دعای ۲۳ صحیفه سجادیه ( دعا برای عافیت و سلامتی در دنیا و دین و شکر بر آن )
دکتر سید جواد هاشمی فشارکی
دعاهای امام سجاد (ع) که در قالب صحیفه سجادیه مدون شده ؛ پس از اعجاز قران کریم و نهج البلاغه امام علی (ع) مهمترین میراث مکتوب شیعه بوده که امام چهارم (ع) دریایی از معارف دینی مانند خداشناسی، جهان‌شناسی، انسان‌شناسی و نیز شناختی درخصوص عالم غیب، ملائک، رسالت پیامبران الهی و جایگاه پیامبر خاتم(ص) ؛امامت، اخلاقیات، نماز و عبادات و…. را ؛ آن امام در قالب دعا بیان کرده اند. این کتاب گرانسنگ زبور آل محمد (ص) گغته میشود . در دعای بیست و سوم است امام علیه السلام در آن از خدا عافیت و شکر عافیت طلب می کنند. متن آن با ترجمه شیخ حسین انصاریان در بخش دوم و برای درک بهتر آن بصورت موضوعی در بخش اول درادامه آمده است:
﴿۱﴾ خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ،
- و عافیتت را بر من بپوشان : وَ أَلْبِسْنِي عَافِيَتَكَ ،
- و سراپایم را به عافیتت بپوشان : وَ جَلِّلْنِي عَافِيَتَكَ ،
- و به عافیتت محفوظم دار : وَ حَصِّنِّي بِعَافِيَتِكَ ،
- و به عافیتت ارزشمند و عزیزم دار : وَ أَكْرِمْنِي بِعَافِيَتِكَ ،
- و بر من به عافیتت احسان کن : وَ أَغْنِنِي بِعَافِيَتِكَ ،
- و به عافیتت بر من صدقه ده : وَ تَصَدَّقْ عَلَيَّ بِعَافِيَتِكَ ،
- و عافیتت را به من ببخش : وَ هَبْ لِي عَافِيَتَكَ
- و عافیتت را بر من بگستران : وَ أَفْرِشْنِي عَافِيَتَكَ ،
- و عافیتت را برایم شایسته گردان : وَ أَصْلِحْ لِي عَافِيَتَكَ ،
- و در دنیا و آخرت بین من و عافیتت جدایی مینداز. : وَ لَا تُفَرِّقْ بَيْنِي وَ بَيْنَ عَافِيَتَكَ فِي الدُّنْيَا وَ الآْخِرَةِ .
ویژگی های عافیتی که از خدا باید طلب کنیم :
﴿۲﴾ خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست : اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ،
و مرا عافیت ده؛ : وَ عَافِنِي
- عافیتی بی‌نیاز کننده، : عَافِيَةً كَافِيَةً
- شفابخش، : شَافِيَةً
- برتر، : عَالِيَةً
- افزون شونده؛ : نَامِيَةً ،
- عافیتی که در بدنم عافیت تولید کند، : عَافِيَةً تُوَلِّدُ فِي بَدَنِي الْعَافِيَةَ ،
- عافیت دنیا و آخرت. : عَافِيَةَ الدُّنْيَا وَ الآْخِرَةِ .
﴿۳﴾ و بر من منّت گذار، : وَ امْنُنْ
- به تندرستی : عَلَيَّ بِالصِّحَّةِ
- و امنیّت : وَ الْأَمْنِ
- و سلامت : وَ السَّلَامَةِ
- در دینم : فِي دِينِي
- و بدنم : وَ بَدَنِي ،
- و بینایی در دلم : وَ الْبَصِيرَةِ فِي قَلْبِي ،
- و قاطعیت در امورم : وَ النَّفَاذِ فِي أُمُورِي ،
- و هراس برایت : وَ الْخَشْيَةِ لَكَ ،
- و بیم از حضرتت : وَ الْخَوْفِ مِنْكَ ،
- و توان و نیرو بر آنچه از طاعتت به من فرمان دادی : وَ الْقُوَّةِ عَلَى مَا أَمَرْتَنِي بِهِ مِنْ طَاعَتِكَ ،
- و دوری از نافرمانی‌ات نسبت به آنچه مرا از آن بر حذر داشتی. : وَ الِاجْتِنَابِ لِمَا نَهَيْتَنِي عَنْهُ مِنْ مَعْصِيَتِكَ .
