والاترین مخلوقات در برابر ظلم و انحراف قیام کرد وتوسط پست ترین موجودات به همراه یارانش به شهادت رسید وسبب احیای دین جدش شد و باشکوه ترین مراسم برای وی در اربعین حسینی برگزار می شود ؛ که از آداب آن زیارت اربعین و پیاده روی اربعین می باشد. این زیارت گرچه کوتاه است ولی دارای معارف زیادی می باشد ؛ در این نوشتاربصورت موضوعی درآمده و جهت تعمق بیشتر تقدیم میگردد.

محتوای زیارت نامه اربعین بصورت موضوعی چنین است که : هنگام ادای سلام بر امام حسین (ع) ؛ برخی ازصفات و مصایب امام را نیزبیان شده ، سپس قریب ۲۰ موضوع ازسجایای امام حسین (ع) گواهی داده میشود و همچنین گواهی سجایای اجدادو فرزندان مطهر امام حسین (ع) صورت گرفته ،آنگاه  هدف شهادت امام (ع) که هماناآگاهی و رهایی از گمراهی  مردم می باشد ؛بیان میشود . در ادامه ۱۱ وضعیت از زمینه ها ، علل و ثمره کاردشمنان در دنیا وآخرت و اقدامات دشمنان (ع) بعنوان عبرت آموزی احصا شده است . سپس بر سه دسته لعن ونفرین می کنیم . و درانتها اعلام ایثارو فدای عزیزانمان برای امام حسین (ع) را اعلام کرده ودرنهایت امر با امام حسین (ع) برای تداوم راه واحیای نهضتش عهد می بندیم .

زیارت نامه اربعین بصورت موضوعی شامل بخش ها و معارف نیز می باشد :

سلام و درود بر امام حسین (ع)

هنگام ادای سلام ؛ برخی ازصفات و مصایب امام را نیزبیان می کنیم :

سلام بر بنده برگزیده خدا و فرزند برگزیده‌اش : السَّلامُ عَلَىٰ صَفِيِّ اللّٰهِ وَابْنِ صَفِيِّهِ،
سلام بر ولی خدا و حبیبش : السَّلامُ عَلَىٰ وَلِيِّ اللّٰهِ وَحَبِيبِهِ،
سلام بر دوست خدا و نجیبش : السَّلامُ عَلَىٰ خَلِيلِ اللّٰهِ وَنَجِيبِهِ،
سلام بر حسین مظلوم شهید :السَّلامُ عَلَى الْحُسَيْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِيدِ،
سلام بر آن دچار گرفتاری‌ها : السَّلامُ عَلَىٰ أَسِيرِ الْكُرُباتِ
سلام بر کشته اشک‌ها : وَقَتِيلِ الْعَبَرَاتِ .
درودهای خدا بر شما و بر ارواح و پیکرهایتان و بر حاضر و غایبتان و بر ظاهر و باطنتان: صَلَواتُ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ، وَعَلَىٰ أَرْواحِكُمْ وَأَجْسادِكُمْ، وَشاهِدِكُمْ وَغَائِبِكُمْ، وَظَاهِرِكُمْ وَبَاطِنِكُمْ

گواهی سجایای امام حسین (ع)

برخی ازسجایای امام را گواهی می دهیم  :

