي (هيدرولوژي)

ج-اكتشافات ژئوفيزيكي از روي زمين

چ- اكتشافات اضافي در حين مطالعات امكان سنجي

اکتشافات برای عملیات ساختمانی مقدماتی و بررسی فنی

الف- کلیات اکتشاف

ب-اطلاعات مورد نیاز زمین شناسی و زیست محیطی

پ-راهبرد اکتشاف

تاسیسات مکانیکی در ورودی های سازه های زیرزمینی

لوله کشی شبکه آبرسانی:

مخازن آب:

سامانه تخلیه فاضلاب:

لوله هواکش فاضلاب:

انرژی و سوخت:

ذخیره سازی سوخت:

مخزن داخل تونل:

مخزن خارج تونل :

تعویض هوا (تهویه):

موتورخانه:

تاسیسات اطفاء حریق:.

تاسیسات برقی در ورودی های سازه های زیرزمینی

انواع روشنايي درسایت :

کنترل روشنايي:

سامانه تامين نيرو

استفاده از برق شهري:

۲- استفاده از ديزل ژنراتور:

۳- استفاده از باتري و اينورتر و ايجاد سامانه یو اس پی

استفاده از نيروگاههاي پراكنده:

سامانه زمين صاعقه:

هم پتانسیل سازی:

سامانه اعلان حريق

سامانه تلفن

فصل پنجم :ملاحظات طراحی ورودی فضاهای زیرزمینی

.طراحی ورودی:

• انسداد ورودی:
• بمب هواسوز:
• مدخل عبور و جریان موج انفجار:
• رؤیت پذیری فضای زیرزمینی و شناسایی دشمن

 انواع ورودی ها از منظر کاربری فضا:

    انواع ورودی سازه های زیر زمینی نسبت به سطح زمین

الف- ورودی افقی:

ب- ورودی عمودی ( قایم، یا چاه):

ج- ورودی مایل ( شیبدار):

       انواع ورودی از نظر موقعیت نسبت به سطح معبر:

الف- بالاتر از سطح معبر :

ب- پایین تر از سطح معبر :

ج- همطراز سطح معبر :

        ورودی از نظر نوع تردد :

الف- ورودی نفر رو :

ب- ورودی ماشین رو:

ج- ورودی تجهیزات و مصالح:

      ورودی از نظر موقعیت جغرافیایی:

الف- ورودی درمحیط شهر:

ب- ورودی در مناطق جنگلی:

ج- ورودی در مناطق کوهستانی:

د- ورودی در مناطق بیابانی:

انواع وضعیت ورودی نسبت به جداره پیرامون

الف- هم تراز باجداره( دیواره) :

ب- ورودی های پیش آمده:

ج- ورودی های عقب نشسته:

انواع ورودی از منظر نحوه رسیدن به فضای درونی:

الف- ورود مستقیم:

ب- ورود به صورت غیر مستقیم :

 انواع ورودی از نظر تعداد ( تعداد دهانه) :

الف ) یک دهانه ورودی:

ب) دو دهانه ورودی وبیشتر :

انواع الگوهاي ورودي و خروجي

الگوي شماره ۱: الگوی ورودی واقع در دامنه شیب به یک ساختمان منفرد

الگوي شماره ۲: الگوی ورودی و خروجی با خم های ۹۰ درجه:  

الگوي شماره ۳: الگوی ورودی و خروجی با خم های ۹۰ درجه و موج گیر ها: 

الگوی ۴- ورودی اضطراری همانند میله آتش نشانی:

الگوی ۵- ورودی اضطراری با سرسره:

الگوی ۶- خروجی اضطراری با شفت قایم و نردبان:

الگوی ۷- خروجی اضطراری با پله گرد:

الگوی ۸- یک ورودی با دو دسترسی U شکل:

الگوی ۹- ورودی ماشین رو با سطح شیب دار:

الگوی ۱۰- ورودی ماشین رو با کف گردان:

الگوی ۱۱- ورودی ماشین رو با آسانسور ماشین:

الگوی ۱۲- ورودی نفر رو با آسانسور:

الگوی ۱۳-  ورودی افقی با دو مدخل ورودی:

الگوی ۱۴- ورودی نفر رو با دو مدخل ورودی:

الگوی ۱۵- ورودی نفر رو از طریق شفت مایل با نردبان:

الگوی ۱۶ :خروجی اضطراری

انواع ورودی از نظر مقطع تونل:

انواع ورودی از نظر جنس سازه  ورودی

فضاهای لازم در ورودی ها و خروجی ها

– چاله انفجار (موج گیر)