﴿۴﴾ خدایا! بر من منّت گذار : اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ
- به حجّ و عمره : عَلَيَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ ،
- و زیارت قبر پیامبرت -که درود و رحمت و برکاتت بر او و بر آل او باد- : وَ زِيَارَةِ قَبْرِ رَسُولِكَ ، صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ رَحْمَتُكَ وَ بَرَكَاتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَى آلِهِ ،
- و بر زیارت قبور اهل بیت رسولت علیهم‌السّلام، : وَ آلِ رَسُولِكَ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ
- همیشه تا وقتی که مرا زنده بداری، : أَبَداً مَا أَبْقَيْتَنِي
- در امسالم و همه سال : فِي عَامِي هَذَا وَ فِي كُلِّ عَامٍ ،
- و آن زیارت را پذیرفته : وَ اجْعَلْ ذَلِكَ مَقْبُولًا
- و شایستۀ قدردانی : مَشْكُوراً ،
- و منظور نظر پیشگاهت : مَذْكُوراً لَدَيْكَ ،
- و اندوخته‌ای برایم نزد خود قرار ده. : مَذْخُوراً عِنْدَكَ.
﴿۵﴾ و زبانم را به سپاس و شکر و ذکر و ستایش نیک، نسبت به حضرتت گویا کن؛ : وَ أَنْطِقْ بِحَمْدِكَ وَ شُكْرِكَ وَ ذِكْرِكَ وَ حُسْنِ الثَّنَاءِ عَلَيْكَ لِسَانِي ،
و دلم را برای راه‌های مستقیم دینت گشاده فرما. : وَ اشْرَحْ لِمَرَاشِدِ دِينِكَ قَلْبِي .
﴿۶﴾ و مرا و فرزندانم را پناه ده : وَ أَعِذْنِي وَ ذُرِّيَّتِي
- از شیطان رانده‌شده : مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ ،
- و از شرّ جانوران زهردار : وَ مِنْ شَرِّ السَّامَّةِ
- و حیوانات بدون زهر : وَ الْهَامَّةِ
- و سایر جانداران : و الْعَامَّةِ
- و مردم چشم شور : وَ اللَّامَّةِ،
- و از شرّ هر شیطان سرکش : وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ شَيْطَانٍ مَرِيدٍ ،
- و از شرّ هر پادشاه ستمگر : وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ سُلْطَانٍ عَنِيدٍ ،
- و از شرّ هر خوش‌گذران نازپرورده : وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ مُتْرَفٍ حَفِيدٍ ،
- و از شرّ هر ناتوان و قوی : وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ ضَعِيفٍ وَ شَدِيدٍ ،
- و از شرّ هر عالی مقام و فرومایه : وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ شَرِيفٍ وَ وَضِيعٍ ،
- و از شرّ هر کوچک و بزرگ : وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ صَغِيرٍ وَ كَبِيرٍ ،
- و از شرّ هر دور و نزدیک : وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ قَرِيبٍ وَ بَعِيدٍ ،
- و از شرّ هر جن و انس : مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ ،
که در برابر پیامبرت و اهل بیتش، جنگی را برپا کرد : وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ مَنْ نَصَبَ لِرَسُولِكَ وَ لِأَهْلِ بَيْتِهِ حَرْباً
- و از شرّ هر جنبنده‌ای که تو زمام اختیارش را به دست داری؛ : وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ دَابَّةٍ أَنْتَ آخِذٌ بِنَاصِيَتِهَا ،
همانا تو بر راه راستی. : إِنَّكَ عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ .
﴿۷﴾ خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست : اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ،
و هر که نسبت به من آهنگ بدی کند، : وَ مَنْ أَرَادَنِي بِسُوءٍ
- او را از من بازدار : فَاصْرِفْهُ عَنِّي ،
- و نیرنگش را از من دور ساز : وَ ادْحَرْ عَنِّي مَكْرَهُ ،
- و شرّش را از من برطرف کن : وَ ادْرَأْ عَنِّي شَرَّهُ ،
- و مکرش را به گلوگاهش برگردان. : وَ رُدَّ كَيْدَهُ فِي نَحْرِهِ .