ای فرزند رسول خدا : يَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ
خدایا من گواهی می‌دهم که حسین ولی تو و فرزند ولی تو و برگزیده تو و فرزند برگزیده توست، : اللّٰهُمَّ إِنِّى أَشْهَدُ أَنَّهُ وَ لِيُّكَ وَابْنُ وَلِيِّكَ، وَصَفِيُّكَ وَابْنُ صَفِيِّكَ
جاهلیت با ناپاکی‌هایش تو را آلوده نکرد و از جامه‌های تیره و تارش به تو نپوشاند : لَمْ تُنَجِّسْكَ الْجاهِلِيَّةُ بِأَنْجاسِها، وَلَمْ تُلْبِسْكَ الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِيابِها،
به خوشبختی اختصاصش دادی :  وَحَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ،
به پاکی ولادت برگزیدی   : .َاجْتَبَيْتَهُ بِطِيبِ الْوِلادَةِ،
او را آقایی از آقایان و پیشروی از پیشرویان و مدافعی از مدافعان حق قرار دادی : جَعَلْتَهُ سَيِّداً مِنَ السَّادَةِ، وَقَائِداً مِنَ الْقَادَةِ، وَذَائِداً مِنَ الذَّادَةِ
میراث‌های پیامبران را به او عطا فرمودی  : َعْطَيْتَهُ مَوَارِيثَ الْأَنْبِيَاءِ
او را از میان جانشینان، حجّت بر بندگانت قرار دادی :  جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَىٰ خَلْقِكَ مِنَ الْأَوْصِيَاءِ،
در دعوتش جای عذری باقی نگذاشت و از خیرخواهی دریغ نورزید : فَأَعْذَرَ فِي الدُّعَاءِ، وَمَنَحَ النُّصْحَ،
پس با آنان درباره تو صابرانه و به حساب تو جهاد کرد تا در طاعت تو خونش ریخته شد و حریمش مباح گشت؛ :  فَجاهَدَهُمْ فِيكَ صابِراً مُحْتَسِباً حَتَّىٰ سُفِكَ فِي طَاعَتِكَ دَمُهُ وَاسْتُبِيحَ حَرِيمُهُ؛
گواهی می‌دهم که تو از ستون‌های دین و پایه‌های مسلمانان هستی : أَشْهَدُ أَنَّكَ مِنْ دَعائِمِ الدِّينِ، وَأَرْكانِ الْمُسْلِمِينَ،
پناهگاه مردم مؤمنی :َمَعْقِلِ الْمُؤْمِنِينَ،
گواهی می‌دهم که پیشوای نیکوکارهستی : أَشْهَدُ أَنَّكَ الْإِمامُ الْبَرُّ
با تقوا : التَّقِيُّ
راضی به مقدرات حق : الرَّضِيُّ
پاکیزه :  الزَّكِيُّ
هدایت کننده و هدایت شده‌ای : الْهادِي الْمَهْدِيُّ،
حسینی که به کرامتت رسیده، : أَكْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ،
جانش را در راه تو بذل کرد : َبَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيكَ
وسایرمواردی که در بندهای دیگر آمده است

گواهی سجایای اجدادو فرزندان امام حسین (ع)

با این جملات در دعا برخی از سجایای اجداد امام و نیز فرزندان مطهر امام (ع) را گواهی می دهیم  :

گواهی می‌دهم که تو در صلب‌های بلندمرتبه و رحم‌های پاک نوری بودی: أَشْهَدُ أَنَّكَ كُنْتَ نُوراً فِي الْأَصْلابِ الشَّامِخَةِ، وَالْأَرْحامِ الْمُطَهَّرَةِ ،
و گواهی می‌دهم که امامان از فرزندانت، اصل تقوا و نشانه‌های هدایت و دستگیره محکم و حجّت بر اهل دنیا هستند : وَأَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِكَ كَلِمَةُ التَّقْوىٰ، وَأَعْلامُ الْهُدىٰ، وَالْعُرْوَةُ الْوُثْقىٰ، وَالْحُجَّةُ عَلَىٰ أَهْلِ الدُّنْيا

بیان هدف شهادت امام (ع)

دراین فراز از دعا هدف شهادت؛ آگاهی و رهایی از گمراهی  مردم آن زمان تا کنون بیان شده است :

و جانش را در راه تو بذل کرد تا بندگانت را از جهالت و سرگردانی گمراهی برهاند ،وَبَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيكَ لِيَسْتَنْقِذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ، وَحَيْرَةِ الضَّلالَةِ،

بیان وضعیت و اقدامات دشمنان (ع)

در این فرازهای دعا زمینه ها ، علل و ثمره کاردشمنان ( که در زمان ما نیز وجود دارند) در دنیا و آخرت بیان شده است   :

درحالی‌که بر علیه او به کمک هم برخاستند : وَقَدْ تَوَازَرَ عَلَيْهِ
کسانی که دنیا مغرورشان کرد : مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْيا،
بهره واقعی خود را به فرومایه‌تر و پست‌تر چیز فروختند : .َبَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنى ،
آخرتشان را به کمترین بها به گردونه فروش گذاشتندَ : شَرَىٰ آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْكَسِ ،
تکبّر کردند : تَغَطْرَسَ ،
خود را در دامن هوای نفس انداختند : َتَرَدَّىٰ فِي هَوَاهُ،
تو را و پیامبرت را به خشم آوردند : َأَسْخَطَكَ وَأَسْخَطَ نَبِيَّكَ
اطاعت کردند از میان بندگانت، اهل شکاف‌افکنی و نفاق : َأَطَاعَ مِنْ عِبادِكَ أَهْلَ الشِّقاقِ وَالنِّفاقِ،
به تو ستم کردند : َلَعَنَ اللّٰهُ مَنْ ظَلَمَكَ
بارکشان گناهان سنگین : حَمَلَةَ الْأَوْزارِ،
سزاواران آتش : الْمُسْتَوْجِبِينَ النَّارَ،