– ايجاد استحكامات در جلوي ورودي

– ايجاد كانال بتني در كناره كف تونل

– طراحي نامتعارف دهانه تونل ها

– در نظر گرفتن محدوده آوار

طراحی ورودی

• طراحی ورودی فضاهای زیرزمینی

الف- ملاحظات دفاع غیرعامل در طراحی ورودی :

چندمنظورگی ورودیهای فضاهای زیرزمینی

دوپوستگی ( دوجداره)  ورودیها :

ب- ملاحظات دفاع غیرعامل در طراحی ورودی جهت زمان اجرا

ج- ملاحظات دفاع غیرعامل در طراحی ورودی جهت زمان بهره برداری

عوامل مؤثر بر طراحی ورودی

الف- عامل مکان یابی:

• معیارهای کاربری طرح:
• معیارهای زمین شناسی
• معیارهای فنی و اجرایی

–  عامل جنس و ترتیب قرارگیری لایه های سرباره

ملاحظات قابل توجه در لایه ها:

بررسی امکان ایجاد شرایط مناسب جهت اختفاء، استتار و فریب

عامل دسترسی و راه ارتباطی

الگوهای طراحی ورودی های زیرزمینی    

الگوی ۱: ساختمان های تراس دار با ورودی واقع در دامنه­ی شیب(تپه یا بلندی):

الگوی ۲: ورودی در تأسیسات منفرد واقع در دامنه­ی شیب:

الگوی ۳: ورودی از طریق حیاط های محصور زیرسطحی:

الگوی ۴: سازه های واقع در فضای بالای راه پله ها و پله های برقی:

الگوی ۵: تالار  تشریفات ورودی بر روی سطح زمین :

الگوی۶: ورود از طریق توده بزرگ ساختمانی بر روی سطح زمین:

روش‌های کاهش امواج انفجار در ورودی‌های فضاهای امن

الف- استفاده از موج گیرها و خم

۳٫۱٫۶٫۲       ب- پوشش‌های تضعیف‌کننده

۳٫۱٫۶٫۳       ب-۱– حفاظ‌هاي داراي واسطه مايع

۳٫۱٫۶٫۴       ب-۲- حفاظ‌هاي داراي واسطه جامد-گاز

۳٫۱٫۶٫۵       ج- حفاظ‌هاي داراي واسطه مايع – گاز

۳٫۱٫۶٫۶       د- استفاده از میراگرها

۳٫۱٫۶٫۷       ه- استفاده از دال‌های انفجاری

۳٫۱٫۶٫۸             و- مصالح پلی‌استایرن

۳٫۱٫۶٫۹       ز- استفاده از مواد کامپوزیتی منفجرشونده (زره‌های واکنشی)

۳٫۱٫۶٫۱۰   ح- استفاده از بخار پلاسما

۳٫۱٫۶٫۱۱   ط- ایجاد حفره‌هایی به‌عنوان تله انفجاری

فصل ششم طراحی درب ورودی فضاهای زیر زمینی

-طبقه بندي درهاي مقاوم بر اساس كاربري:

– طبقه بندي درهاي مقاوم بر اساس مصالح مصرفي:

– طبقه بندي درهاي مقاوم بر اساس ميزان مقاومت:

– طبقه بندي درهاي مقاوم بر اساس شكل ظاهري:

• تك لنگه
• دو لنگه
• قائم بازشو
• كشويي

اجزاي تشكيل دهنده درها:

۴          درب‌های بادوام انفجاری:

درب‌های انفجاری طیف بالا:

۵          درب‌های مقاوم به فشار و ضد نفوذ آب:

۶          درب‌ محافظ تابش:

درب مقاوم انفجار دو لنگه :

درب مقاوم ضد عبور گاز انفجاری

تحلیل استاتیکی درب های ضد انفجار:

الف) تحلیل گذرا:

ب) تغییرشکل پلاستیکی و فرآیند آسیب دیدن

درب ضد انفجاری بتنی:

دستگاه های قفل کننده:

۷          دریچه های فضاهای امن زیر زمینی:

۸            درب های تقویت شده:

۹          درب تقویت شده نوع ۱:

۱۰     درب تقویت شده نوع ۲:

۱۱     درب تقویت شده نوع ۳:

۱۲    درب تقویت شده ۴ :

۱۳     درب تقویت شده نوع ۴:

۱۴     درب تقویت شده نوع۵ :

۱۵     دریچه های بیرونی با محافظت ۱ بار

۱۶       درب فشاری  :

۱۷     درب تقویت شده فشاری نوع ۱:

۱۸     درب تقویت شده فشاری نوع ۲:

۱۹     درب تقویت شده فشاری نوع  ۳ :

۲۰    درب تقویت شده نوع ۳:

۲۱       دریچه تقویت شده فشاری نوع۴ :

روشهای پوشش دهی درب های ضد انفجار:

الف)  پوشش هاي پاشش حرارتي:

ب)   پوشش هاي آلياژي:

ج)   پوشش‌هاي آلياژي روي:

ج -۱ )    پوشش آلياژي روي ـ نيکل:

انواع فرآیندهای پوشش دهی:

فصل هفتم: ملاحظات دفاع غیر عامل در طراحی ورودی  فضاهای زیر زمینی

الف – موازی سازی

ب – پراکندگی:

ج – اختفاء:

د – پوشش

ه – کور کردن سامانه دید اطلاعاتی دشمن

و – مکان یابی

ز – استتار

ح – فریب

ملاحظات دفاع غیر عامل در طراحی ورودی فضاهای زیرزمینی در برابر آشکارسازی سنجنده های ماهواره ای

آسیب پذیریهای فضاهای زیرزمینی دربرابرتهدیدات سنجش از دور

نقاط ضعف ورودی فضاهای زیرزمینی در برابر آشکارسازی تصاویر ماهواره ای

ملاحظات طراحی از منظر رعایت شکل، فرم و نحوه قرارگیری

ملاحظات آشکارسازی از منظر رعایت استتار، اختفاء ، فریب، پوشش و …

۲۱٫۱٫۱٫۱   احتمال تداوم فعالیت در سازه مدفون

۲۱٫۱٫۲       ایمن‌سازی فضاهای زیرزمینی عمیق

۲۱٫۱٫۲٫۱   الف- تداوم فعالیت در سازه‌های مقاوم

   ب – آسیب‌پذیری هدف در برابر مهمات

۲۱٫۱٫۲٫۲   ج – مقایسه بازدهی روش‌های فریب و مقاوم‌سازی

روش های مقابله با شناسایی سازه های زیرزمینی

فصل هشتم  :تحلیل شبیه سازی انفجاری موج در ورودی

بخش اول: معرفی  روشهای شبیه سازی انفجاری

۱-۱- مقدمه

• روشهاي لاگرانژي
• روش لاگرانژي – اويلري کوپل شده

بخش  دوم:بیان مساله

۲-۱- روش­های کاهش موج انفجار در تونل­ها

۲-۲– تعريف مسئله

۲-۳- هدف پروژه 

۲-۴- مدل­سازی و انتخاب المان

۲-۵- مدل مواد هوا و ماده منفجره مورد نظر

۲-۶- انتخاب روش تحليل

۲-۷- شرايط مرزي

۲-۸- حل مساله نمونه(اعتبار سنجي)

بخش سوم: نتایج تحليل موج ورودی­های شماره   ۱    و    ۲

۳-۱– نتایج تحلیل موج ورودی­های شماره ۱ و ۲

جمع بندی

پیوست یک  نمایش تصاویر ماهواره ای از مجموعه ای از فضاهای زیرزمینی و ورودی آنها

منابع و مأخذ

پیش گفتار:

با توجه به دشمنی استکبار جهانی با نظام مقدس جمهوری اسلامی و امکان جنگ احتمالی آنها با ایران حفاظت از زیر ساخت ها و دستاورد های کشور که با صرف هزینه های بسیار ساخته شده اند، امری ضروری است. برای کاهش آسیب پذیری زیرساخت ها و سازه های پر اهمیت در کنار پدافند عامل، نیاز استفاده از پدافند غیر عامل نیز احساس می شود. برای این امر باید بخشی یا کل تاسیسات و یا زیرساخت ها راهبردی در فضاهای امنی قرار گیرند و بدین منظور معمولا این فضا ها را به عمقی از زمین منتقل می نمایند تا از دید دشمن مخفی گردند و در برابر سلاح های دشمن از مقاومت کافی برخوردار باشند. مشکل اساسی در طراحی این فضا های امن طراحی ورودی ها و خروجی های مورد نیاز این سازه ها است، زیرا آنها تنها راه ارتباط با سطح زمین می باشند و یکی از مهمترین عوامل در شناسایی

۱-کلیات:

۱-۱-مقدمه:

پیروزی انقلاب اسلامی ایران سبب شد تا تمامی معادلات  سیاسی و اقتصادی منطقه که توسط آمریکا برنامه ریزی شده بود  دچار اغتشاش شده و یکی از حلقه های بسیار مهم و استراتژیک زنجیره ی استکبار نابود و باعث گسیختگی انسجام و تعادل مورد نظر آنها گردید و طبیعتاً برای ایجاد تعادل به نفع جبهه ی استکبار و استعمار ،آنها تمام کوشش خود را برای  سرنگونی انقلاب اسلامی انجام می دهند .بنابراین با توجه به توضیحات داده شده احتمال رویارویی نظامی آنها با این نظام مقدس وجود دارد  . لازمه برخورد سریع با واکنش احتمالی دشمن  و کاهش آسیب پذیری ناشی از حمله غافگیرانه  دشمن، استفاده از اصول پدافند غیر عامل به عنوان امری اجتناب ناپذیر می باشد  .[۱]