﴿۸﴾ و مانعی پیش رویش قرار ده : وَ اجْعَلْ بَيْنَ يَدَيْهِ سُدّاً حَتَّى
- تا چشمش را از دیدن من کور : تُعْمِيَ عَنِّي بَصَرَهُ ،
- و گوشش را از شنیدن گفتار من کر سازی : وَ تُصِمَّ عَنْ ذِكْرِي سَمْعَهُ ،
- و دلش را از یاد من قفل کنی : وَ تُقْفِلَ دُونَ إِخْطَارِي قَلْبَهُ ،
- و زبانش را از گفتگو دربارۀ من لال گردانی : وَ تُخْرِسَ عَنِّي لِسَانَهُ ،
- و سرش را بکوبی : وَ تَقْمَعَ رَأْسَهُ ،
- و عزّتش را خوار کنی : وَ تُذِلَّ عِزَّهُ ،
- و بزرگی‌اش را بشکنی : وَ تَكْسِرَ جَبَرُوتَهُ ،
- و بر گردنش، گردن بند خواری اندازی : وَ تُذِلَّ رَقَبَتَهُ ،
- و کبریایی‌اش را از هم بپاشی : وَ تَفْسَخَ كِبْرَهُ ،
و مرا ایمن داری از: وَ تُؤْمِنَنِي
- تمام زیان و شرّ : مِنْ جَمِيعِ ضَرِّهِ وَ شَرِّهِ
- و طعنه : وَ غَمْزِهِ
- و غیبت : وَ هَمْزِهِ
- و عیب‌جویی، : وَ لَمْزِهِ
- حسد، : وَ حَسَدِهِ
- دشمنی، : وَ عَدَاوَتِهِ
- بندها، : وَ حَبَائِلِهِ
- دام‌ها، : وَ مَصَايِدِهِ
- پیاده : و رَجِلِهِ
- و سواره‌اش ؛ : وَ خَيْلِهِ ،
همانا تو شکست‌ناپذیر توانایی. : إِنَّكَ عَزِيزٌ قَدِيرٌ .
آموزه‌ها
آموزه‌هایی که ازدعای بیست و سوم صحیفه سجادیه، می توان گرفت به شرح ذیل است:
- مطلوب بودن ولازم بودن درخواست تندرستى در تمام شئون مادى زندگی و نیازهای معنوى از خداوند متعال و اهتمام به آن
- ضرورت درخواست عافیت و سلامتی در دین و دنیا از خداوند برای زندگانی خویش
- ترس داشتن از عقوبت خدای مهربان در برابر نافرمانی هایمان
- تلاش برای دوری از نافرمانی احکام الهی
- درخواست امنیّت به عنوان یک نیاز ضروری فردی و اجتماعی
- قاطعیت داشتن در امور
- لزوم نیرو و توان داشتن برای انجام واجبات دینی
- درخواست انجام فریضه حج و عمره و زیارت قبر پیامبر(ص) ( و همچنین امامان مفصوم و بزرگان دینی )
- هماهنگى ظاهر و باطن در پرستش خداوند متعال : یعنی توامان حمد و سپاس از خداوند با زبان و نیز پذیرش هدایت دین در قلب و باور
- ضرورت پناه بردن به خدا از شرّ شیطان رانده شده و جنیان
- دعا کردن برای دفع شرّ مخالفان و دشمنان
- دعا کردن برای در امان بودن از مَکْر و حیله دیگران و نیزتغییر نیت آنها
- درصورت کمبود عافیت ؛ درخواست از خداوند درخواست عافیت کامل
- بهره گیری از امور مادى و معیشت دنیائى در جهت کمال و تعالی
- و ….
سخن پایانی
انسان به جهت برخورداری نعمت عافیت و سلامت جسمی و عقلی بایستی همواره شکرگزار درگاه الهی بوده و انرا قدر دانسته و بعنوان یک فرصت بى نظیر بایستی در امور مجاز بکار بست و براى تأمین سعادت دو سرای دنیا و اخرت بایستی بهره گرفت .
براساس فرازهای آخر دعا در رابطه با شیطان و شیطان صفتان و دشمنان خدا و انبیا و امامان و انسانیت ؛ بایستی علاوه بر خودسازی و بصیرت و هشیاری و مبارزه با آن ؛ از شر آنان به خدا پناه برده و از خداوند قاهر و غالب طلب استعانت نمود .
انقلاب اسلامى نیز از آغاز تا کنون همواره در معرض انواع فتنه های سخت شیاطین و بخصوص شیطان بزرگ ( امریکای جنایتکار) بوده و برای ایجاد تمدن نوین اسلامی و بستر سازی ظهور مهدوی نیاز به عافیت و سلامتی در برابر شرور و فتنه های دشمنان دارد و بایستی علاوه بر تلاش در راستای جهاد تبیین ، از درگاه الهی درخواست عافیت و سلامتی تا اتصال به ظهور مهدی (عج) نماییم .