لعن ونفرین بر دشمنان (ع)

بر سه دسته مصادیق گذشته تا حال دشمنان دین جد امام حسین (ع) و دشمن امام وامامت را لعن و نفرین می کنیم :

لعنت بر قاتلان : پس خدا لعنت کند کسانی را که تو را کشتند ؛ فَلَعَنَ اللّٰهُ مَنْ قَتَلَكَ،
لعنت بر ستمگران : به تو ستم کردند َولَعَنَ اللّٰهُ مَنْ ظَلَمَكَ
لعنت بر کسانیکه رضایت داشته ودارند :  این جریان را شنیدند و به آن خشنود شدند؛ َلَعَنَ اللّٰهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذٰلِكَ فَرَضِيَتْ بِهِ؛

ایثارعزیزانمان برای امام حسین (ع)
پدر و مادرم فدایت ای فرزند رسول خدا، بِأَبِي أَنْتَ وَأُمِّي يَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ

عهد ما با امام حسین (ع)

در این دعا برای تدوام بخشی نهضت امام حسین (ع) در زمان ومکانی که زندگی می کنیم ،با خداوند عهد می بندیم  :

گواهی ایمان به امام : گواهی می‌دهم که من به یقین مؤمن به شمایم و به بازگشتتان یقین دارم، َأَشْهَدُ أَنِّي بِكُمْ مُؤْمِنٌ، وَبِإِيابِكُمْ مُوقِنٌ،
تولی : خدای من تو را شاهد می‌گیرم که من دوستم با آنان‌که او را دوست اللّٰهُمَّ إِنِّي أُشْهِدُكَ أَنِّي وَلِيٌّ لِمَنْ والاهُ،
همراهی با امام : پس با شمایم نه با دشمنانتان . فَمَعَكُمْ مَعَكُمْ لَامَعَ عَدُّوِكُمْ،
تبری : و دشمنم با آنان‌که با او دشمن‌اند،.وَعَدُوٌّ لِمَنْ عاداهُ،
پیروی از امام : بر اساس قوانین دینم و عواقب عملم و قلبم با قلبتان در صلح و کارم پیرو کارتان بِشَرايِعِ دِينِي، وَخَواتِيمِ عَمَلِي، وَقَلْبِي لِقَلْبِكُمْ سِلْمٌ، وَأَمْرِي لِأَمْرِكُمْ مُتَّبِعٌ
یاری کننده قیام ونهضت امام : و یاری‌ام برای شما آماده است تا خدا به شما اجازه دهد، وَنُصْرَتِي لَكُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّىٰ يَأْذَنَ اللّٰهُ لَكُمْ

دعای پایانی
آمین ای پروردگار جهانیان: آمِينَ رَبَّ الْعالَمِينَ.

*************************************

متن زیارت اربعین امام حسین(ع) و ترجمه آن

زیارت اربعین که در این روز مستحب است، در کتب ادعیه آمده است ‏و به اینگونه است:

******************

السَّلامُ عَلَىٰ وَلِيِّ اللّٰهِ وَحَبِيبِهِ، السَّلامُ عَلَىٰ خَلِيلِ اللّٰهِ وَنَجِيبِهِ، السَّلامُ عَلَىٰ صَفِيِّ اللّٰهِ وَابْنِ صَفِيِّهِ، السَّلامُ عَلَى الْحُسَيْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِيدِ، السَّلامُ عَلَىٰ أَسِيرِ الْكُرُباتِ وَقَتِيلِ الْعَبَرَاتِ .

سلام بر ولی خدا و حبیبش، سلام بر دوست خدا و نجیبش، سلام بر بنده برگزیده خدا و فرزند برگزیده‌اش، سلام بر حسین مظلوم شهید، سلام بر آن دچار گرفتاری‌ها و کشته اشک‌ها،