قابل ذکر است، با توجه به خصم جبهه ی استکبار و که با پیشرفت سلاح های آنها، استفاده از تاسیسات زیرزمینی عمیق امری اجتناب ناپذیر است. این نوع از تاسیسات امکان مخفی نمودن نفرات، تجهیزات و عملیات کنترل و فرماندهی را که در اجرای عملیات جنگی ضروری است، را دارد و همچنین با ساخت تاسیسات حیاتی و حساسی که تداوم فعالیت های آنها ضامن حفظ امنیت کشور است در عمق مناسبی در زیر زمین، می توان از آسیب پذیری آنها در زمان بحران و جنگ کاست و زمینه توسعه پایدار را برای کشور محیا نمود.

با توجه به این موضوع که ورودی این تاسیسات زیرزمینی عمیق تنها را ارتباطی این تاسیسات با سطح زمین می باشند که در صورت شناسایی و مورد هدف قرار گرفتن این ورودی ها، نفرات و تجهیزات در این فضا های زیرزمینی محبوس می شوند و این تاسیسات کارایی خود را از دست می دهند بنابراین طراحی این بخش از سازه های عمیق زیرزمینی از اهمیت بسیاری برخوردار است و باید در طراحی آنها اصول پدافند غیرعامل نظیر استتار، اختفا، فریب، پوشش و پراکندگی را در نظر گرفت.

۱-۲- ضرورت و اهمیت مساله:

همانطور که اشاره شد با توجه به امکان حمله ی دشمن به ایران، برای افزایش بازدارندگی و کاهش آسیب پذیری در هنگام جنگ باید تاسیسات حیاتی و حساس کشور را نظیر مراکز کنترل و فرماندهی، مراکز داده، مراکز سلاح های راهبردی و … را از دید دشمن مخفی و مقاوم نمود. بدین منظور معمولاً این تاسیسات را به عمقی از زمین منتقل می نمایند و تنها قسمتی که، از این سازه ها در روی سطح زمین وجود دارد و یکی از مهمترین عوامل شناسایی این فضا های زیرزمینی نیزمی باشد، ورودی های آنها است و همانگونه که گفته شد در صورت آسیب دیدن ورودی های این فضا ها، ارتباط آنها ممکن است با سطح زمین قطع گردد و دیگر نتوان از این تاسیسات استفاده نمود به این منظور در این رساله سعی شده است تا به بررسی تهدیدات متوجه این فضا ها پرداخته شده است و الگوهای و استانداردهایی برای طراحی ورودی در فضا های امن به خصوص از نوع زیرزمینی پرداخته شده است و درنهایت به طراحی ورودی های لازم برای یک مرکز کنترل و فرماندهی با استفاده از این الگوها پرداخته شد.

۱-۴- اهداف و سؤالات تحقیق:

طراحی ورودی های فضا های امن نیازمند آگاهی از متغیر های زیر است:

• تهدیدات مربوط به ورودی ها و تاثیر هرکدام بر ورودی ها
• انواع ورودی های فضا های امن و اجزای آن
• چگونگی طراحی معماری ورودی های فضا های امن با رویکرد پدافند غیرعامل

با توجه به متغیر هایی که در بالا ذکر شد در این رساله سعی گردید که به سؤال اصلی زیر پاسخ داده شود:

چه ملاحظات و استاندارد هایی باید در طراحی معماری ورودی های فضا های امن رعایت گردد؟

با طراحی مناسب و صحیح ورودی های فضا های امن می توان تا حدود زیادی آسیب پذیری فضا های امن را کاهش داد. برای این امر ابتدا باید تهدیدات مربوط به این بخش از سازه های زیرزمینی را شناسایی نمود و اثرات آنها را بر ورودی ها بررسی کرده و در ادامه انواع ورودی های مورد نیاز در فضا های امن را شناسایی کرده تا بتوان با استفاده از موارد اشاره شده  الگوهای و استانداردی مناسب برای طراحی ورودی ها ارائه گردد.

بنابراین هدف اصلی در این تحقیق تعیین الگوها و استاندارد هایی در طراحی ورودی های فضاهای امن می باشد.

[۱]– Hard and Deeply Buried Targets (HDBT)

[۲] – TIR : Thermal Infrared