*********************************************
دعای ۲۳ ( دعا برای عافیت و شکر بر آن ) ترجمه استاد حسین انصاریان
وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِذَا سَأَلَ اللهَ الْعَافِيَةَ وَ شُكْرَهَا
دعای آن حضرت است هنگامی که سلامت همه‌جانبه و شکرش را از خدا می‌خواست
﴿۱﴾ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ أَلْبِسْنِي عَافِيَتَكَ ، وَ جَلِّلْنِي عَافِيَتَكَ ، وَ حَصِّنِّي بِعَافِيَتِكَ ، وَ أَكْرِمْنِي بِعَافِيَتِكَ ، وَ أَغْنِنِي بِعَافِيَتِكَ ، وَ تَصَدَّقْ عَلَيَّ بِعَافِيَتِكَ ، وَ هَبْ لِي عَافِيَتَكَ وَ أَفْرِشْنِي عَافِيَتَكَ ، وَ أَصْلِحْ لِي عَافِيَتَكَ ، وَ لَا تُفَرِّقْ بَيْنِي وَ بَيْنَ عَافِيَتَكَ فِي الدُّنْيَا وَ الآْخِرَةِ .
(۱) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و عافیتت را بر من بپوشان و سراپایم را به عافیتت بپوشان و به عافیتت محفوظم دار و به عافیتت ارزشمند و عزیزم دار و بر من به عافیتت احسان کن و به عافیتت بر من صدقه ده و عافیتت را به من ببخش و عافیتت را بر من بگستران و عافیتت را برایم شایسته گردان و در دنیا و آخرت بین من و عافیتت جدایی مینداز.
﴿۲﴾ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ عَافِنِي عَافِيَةً كَافِيَةً شَافِيَةً عَالِيَةً نَامِيَةً ، عَافِيَةً تُوَلِّدُ فِي بَدَنِي الْعَافِيَةَ ، عَافِيَةَ الدُّنْيَا وَ الآْخِرَةِ .
(۲) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و مرا عافیت ده؛ عافیتی بی‌نیاز کننده، شفابخش، برتر، افزون شونده؛ عافیتی که در بدنم عافیت تولید کند، عافیت دنیا و آخرت.
﴿۳﴾ وَ امْنُنْ عَلَيَّ بِالصِّحَّةِ وَ الْأَمْنِ وَ السَّلَامَةِ فِي دِينِي وَ بَدَنِي ، وَ الْبَصِيرَةِ فِي قَلْبِي ، وَ النَّفَاذِ فِي أُمُورِي ، وَ الْخَشْيَةِ لَكَ ، وَ الْخَوْفِ مِنْكَ ، وَ الْقُوَّةِ عَلَى مَا أَمَرْتَنِي بِهِ مِنْ طَاعَتِكَ ، وَ الِاجْتِنَابِ لِمَا نَهَيْتَنِي عَنْهُ مِنْ مَعْصِيَتِكَ .
(۳) و بر من منّت گذار، به تندرستی و امنیّت و سلامت در دین و بدنم و بینایی در دلم و قاطعیت در امورم و هراس برایت و بیم از حضرتت و توان و نیرو بر آنچه از طاعتت به من فرمان دادی و دوری از نافرمانی‌ات نسبت به آنچه مرا از آن بر حذر داشتی.
﴿۴﴾ اللَّهُمَّ وَ امْنُنْ عَلَيَّ بِالْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ ، وَ زِيَارَةِ قَبْرِ رَسُولِكَ ، صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ رَحْمَتُكَ وَ بَرَكَاتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلَى آلِهِ ، وَ آلِ رَسُولِكَ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ أَبَداً مَا أَبْقَيْتَنِي فِي عَامِي هَذَا وَ فِي كُلِّ عَامٍ ، وَ اجْعَلْ ذَلِكَ مَقْبُولًا مَشْكُوراً ، مَذْكُوراً لَدَيْكَ ، مَذْخُوراً عِنْدَكَ.
(۴) خدایا! بر من منّت گذار به حجّ و عمره و زیارت قبر پیامبرت -که درود و رحمت و برکاتت بر او و بر آل او باد- و بر زیارت قبور اهل بیت رسولت علیهم‌السّلام، همیشه تا وقتی که مرا زنده بداری، در امسالم و همه سال و آن زیارت را پذیرفته و شایستۀ قدردانی و منظور نظر پیشگاهت و اندوخته‌ای برایم نزد خود قرار ده.
﴿۵﴾ وَ أَنْطِقْ بِحَمْدِكَ وَ شُكْرِكَ وَ ذِكْرِكَ وَ حُسْنِ الثَّنَاءِ عَلَيْكَ لِسَانِي ، وَ اشْرَحْ لِمَرَاشِدِ دِينِكَ قَلْبِي .