اللّٰهُمَّ إِنِّى أَشْهَدُ أَنَّهُ وَ لِيُّكَ وَابْنُ وَلِيِّكَ، وَصَفِيُّكَ وَابْنُ صَفِيِّكَ، الْفَائِزُ بِكَرَامَتِكَ، أَكْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ، وَحَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ، وَاجْتَبَيْتَهُ بِطِيبِ الْوِلادَةِ، وَجَعَلْتَهُ سَيِّداً مِنَ السَّادَةِ، وَقَائِداً مِنَ الْقَادَةِ، وَذَائِداً مِنَ الذَّادَةِ، وَأَعْطَيْتَهُ مَوَارِيثَ الْأَنْبِيَاءِ، وَجَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَىٰ خَلْقِكَ مِنَ الْأَوْصِيَاءِ، فَأَعْذَرَ فِي الدُّعَاءِ، وَمَنَحَ النُّصْحَ،

خدایا من گواهی می‌دهم که حسین ولی تو و فرزند ولی تو و برگزیده تو و فرزند برگزیده توست، حسینی که به کرامتت رسیده، او را به شهادت گرامی داشتی و به خوشبختی اختصاصش دادی و به پاکی ولادت برگزیدی و او را آقایی از آقایان و پیشروی از پیشرویان و مدافعی از مدافعان حق قرار دادی و میراث‌های پیامبران را به او عطا فرمودی و او را از میان جانشینان، حجّت بر بندگانت قرار دادی و در دعوتش جای عذری باقی نگذاشت و از خیرخواهی دریغ نورزید

وَبَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيكَ لِيَسْتَنْقِذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ، وَحَيْرَةِ الضَّلالَةِ، وَقَدْ تَوَازَرَ عَلَيْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْيا، وَبَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنىٰ، وَشَرَىٰ آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْكَسِ، وَتَغَطْرَسَ وَتَرَدَّىٰ فِي هَوَاهُ، وَأَسْخَطَكَ وَأَسْخَطَ نَبِيَّكَ وَأَطَاعَ مِنْ عِبادِكَ أَهْلَ الشِّقاقِ وَالنِّفاقِ، وَحَمَلَةَ الْأَوْزارِ، الْمُسْتَوْجِبِينَ النَّارَ، فَجاهَدَهُمْ فِيكَ صابِراً مُحْتَسِباً حَتَّىٰ سُفِكَ فِي طَاعَتِكَ دَمُهُ وَاسْتُبِيحَ حَرِيمُهُ؛ اللّٰهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْناً وَبِيلاً، وَعَذِّبْهُمْ عَذاباً أَلِيماً .

و جانش را در راه تو بذل کرد تا بندگانت را از جهالت و سرگردانی گمراهی برهاند، درحالی‌که بر علیه او به کمک هم برخاستند، کسانی که دنیا مغرورشان کرد و بهره واقعی خود را به فرومایه‌تر و پست‌تر چیز فروختند و آخرتشان را به کمترین بها به گردونه فروش گذاشتند، تکبّر کردند و خود را در دامن هوای نفس انداختند، تو را و پیامبرت را به خشم آوردند و اطاعت کردند از میان بندگانت، اهل شکاف‌افکنی و نفاق و بارکشان گناهان سنگین و سزاواران آتش را، پس با آنان درباره تو صابرانه و به حساب تو جهاد کرد تا در طاعت تو خونش ریخته شد و حریمش مباح گشت؛ خدایا آنان را لعنت کن لعنتی سنگین و عذابشان کن عذابی دردناک،

السَّلامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ سَيِّدِ الْأَوْصِياءِ، أَشْهَدُ أَنَّكَ أَمِينُ اللّٰهِ وَابْنُ أَمِينِهِ، عِشْتَ سَعِيداً، وَمَضَيْتَ حَمِيداً، وَمُتَّ فَقِيداً، مَظْلُوماً شَهِيداً، وَأَشْهَدُ أَنَّ اللّٰهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَكَ، وَمُهْلِكٌ مَنْ خَذَلَكَ، وَمُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَكَ، وَأَشْهَدُ أَنَّكَ وَفَيْتَ بِعَهْدِ اللّٰهِ، وَجاهَدْتَ فِي سَبِيلِهِ حَتّىٰ أَتَاكَ الْيَقِينُ، فَلَعَنَ اللّٰهُ مَنْ قَتَلَكَ، وَلَعَنَ اللّٰهُ مَنْ ظَلَمَكَ، وَلَعَنَ اللّٰهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذٰلِكَ فَرَضِيَتْ بِهِ؛

سلام بر تو ای فرزند رسول خدا، سلام بر تو ای فرزند سرور جانشینان، شهادت می‌دهم که تو امین خدا و فرزند امین اویی، خوشبخت زیستی و ستوده درگذشتی و از دنیا رفتی گم‌گشته و مظلوم و شهید، گواهی می‌دهم که خدا وفاکننده است آنچه را به تو وعده داده و نابودکننده کسانی را که از یاری‌ات دریغ ورزیدند و عذاب کننده کسانی را که تو را کشتند و گواهی می‌دهم که تو به عهد خدا وفا کردی و در راهش به جهاد برخاستی تا مرگت فرا رسید، پس خدا لعنت کند کسانی را که تو را کشتند و به تو ستم کردند و این جریان را شنیدند و به آن خشنود شدند؛

اللّٰهُمَّ إِنِّي أُشْهِدُكَ أَنِّي وَلِيٌّ لِمَنْ والاهُ، وَعَدُوٌّ لِمَنْ عاداهُ، بِأَبِي أَنْتَ وَأُمِّي يَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، أَشْهَدُ أَنَّكَ كُنْتَ نُوراً فِي الْأَصْلابِ الشَّامِخَةِ، وَالْأَرْحامِ الْمُطَهَّرَةِ ، لَمْ تُنَجِّسْكَ الْجاهِلِيَّةُ بِأَنْجاسِها، وَلَمْ تُلْبِسْكَ الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِيابِها، وَأَشْهَدُ أَنَّكَ مِنْ دَعائِمِ الدِّينِ، وَأَرْكانِ الْمُسْلِمِينَ، وَمَعْقِلِ الْمُؤْمِنِينَ، وَأَشْهَدُ أَنَّكَ الْإِمامُ الْبَرُّ التَّقِيُّ الرَّضِيُّ الزَّكِيُّ الْهادِي الْمَهْدِيُّ،

خدای من تو را شاهد می‌گیرم که من دوستم با آنان‌که او را دوست دارند و دشمنم با آنان‌که با او دشمن‌اند، پدر و مادرم فدایت ای فرزند رسول خدا، گواهی می‌دهم که تو در صلب‌های بلندمرتبه و رحم‌های پاک نوری بودی، جاهلیت با ناپاکی‌هایش تو را آلوده نکرد و از جامه‌های تیره و تارش به تو نپوشاند و گواهی می‌دهم که تو از ستون‌های دین و پایه‌های مسلمانان و پناهگاه مردم مؤمنی و گواهی می‌دهم که پیشوای نیکوکار، با تقوا، راضی به مقدرات حق، پاکیزه، هدایت کننده و هدایت شده‌ای

وَأَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِكَ كَلِمَةُ التَّقْوىٰ، وَأَعْلامُ الْهُدىٰ، وَالْعُرْوَةُ الْوُثْقىٰ، وَالْحُجَّةُ عَلَىٰ أَهْلِ الدُّنْيا، وَأَشْهَدُ أَنِّي بِكُمْ مُؤْمِنٌ، وَبِإِيابِكُمْ مُوقِنٌ، بِشَرايِعِ دِينِي، وَخَواتِيمِ عَمَلِي، وَقَلْبِي لِقَلْبِكُمْ سِلْمٌ، وَأَمْرِي لِأَمْرِكُمْ مُتَّبِعٌ، وَنُصْرَتِي لَكُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّىٰ يَأْذَنَ اللّٰهُ لَكُمْ، فَمَعَكُمْ مَعَكُمْ لَامَعَ عَدُّوِكُمْ، صَلَواتُ اللّٰهِ عَلَيْكُمْ، وَعَلَىٰ أَرْواحِكُمْ وَأَجْسادِكُمْ، وَشاهِدِكُمْ وَغَائِبِكُمْ، وَظَاهِرِكُمْ وَبَاطِنِكُمْ، آمِينَ رَبَّ الْعالَمِينَ.

و گواهی می‌دهم که امامان از فرزندانت، اصل تقوا و نشانه‌های هدایت و دستگیره محکم و حجّت بر اهل دنیا هستند و گواهی می‌دهم که من به یقین مؤمن به شمایم و به بازگشتتان یقین دارم، بر اساس قوانین دینم و عواقب عملم و قلبم با قلبتان در صلح و کارم پیرو کارتان و یاری‌ام برای شما آماده است تا خدا به شما اجازه دهد، پس با شمایم نه با دشمنانتان، درودهای خدا بر شما و بر ارواح و پیکرهایتان و بر حاضر و غایبتان و بر ظاهر و باطنتان، آمین ای پروردگار جهانیان.

منبع ترجمه: استاد حسین انصاریان

دکتر سیدجواد هاشمی فشارکی؛ پژوهشگر و مولف کتاب سرای اربعین ( راهنمای طرح و تجهیز موکبهای اربعین حسینی)