(۵) و زبانم را به سپاس و شکر و ذکر و ستایش نیک، نسبت به حضرتت گویا کن؛ و دلم را برای راه‌های مستقیم دینت گشاده فرما.
﴿۶﴾ وَ أَعِذْنِي وَ ذُرِّيَّتِي مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ ، وَ مِنْ شَرِّ السَّامَّةِ وَ الْهَامَّةِ و الْعَامَّةِ وَ اللَّامَّةِ ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ شَيْطَانٍ مَرِيدٍ ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ سُلْطَانٍ عَنِيدٍ ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ مُتْرَفٍ حَفِيدٍ ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ ضَعِيفٍ وَ شَدِيدٍ ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ شَرِيفٍ وَ وَضِيعٍ ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ صَغِيرٍ وَ كَبِيرٍ ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ قَرِيبٍ وَ بَعِيدٍ ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ مَنْ نَصَبَ لِرَسُولِكَ وَ لِأَهْلِ بَيْتِهِ حَرْباً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ ، وَ مِنْ شَرِّ كُلِّ دَابَّةٍ أَنْتَ آخِذٌ بِنَاصِيَتِهَا ، إِنَّكَ عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ .
(۶) و مرا و فرزندانم را پناه ده از شیطان رانده‌شده و از شرّ جانوران زهردار و حیوانات بدون زهر و سایر جانداران و مردم چشم شور و از شرّ هر شیطان سرکش و از شرّ هر پادشاه ستمگر و از شرّ هر خوش‌گذران نازپرورده و از شرّ هر ناتوان و قوی و از شرّ هر عالی مقام و فرومایه و از شرّ هر کوچک و بزرگ و از شرّ هر دور و نزدیک و از شرّ هر جن و انس که در برابر پیامبرت و اهل بیتش، جنگی را برپا کرد و از شرّ هر جنبنده‌ای که تو زمام اختیارش را به دست داری؛ همانا تو بر راه راستی.
﴿۷﴾ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ مَنْ أَرَادَنِي بِسُوءٍ فَاصْرِفْهُ عَنِّي ، وَ ادْحَرْ عَنِّي مَكْرَهُ ، وَ ادْرَأْ عَنِّي شَرَّهُ ، وَ رُدَّ كَيْدَهُ فِي نَحْرِهِ .
(۷) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و هر که نسبت به من آهنگ بدی کند، او را از من بازدار و نیرنگش را از من دور ساز و شرّش را از من برطرف کن و مکرش را به گلوگاهش برگردان.
﴿۸﴾ وَ اجْعَلْ بَيْنَ يَدَيْهِ سُدّاً حَتَّى تُعْمِيَ عَنِّي بَصَرَهُ ، وَ تُصِمَّ عَنْ ذِكْرِي سَمْعَهُ ، وَ تُقْفِلَ دُونَ إِخْطَارِي قَلْبَهُ ، وَ تُخْرِسَ عَنِّي لِسَانَهُ ، وَ تَقْمَعَ رَأْسَهُ ، وَ تُذِلَّ عِزَّهُ ، وَ تَكْسِرَ جَبَرُوتَهُ ، وَ تُذِلَّ رَقَبَتَهُ ، وَ تَفْسَخَ كِبْرَهُ ، وَ تُؤْمِنَنِي مِنْ جَمِيعِ ضَرِّهِ وَ شَرِّهِ وَ غَمْزِهِ وَ هَمْزِهِ وَ لَمْزِهِ وَ حَسَدِهِ وَ عَدَاوَتِهِ وَ حَبَائِلِهِ وَ مَصَايِدِهِ وَ رَجِلِهِ وَ خَيْلِهِ ، إِنَّكَ عَزِيزٌ قَدِيرٌ .
(۸) و مانعی پیش رویش قرار ده تا چشمش را از دیدن من کور و گوشش را از شنیدن گفتار من کر سازی و دلش را از یاد من قفل کنی و زبانش را از گفتگو دربارۀ من لال گردانی و سرش را بکوبی و عزّتش را خوار کنی و بزرگی‌اش را بشکنی و بر گردنش، گردن بند خواری اندازی و کبریایی‌اش را از هم بپاشی و مرا از تمام زیان و شرّ و طعنه و غیبت و عیب‌جویی، حسد، دشمنی، بندها، دام‌ها، پیاده و سواره‌اش ایمن داری؛ همانا تو شکست‌ناپذیر توانایی.
************************************
